Architect en Orgelbouwer.

Enkele minder gelukkig uitgevallen, .hoewel goed bedoelde, passages in het naschrift op een lezenswaardige artikelen rij over kerkbouw, gaven mij aanleiding een enkele opmerking te maken over adviezen bij kerkorgelbouw.

Evenzoo is de zin die ik nu zal citeeren niet meer dan de inleiding die noodig was om over kerkbouw en orgelbouw' iets te schrijven. Ik zie er niet meer in dan een symptoom van een algemeene kwaal, maar als zoodanig dient hij wel herkend te worden.

Nadat de heer van der Schaar een en ander meegedeeld heeft over den Klokken-en Orgelraad, concludeert hij tot onze oprechte verbazing: Intusschen zal uit het bovenstaande blijken, dat bedoelde organisatie voor het onderwerp: „Kerkbouw" niet dienstig kan zijn.

Is dat geen symptoom, dat een bekend bouwkundige in een artikelenreeks met opvoedende strekking over kerkbouw in een blad als de Heraut 't helder als glas vindt, dat er tusschen adviseurs inzake orgelbouw eenerzijds en architecten anderzijds geen contact bestaat? Dat gegevens over 't werk van de eersten volstrekt geen nut hebben voor den arbeid der laatsten?

Ik kwam eens in een kerk, waar het orgel ongemotiveerd ver naar voren was uitgebouwd en toog op onderzoek uit naar de reden. Ja, ziet u, dit orgel is er later ingezet en toen mó'ést 't wel zoo ver vooruit worden geplaatst; anders konden de pijpen er niet in, want de achtermuur van het orgelterrein helt. Ik ging eens kijken, en werkelijk, zelfs een miniatuurorgeltje zou met moeite de pijpen van een paar registertjes in de toegedachte ruimte kunnen dwingen — dank zij de bekendheid van den architect met de eischen te stellen aan een orgel voor d i e (en 't was een flinke groote) kerk geschikt.

Ergens anders vond ik een orgelterrein waar de organist ongeveer hermetisch in een O' zoo mooie orgelkamer, keurig afgewerkt, afgesloten zat achter een muur. Communicatie met de gemeente alleen door een tuimelraam dat voor één derde boven den grond uitstak. Ook geloof ik nietj dat de organist zelfs aan dat toch al ongelukkige raampje iets had als hij zat te spelen.

Nu was 't niet het ergste dat men vanaf het orgel de gemeente niet kon zien, noch den predikant, noch den voorlezer. Maar ook 't geluid van zijn eigen instrument kon de organist onmogelijk beoordeelen dan alleen met behulp van de herimiering die 't voorspelen van collega's op hem gemaakt had terwijl hij zelf in de kerk luisterde. Dank zij de prachtige muur des afscheidsels, en de kennis van vereischten voor goed orgelspel bij den architect.

Weer in een andere gemeente kreeg de organist een ondoelmatige plaats ten opzichte van zijn instrument omdat de architect 't beslist afkeurde dat het orgelfront zich welfde buiten den boog die de orgelruimte omsloot en hij gemeend had dat er genoeg ruimte was.

Dit zijn slechts cakelo [.avalleu van do zeer, zeer vele, waarin de gemaakte fouten best vermeden hadden kunnen worden als van 't begin

at de architect vóór het bouwea van de kerk, het belang van de gemeente gediend had door samenwerking met hen, die een vakkundig advies konden geven betreffende alle dingen waarop gelet moet worden 'bij 't bouwen en bespelen van een orgel, voor die bepaalde kerk het meest geschikt.

Het is totaal onvoldoende, als de bouwer bij 't maken van 't bestek alleen er op let dat er voldoende ruimte is voor een orgel (d. w. z. waar hij mee denkt te kunnen VQtstaan). In de meeste gevallen is de architect niet de nian die de beste oplossing aan de hand kan doen voor de moeilijkheden die een zoo juist mogelijke plaatsing van een instrument meebrengt.

Zal de „architect uitmaken of de voorkeur gegeven wordt aan het rein-pneumatisch, electropneumatisch, of rein-electrisch systeem? Beslist hij, of het het beste is de speeltafel op zij van, vóór, of tegenover het orgel te plaatsen?

Moet het van hem afhangen, of we een instrument krijgen, ook voor concert-doeleinden geschikt? Zal hij bepalen of er wat ruimte mag overblijven voor solisten of een koor? De beantwoording van deze vragen vindt steeds zijn reflex in de architectuur. Ten slotte, is het in overeenstemming met de Gereformeerde leer, als de architect ons dwingt in Gods huis op dit gebied het mindere en slechtere voor lief te nemen, waar het heel wel mogelijk zou zijn het beste l(zij ook dat niet goed genoeg) te benaderen, als er 'begrijpende samenwerking geweest was tusschen orgelraad of wie dan ook, en kerkbouwer?

Heele lijsten zouden er opgesteld kunnen worden van gevallen, waarin degenen, die een orgel in een kerk moeten plaatsen, zich door den architect eenvoudig voor een fait accompli geplaatst zagen. En dan is het natuurlijk roeien met de riemen die je hebt: ' er maar zoo goed mogelijk wat van zien te maken! En dat is er dan ook vaak naar! 'Vaak heel naar f

Maar officieel zijn we natuurlijk altijd heel blijmet de prachtige nieuwe kerk! Zoo is ook altijd op den avond van ingebruikname elk orgel een juweel van orgelbouwkunst 1

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen