1926 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 50

42 tot handelingen, welke handelingen het bewerkstelligt op prikkels, van buiten gekomen, maar soms uit het dier zelf ontstaande, welke handelingen logisch zijn, tot behoud van individu en soort, welke handelingen slechts in geringe mate door het dier kunnen worden gewijzigd. Het is dus een functieprincipe, dat vast komt te liggen, inhaerent aan het organisme. Ook van de refiexhandeling is meestal het logische zoo aan te wijzen, verschillende van hen, misschien wel alle, behooren bij de veiügheidsinrichtingen van ons lichaam. Bij een reflex bestaai echter een vast verband van antwoord op prikke., zooals de telegrafist in Amsterdam in Keulen een sein kan doen hooren. De instincthandeling is dus geen reflex. Zij is veel samengestelder. Zij worden ook niet door oefening verkregen, evenmin als de reflexhandelingen, ai kunnen zij door oefening misschien wel versterkt worden. Het instinctdier doet zonder denken; zijn handelingen zijn geen vrucht van veel doen, maar zijn het uitvloeise' van de bewegingsgeschiktheden, welke het dier sinds zijn geboorte eigen zijn, inhaerent aan bet dier zijn, en welke bewegingsgeschiktbeden het gebruikt als prikkels van buiten of van binnen het dier, als het ware hiertoe het sein geven. Hiermede is tevens aangeduid, dat het principieele verschil lusschen reflexhandeling en instincthandeling niet zoo heel groot is, al is bij de laatste zeker iets immaterieels. Waarnemingen sn herinneringen spelen toch hierbij een rol, anders zou de actie niet voor wijziging vatbaar zijn. Overleg, imitatie, associatief handelen vinden wij bij het dier niet of nauwelijks. Professor Buytendijk had honden in een kisl opgesloten, om te zien of zij konden leeren de deur te openen, echter dit leeren ging zoo moeilijk. Zij openden de deur voornamelijk door ,,trial and error". Bij de handelingen van het dier valt dus eerst op het doelmatige, het logische, het teleologische, waarin het entelechisch streven der natuur zich openbaart. Een plaats aan de psyche is zeker in te ruimen, niet alleen als ondergrond van de ,,élan vital", die zich in al het levende openbaart, maar ook in het individu Van de amoebe zegt Bergson, ,,c' est une simple gelee protoplasmique, mais, elle est vaquement consciente". Van het psychische in de dierenwereld naar de psyche van

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen