1944-1945 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 117

17 tooiïng van een voor haar functie geschikte hark is het doel dat zich de vervaardiger heeft gesteld. En degene die harkt heeft zich als doel gesteld het bijharken van een stuk grond, waarbij de voorstelling van het schoongeharkte perk de doeloorzaak is van het proces van het harken en de werkende oorzaken van den gebruiker der hark in dienst staan van dat doel en op dat eindresultaat zijn gericht. In de biologie behooren echter de woorden doel, doeloorzaak en doelmatigheid niet thuis. Voor welk „doel" zouden de organen der spin en zou haar web doelmatig zijn ingericht? Men kan toch niet het vangen van vliegen het ,,doel" noemen van de spin bij de vervaardiging van haar web en derhalve ook niet van het web zeggen, dat het op doelmatige wijze is ingericht. Een doel is een vooraf als voltooid of bereikt voorgesteld eindresultaat van een handeling of reeks van handelingen. Het is statisch, rustend, afgesloten. Is de hark voltooid of is het perk schoongeharkt, dan is het doel bereikt. Maar het levensproces kent geen statische doelstellingen; het verkeert in een voortdurende wording en ontwikkeling, het is een dynamisch proces, dat niet gaat van het eene moment van rust via een handeling of reeks van handelingen naar een volgend moment van rust. Er is hier geen afgesloten vorm van statisch eindresultaat, waarnaar wordt gestreefd. De Schepper heeft dan ook aan de levende wezens geen doeleinden gesteld, doch volgens de Schrift opdrachten gegeven, n.l. om zich voort te planten en de aarde te vervullen. Voor de vervulling dezer opdrachten zijn de schepselen ook volkomen berekend. Alles in het leven van planten en dieren is ingesteld op instandhouding en uitbreiding van het levensverband, van den stam. Er is een levensplan voor iederen stam, dat innig vervlochten is met dat van tal van andere stammen van levende wezens niet alleen, doch met het plan der geheele natuur. Er bestaat een planvolle samenhang tusschen een dier en zijn omgevingswereld. Een spin past in een bepaalde omgeving en is dienovereenkomstig gebouwd. Zij past voorts bij bepaalde vijanden en bij bepaalde soorten van prooidieren. Lichaamsbouw en levenswijze van de spin zijn niet van elkaar te scheiden; de bouw is de uitdrukking van bepaalde levensfuncties en is derhalve ook volkomen voor deze functies geschikt. Alle planvolle betrekkingen, waarin de spin staat tot andere schepselen en tot haar milieu, zijn in haar lichaamsbouw weerspiegeld. Het dier is in den vollen zin der woords met zijn ,,Umwelt", met zijn levensmilieu één. Niet doelmatig, doch planmatig zijn de levende wezens gecomponeerd. Zoo weerspiegelen zich in het spinnenlichaam de betrekkingen tusschen spin en web, tusschen spin en prooi, tusschen spin en belager, tusschen spin en atmosfeer, tusschen spin en bodem. In den bouw van het web weerspiegelen zich de betrekkingen tusschen web en spin, tusschen web en insect, tusschen web en omgeving

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen