1942 Extra aflevering Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 51

45 ook de levue laat passeeren) öf de ongeldigheid der wet alb reden van die afwijking moet aanvoeren. H a d hij de wet eerst zelf deductief gevonden, voor hij de proef begon, zooals hij de tot op zekere hoogte deductieve mechanicawetten van Stevm c s kende, voor hij ze experimenteel onderzocht, dan zou hij h a a r niet zoo gemakkelijk losgelaten hebben Boyle streeft echter niet n a a r een ideale en formeele natuurwetenschap, maar n a a r een empirische en aanschouwelijk-verklarende Hij benadert d e w e t vanuit het experiment en hij vermeldt de mathematische formuleering nog, ondanks de daarvan gevonden afwijkingen, omdat hij er geen idee van heeft van welke grootte-orde zijn proeffouten zijn H a d d e n zijn instrumenten de moderne nauwkeurigheid gehad, hij zou zelfs niet tot eenige mathematische formuleering gekomen zijn H e t lijkt ons toe, dat hier ook de verklaring ligt voor het eigenaardige feit, dat Boyle bij zijn opsomming van de toepassingen van de evenredigheden, alles vermeldt behalve zijn eigen gaswet en m de tweede plaats, dat hij die gaswet ook als experimenteel resultaat later nooit meer noemt Hij had immers die wet met met mathematische strengheid gededuceerd en h a a r evenmin door expenmenteele inductie met volkomen exactheid gevonden Hij, de experimenteerende physicus, is m het onzekere gebleven en daarom heeft hij het bij die tabel van spanningen en volumina gelaten zonder ooit op deze wet als een van mathematische zekerheid terug te komen Boyle's methode is dus geheel anders dan die van Galilei T o c h — blijkens hetgeen wij citeerden — doorziet hij de ,,methode der wisk u n d i g e n " heel goed en w a a r d e e r t hij h a a r ook wel D a a r o m is het teleurstellend, dat hij de analogie tusschen de veerkracht van de horlogeveer en van het gas niet vastgelegd heeft m een wiskundig geformuleeide elasticiteitswet Evenmin echter heeft hij de hypothese van de horlogeveerachtige luchtdeeltjes experimenteel getoetst door de samendrukbaarheid van een werkelijk pakket horlogeveren q u a n titatief te bepalen en te vergelijken met die van de lucht, w a t toch wèl m zijn lijn gelegen zou hebben Geen Ook zoeken we tevergeefs n a a r een causale, mathematisch corpusculairtheoretische verklaring in mathemacausale tisch gewaad W e zouden die even verwachten, w a n t volgens Boyle is de wiskunde met alleen vooi de toegepaste en expenmenteele wetenschap , nuttig", maar ook voor ,de begrippen der corpusculairphilosophie", immers de corpuscula hebben vorm en grootte en vallen dus onder de meetkunde, terwijl ze ook beweging hebben ( M a t h , III, 156) O n z e hoop, dat Boyle nu inderdaad de corpusculairtheone streng mathematisch behandelen zal, w o r d t echter den bodem ingeslagen H e t blijft bij v a g e analogieën en beelden, als hij vorm en beweging der corpuskels gaat beschrijven Bedenken we echter weer, dat Boyle, ondanks al zijn corpusculair-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen