1932 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 10

4 trouwen in de theorie, dat, toen tenslotte toch enkele verschillen tusschen berekening en waarneming overbleven, aan de juistheid der theorie niet werd getwijfeld. Integendeel, de theorie werd het middel om, en dat met groote nauw^keurigheid te berekenen, waar de mechanische oorzaak dezer afwijkingen moest schuilen, en het is U bekend, dat de ontdekking van de planeet Neptunus deze berekeningen zeer schoon bevestigde. Het is dan ook niet te verwonderen, dat het algemeene streven ontstond, om alle natuurverschijnselen van welken aard ook, op den grondslag van de leer der mechanica te verklaren. Het vertrouwen, dat dit einddoel in principe bereikbaar moest worden geacht, hield tevens in het geloof, dat aan alle natuurverschijnselen dezelfde volkomen gedetermineerdheid moest worden toegekend, die de mechanische processen kenmerkt, en werd aldus de grondslag voor het dogma van het physisch determinisme. De inhoud van dit dogma werd op aanschouwelijke wijze voorgesteld door Laplace, die, zooals bekend is, opmerkte, dat een geest, die van alle mechanische grondeenheden, waaruit het wereldgeheel is opgebouwd, op een zeker oogenblik plaats en bewegingstoestand zou kennen, en die de wiskundige moeilijkheden van het bewegingsprobleem dezer vele deeltjes zou beheerschen, in staat zou zijn het wereldverledcn te onthullen en de wereldtoekomst te voorspellen. De beteekenis hiervan is dus, dat binnen het kader van de mechanische natuürverklaring, de zooeven genoemde ideale toepassing van het causaliteitsbeginsel voorstelbaar is, en mitsdien, het causaliteitsbeginsel zelf van kracht moet worden geacht. Een échec leed de mechanische natuurverklaring, toen de electromagnetische verschijnselen aan alle pogingen tot een mechanische verklaring weerstand boden. Hiermede had echter het determinisme nog niets in waarde ingeboet. Want op het gebied van het electromagnetisme heerschte, naar het toen geldend jnzicht, een even strikte wetmatigheid als op het gebied der mechanica. Zoo kon dus zelfs een vervanging van het mechanisch wereldbeeld door het electrodynamische mogelijk worden geacht, zonder het deterministisch dogma prijs te geven, _ De klip, waarop dit dogma stranden zou, was de atomistiek, hoewel het aanvankelijk scheen, dat juist deze als de

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen