Het Kruis van den Heiland.

I.

In cruce salus, in cruce vita — deze woorden van Thomas a Kern pis staan te lezen op het monument, dat te zijner nagedachtenis op den Agnietenberg bij Zwolle werd opgericht.

In het kruis het heil, in het kruis het leven.

Zoo gelooft en belijdt het de Christelijke kerk.

Dat kruis werd door het Joodsche volk voor Jezus geëischt. Maar door dezen eisch der Joden en het toegeven aan dezen eisch door den Romeinschen stadhouder word Gods raad verwerkelijkt. Naar dien eeuwigen raad moest de Christus aan een kruis Zijn leven afleggen en toen Mozes de slang in de woestijn verhoogde, schaduwde God daarmede reeds af, dat de Zoon des menschen zou verhoogd worden aan het hout des kruises, opdat een iegelijk, die in Hem gelooft, niet verloren ga, maar het eeuwige leven hebbe.

Door dien kruisdood van den Middelaar heeft God Zijn heilsplan volbracht. Door den dood des kruises is Christus onze Schuldverzoener en Verlosser en verwierf Hij voor de Zijnen de eeuwige behoudenis en het waarachtige en onvergankelijke leven. Door Zijn sterven aan liet hout des vloeks heeft Hij Zijn volk van den vloek bevrijd en den zegen Gods voor Zijn gemeente verworven.

Van zeer ouden oorsprong is de overlevering, dat Adam op Golgotha begraven lag en dat het kruis van Christus alzoo op het graf van Adam stond opgericht.

Reeds O r i g e n e s, die in 254 overleed, blijkt deze overlevering te kennen en als hij haar vermeldt, haalt hij er den tekst bij aan, dat gelijk allen in Adam sterven, alzoo in Christus allen levend gemaakt worden (1 Cor. 15:22).

Het ontstaan dezer overlevering is, althans ten deele, te danken aan. een misverstaan van den naam Golgotha. Deze naam beteekent: hoofdschedel, en werd waarschijnlijk aan den heuvel gegeven, omdat hij den vorm van een hoofdschedel vertoonde. Maar men verstond den naam Golgotha als: plaats van het hoofd, en meende dat het woord „hoofd" doelde op het hoofd van het menschelijk geslacht, op Adam. Tegenover de Joodsche traditie, dat .'N.dam te Hebron was begraven, werd alzoo van Christelijke zijde de meening gesteld, dat Golgotha de plaats was, waar het hoofd van het menschelijk geslacht den slaap des doods sluimerde. Origenes zegt dan ook, dat „op de plaats, welke Golgotha, d.i. plaats van het hoofd heet, het hoofd van het menschelijk geslacht de opstanding zal vinden dooï de opstanding van den Verlosser".

Al is deze overlevering geheel ongegrond, er spreekt zich toch een ware gedachte in uit. En het is mede door deze waarheid, die zij vertolkt, dat de overlevering kon ontstaan en verbreiding vinden. Ja, daar ligt waarheid in: boven Adams graf verheft zich Christus' kruis. Adam het hoofd, dat zichzelf en heel het menschelijk geslacht als een buit overlevert aan den dood; maar Christus een ander hoofd, dat juist door Zijn kruisdood Zijn volk van den dood verlost. Door Zijn kruis triomfeert de Tweede Adam over den eersten en doet hij het werk van den eersten te niet. Het kruis van Christus de overwinning over zonde en dood.

Later werd deze overlevering nog uitgebreid.

Er werd aan toegevoegd, dat het neersijpelend bloed van den aan het kruis gehechten Heiland Adams lichaam in den grond heeft natgemaakt.

Een toevoeging, die eveneens een waarheid tot uitdrukking brengt. Deze waarheid, dat de beteekenis, dat de kracht van Jezus' kruislijden zich ook uitstrekt over het verleden. Deze waarheid, dat ook voor de geloovigen van den Ouden Dag Christus Zijn bloed heeft vergoten en zij door dat bloed zijn gereinigd. Dat ook Adam niet anders vergeving van zonden kon hebben en niet. anders het eeuwige leven heeft kunnen beërven dan door het bloed des kruises.

In het kruis het heil, in het kruis het leven.

Zoo hebben het Jezus' apostelen in de wereld gepredikt.

De gekruisigde Christus is de inhoud van hun Evangelie.

Het apostolisch Evangelie is „het woord des kruises" (1 Cor. 1:18).

„Doch wij" — zoo zegt Paulus — „prediken Christus den gekruisigde, den Joden wel een ergernis en den Grieken een dwaasheid; maar hun, die geroepen zijn, beiden Joden en Grieken, prediken wij Christus, de kracht Gods en de wijsheid Gods" (1 Cor. 1:23 V.). En: ik heb niet voorgenomen iets te weten onder u dan Jezus Christus en dien gekruisigd" (1 Cor. 2:2).

't Is opmerkelijk, dat onder de apostelen Petrus vooral denkt aan de stof, waarvan het kruis is g'emaakt. Wanneer hij over het kruis spreekt, noemt hij het „het hout".

Als hij zich verantwoordt voor den 'Joodschen Raad, zegt hij: de God onzer vaderen heeft Jezus opgewekt, welken gij omgebracht hebt. Hem hangende aan het hout" (Hand. 5:30). In zijn prediking ten huize van den hoofdman Cornelius te Caesarea zegt hij van Jezus van Nazareth, die door God gezalfd was met den Heiligen Geest en met kracht en die het land doorging goeddoende: welken _jij gedooid hebben. Hem hangende aan een hout" (Hand. 10:39). En in zijn eersten brief schrijft hij: die zelf onze zonden in zijn lichaam gedragen (eigenlijk: pgedragen) heeft op het hout" (1 Petrus 2:24).

Nooit echter vinden we in de geschriften en redevoeringen van Petrus het woord „kruis" gebruikt. Men zal mij misschien tegenwerpen, dat we toch in zijn Pinksterrede lezen: dezen, dooi den bepaalden raad en voorkennis Gods overgegeven zijnde, hebt gij genomen en door de handen der onreohtvaardigen aan het kruis gehecht en gedood" (Hand. 2:23). Maar daar staat het woord „kruis" in onzen bijbel tusschen haakjes of f-u'"' sief gedrukt, waardoor wordt aangewezen, dat het in den oorspronkelijken tekst niet voorkomt, maar door do vertalers is ingevoegd. Er staat alleen: iJ hebt-Hem aan-geslagen, aan-gehecht. Maar waar

aan gehecht, dat wordt door Petrus niet uitgedrukt. Noch het woord „kruis", noch het woord „hout" komt hier voor.

Wel gebruikt Petrus het werkwoord „kruisigen". In Hand. 2:36 en 4:10 zegt hij van Jezus: dien gij gekruisigd hebt". Maar het kruis wordt door hem steeds „het hout" genoemd.

Nu leest men deze benaming ook wel bij P a u 1 u s. Doch slechts éénmaal. Wanneer hij op zijn eerste zendingsreis spreekt in de sjmagoge van Antiochië in Pisidië, hooren we hem zeggen; „en als zij alles volbracht hadden wat van Hem geschreven was, namen zij Hem af van het hout en leiden Hem in het graf" (Hand. 13:29).

Wel komt het woord „hout" ook in zijn brief aan de Galaten voor. „Christus heeft ons verlost van den vloek der wet, een vloek geworden zijnde voor ons, want daar is geschreven: ervloekt is een iegelijk, die aan het hout hangt" (Gal. 3:13). Maar hier staat dat woord in een citaat uit het Oude Testament (Deut. 21:23). Het is waar, dat de tekst in het boek Deuteronomium de woorden „aan het hout" niet bevat. Maar ze zijn toch niet van Paulus afkomstig; hij haalt ze aan uit de Septuaginta, de Grieksche vertaling van het Oude Testament. En het is duidelijk, dat Paulus hier ook niet kón zeggen: an het kruis; want, al past hij dezen tekst op het kruis toe, toch is het hout. waarvan in Deut. 21 gesproken wordt, niet een kruis.

Terwijl Paulus alzoo den schandpaal, waaraan Christus geleden heeft, „het kruis" noemt, spreekt Petrus steeds van „het hout". Hij let op" de stof van het kruis.

En gelijk Petrus zijn aandacht op de stof van het kruis richt, zoo is in de oude Christelijke kerk wel de gedachte uitgesproken, dat Paulus op den vorm van het kruis het oog had, toen hij sprak van „de breedte en lengte en diepte en hoogte van de liefde van Christus" (Ef. 3:18). Rij de lengte en de breedte dacht hij aan de twee einden van het dwarshout, bij de diepte aan het onderste i^n bij de hoogte aan het bovenste eind van den kruispaal. Het kruis, dat zich haar vier zijden uitstrekt, was hem beeld der oneindige en allesomvattende liefde van Christus.

Ongetwijfeld is deze verklaring al te gezocht. De bewering, dat de gedachte aan den vorm van het kruis bij deze woorden in Paulus' ziel is geweest, mist genoegzamen grond. Maar wel predikt Paulus, dat Christus door Zijn zelfovergave aan den dood des kruises Zijn liefde tot zondaren betoonde en hij zegt: wandelt in de liefde, gelijkerwijs ook Christus ons liefgehad heeft en zichzelven voor ons overgegeven heeft tot een offerande en een slachtoffer Gode tot een weiriekenden reuk" (Ef. 5:2).

Van de apostolische prediking is het kruis het middelpunt. Het kruis, waaraan de Zoon van God in Zijn groote liefde Zijn leven gaf om Zijn volk te redden. Het kruis, waardoor Hij de Behouder der wereld is.

Paulus durft aan de Galatiërs schrijven, dat Jezus Christus hun voor. oogen geschilderd is als gekruisigde. De prediking van den Christus onder hen was geweest een prediking van den Christus aan het kruis. En zoo duidelijk en zoo omstandig en zoo aanschouwelijk was het kruislijden hun verhaald en de beteekenis van dat lijden hun ontvouwd, dat Paulus kon zeggen: ezus Christus is als gekruisigde u voor oogen geschilderd (Gal. 3:1).

De genoemde opvatting van Ef. 3:18 gaat uit van de gedachte, dat de Heiland heeft geleden aan een v i e r - a r m i g kruis.

Hoogst waarschijnlijk is deze gedachte juist.

Zoowel in den nieuwen als in den ouden tijd is ook wel de meening gekoesterd, dat het kruis van Christus een drie-armig kruis is geweest. Een kruis, waarvan de paal niet "boiven het dwarshout uitstak. Een kruis alzoo in den T-vorm.

Zulk een kruis wordt genoemd een crux commissa of een Antonius-kruis. Het draagt dezen naam naar den heiligen An toni us, die in de derde en vierde eeuw leefde. Van hem toch wordt verhaald, dat hij op zijn mantel en op zijn staf een T-teeken droeg. Het heet ook wel het Aegyptische kruis. De heilige Antonius was een 'Aegyptisch kluizenaar.

Het is echter weinig aannemelijk, dat het kruis van Jezus dezen vorm heeft gehad.

In de eerste plaats: l mag het drie-armige kruis ook zijn voorgekomen, de gewone vorm van het kruis bij de Romeinen is de vier-armige geweest. Ten tweede: e kerkelijke schrijvers van Justinus Martyr af zeggen, dat het kruis van Jezus vier armen had. Nu leefde Justinus wel een eeuw na de kruisiging des Heeren (van 100 tot 165), maar op grond daarvan kan niet beweerd worden, dat het vier-armige kruis een product is van de fantasie van later tijd. Daar het kruis in het centrum van de prediking der apostelen stond, is het vanzelfsprekend, dat zij ook zullen hebben vermeld, hoe het kruis er uitzag en waarom zou deze mededeeling niet tot Justinus Martyr zuiver bewaard kunnen zijn? En in de derde plaats pleit ook hetgeen de Heilige Schrift zelf van de kruisiging des Heeren verhaalt tegen het drie-armige kruis. De evangelisten spreken immers van een opschrift, dat „boven hem" (Mark. 15:26, Luk. 23:38) of „boven zijn hoofd" (Matth. 27:37) geschreven stond. Nu is het daarom wel niet bepaald onmogelijk, dat de kruispaal niet boven het dwarshout zou hebben uitgestoken. Maar deze mededeeling der evangelisten maakt het toch wel zeer onwaarschijnlijk.

Wel wordt hiertegen aangevoerd, dat in de literatuur der oude kerk de Grieksche letter T als een symbool van het kruis voorkomt.

Deze opmerking is waar, maar ze kan niet bewijzen, dat het kruis dezen vorm heeft gehad. Al werd deze letter als een symbool van het kruis gebruikt, dit beteekent nog niet, dat ze als een nauwkeurige afbeelding er van beschouwd werd. Het beteekent niet meer, dan dat er eenige gelijkheid en overeenkomst werd gevonden tusschen deze letter en het kruis van Christus.

Gerust mag worden aangenomen, dat het kruis van den Heiland vier-armig is geweest, een z.g.n. crux immissa, een kruis in den †-vorm.

Dit kruis van Golgotha is het symbool van het Christendom geworden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen