VAKWETENSCHAP EN PRAKTIJK

Het sterilisatie-vraagstuk.

V.

Hebben wij in voorafgaande artikelen hoofdzakelijk de overerving van lichamelijke eigenschappen besproken, van niet minder belang voor ons onderwerp is de volgende vraag: hoe staat het met de erfelijkheid van psychische eigenschappen? Dat talenten, begaafdheden, kunstzinnige aanleg, geestelijke vermogens in 't algemeen overerfelijk zijn, worat door bijna niemand betwijfeld. De volksmond heeft immers reeds eeuwen terug de nu spreekwoordelijke gezegden geformuleerd: „De appel valt niet ver van den boom" en „Zooals de ouden zongen piepen de jongen."

In de geschiedenis vinden we dan ook talrijke voorbeelden hiei-van. Het muziektalent der familie Bach is hiervan één der sprekendste voorbeelden. Gedurende niet minder dan vier generaties waren er 50 beroepsmusici in het geslacht Bach. Onder 46 afstammelingen van Joh. Sebastiaan's overgrootvader, die eveneens zelf musicus was, kwamen 18 muzikaal begaafden voor. Ten tijde van Joh. Seb. Bacil zelf, in wien de muzikale aanleg door een zeer gunstige combinatie van erffactoren een zeldzaam hoogtepunt bereikte, waren er niet minder dan een dertigtal bloedverwanten van zijn naam als organist of musicus werkzaam.

Wij behoeven echter niet over de grens te gaan om voorbeelden te noemen. De begaafde Nederlandsche geneeskundige K. F. Wenkebach, thans hoogleeraar te Weenen, alom bekend door zijn onderzoekingen over hartziekten, is de zoon van den stichter onzer Rijkslelegraaj. Zijn oom was hoogleeraar in de natuurkunde te Utrecht, zijn broer kunstschilder.

Toen men dan ook in Rusland een onderzoek instelde naar de verdeeling van het intellect, moest men tot de conclusie komen, dal begaafdheid niet aangekweekt, maar overgeërfd wordt. „Mannen van wetenschap worden geboren, niet gemaakt".

Hoewel de psychische erfelijkheid derhalve ongetwijfeld bestaat, is de wetenschap er nog niet in geslaagd vaste wetten hiervoor te vinden. En geen wonder, want de oorzaken en gevolgen, welke tot de wording van geestelijke eigenschappen leiden, vertoonen een uiterst ingewikkelden samenhang. Daarbij komt nog, dat het milieu hier een belangrijke rol gaat spelen. Immers men erft alleen het muzikaal talent, den kunstzinnigen aanleg, de wetenschappelijke begaafdheid over, maar op welke wijze deze geestelijke vermogens zich op tateren leeftijd zullen uiten hangt van velerlei omstandigheden af. Een aanleg voor beeldhouwkunst zal bij het zoontje van een armen meubelmaker misscliien maar tot uiting komen in het prachtige werk, dat hij straks zal afleveren. Bij een zelfden aanleg bij den zoon van een rijken meubelmaker brengt men hem wellicht op de Academie voor Beeldende Kunsten en hij wordt een beroemd beeldhouwer, i)

Is de erfelijkheid van normale geestelijke eigenschappen een moeilijk probleem, nog meer is dat het geval met het vraagstuk der erfelijkheid van abnormale geesteseigenschappen. Vooreerst omdat men meer en meer neigt lot de opvatting, dat verschillende vormen van krankzinnigheid afwijkingen zijn, als 't ware geënt op een bepaalden bodem, passend bij een zeer speciale geestelijke constitutie van verschillenden aard. Deze constitutie zou erfelijk vastgelegd zijn en op zichzelf beschouwd normaal zijn. Door de afwezigheid of aanwezigheid nu van enkele bepaalde erffactoren zou op dezen bodem een bepaaldte zielsziekte tot uiting komen. M.a.w. de studie van de gansche persoonlijkheid van den mensch hangt ten nauwste met deze problemen samen. En aangezien de erfelijkheid van de lichamelijke constitutie al reeds niet gemakkelijk is, hoeveel te meer zal dit het geval zijn met de erfelijkheid van de geestelijke constitutie.

Het vraagstuk van de erfelijldieid van abnormale eigenschappen van den geest wordt in de tweede plaats nog gecompliceerd door het feit, dat niet slechts dezelfde, maar ook verschillende geestesaf wij kingen kunnen voorkomen in één geslacht. Ook komen in eenzelfde geslacht bij verschillende leden vaak erfelijke afwijkingen van den geest naast lichamelijke afwijkingen voor. Vaak zijn deze afwijkingen gezamenlijk terug te brengen tot een abnormalen aanleg van het zenuwstelsel. Zoo beschreef Dr Waardenburg^) een geslacht, waarin doofheid, doofstomheid, blindheid en zwakzinnigheid voorkwamen. In dit verband zij terloops nog opgemerkt, dat bij de bestudeering van stamboomen met betrekking tot de erfelijkheid van zielsziekten men vaak getroffen wordt door het feit, dat bij of naasl psychopathie zoo dikwijls zeer hooge begaafdheid wordt aangetroffen.

Om enkele voorbeelden te noemen: in de naaste omgeving van Goethe kwam Itrankzinnigheid voor; Pascal leed aan hallucinaties; bij de beroemde Habsburgers kwamen veelvuldig zielsziekten voor, en dergelijke meer.

Ten slotte wordt de ingewikkeldheid van het gansche vraagstuk! der overerving van abnormale geesteseigenschappen nog verhoogd door de ervaring, dat sommige vormen van geestesafwijkingen door lichamelijk letsel, vergiften, of bacteriën teweeg worden gebracht. Deze kiembeschadiging^) heeft met ware erfelijkheid wel is waar niets te maken, omdat zij tijdelijk kan wezen en zich na eenige geslachten kan herstellen. Niettemin heeft Dr van Herwerden *) er terecht op gewezen, dat deze kiembeschadiging evenzeer de kern raakt van de vraagstukken pp sodaal-eugeneüsch gebied. Immers door deze kiembeschadiging worden minderwaardige families geboren, die uit den aard der zaak zelf weer een ongunstige omgeving scheppen, waardoor een gevaarlijke kringloop ontstaat, welke even noodlottig voor een geslacht kan wezen als een zware erfelijke belasting.

Uit het voorafgaande zal het zonder meer duidelijk zijn, dat op het terrein der overerving van abnormale geestelijke eigenschappen nog geen vaste wetten of bepaalde regels zijn gevonden. Trouwens de studie der erfelijkheid van zielsziekten volgens moderne methoden van dnderzoelf is nog in den eersten aanvang. Toch heeft de ervaring geleerd, dat verschillende vormen van krank- en zwakzinnigheid in hooge mate erfelijk zijn. ledere geslichtsarts weet hoe dikwijls leden uit een zelfde familie in het gesticht ter verpleging worden opgenomen.

Ook statistisch is de erfelijkheid van sommige zielsziekten bewezen. Bij het onderzoek der kinderen, die de scholen voor achterlijken bezoeken, komt herhaaldelijk een afwijkende geestesgesteldheid bij ouders of grootouders voor den dag. Zoo werden b.v. op de scholen voor achterlijken te Amsterdam en Rotterdam zwakzinnige kinderen aangetroffen gezamenlijk van één paar grootouders afkomstig.

De studie van erfelijke afwijkingen van den geesl, hoewel nog in de kinderschoenen staande, heeft toch enkele belangrijke dingen naar voren gebracht. Eenerzij ds het feit, dat noch de krankzinnigheid, nodi de zwakzinnigheid, noch de criminaliteit in 't algemeen als zoodanig erfelijk zijn. Anderzijds heelt zij aangetoond, dat bepaalde vormen van krankzinnigheid in hooge mate erfelijk zijn, dat zwakzinnigheid vaak berust op een erfelijke basis en dat een overgeërfd complex van bepaalde eigenschappen tot misdaad kan leiden.

1) Prof. Dr J. Waterink: Iets over de moderne eugenetische wetenschap in verband met onze antirevolutionaire beginselen. A. R. Staatkunde, November 1931, blz. 475.

2) Geciteerd naar Dr Van Herwerden, te, blz. 316.

3) Lues en alcohol zijn wel de meest veelvuldige oorzaken dezer kiembeschadiging.

4) I.C., blz. 318.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen