ÉÉN HERDER.... ÉÉN KUDDE (III) (2)

Zwolle met het verzoek uit te spreken, dat wat in de Verklaring van (ïevoelen geleraard werd door de .synode voor rechtsgeldig zou worden, verklaard.

Zij hadden deze kwestie reeds met samensprekingddeputaten doorgesproken. En deze hadden tegenover hen verklaard, dat de synode ten opzichte van datgene wat daarin geleerd werd, blijkbaar de vrijheid der profetie had willen handhaven. Hunnei'zijds verzekerden deze deputaten, dat naar hun overtuiging de in de Verklaring geformuleerde opvattingen niet als strijdig met de Vervangingsformule behoefden gediskwalificeerd te worden.

Maar de friese predikanten werden door de synode van Zwolle diep teleurgesteld. Deze, ..overwegende, .dat beantwoording van allerlei vragen om nadere verklaring van de-vervangingsformule niet op haar weg ligt, mede omdat zulk een beantwoording haar van het doel, dat de buitengewone Synode van 1946 zich gesteld had, n.l. om te geven een eenvoudige uitspraak des geloofs, te ver zou verwijderen" sprak als haar oordeel uit, „dat beantwoording der gestelde vragen om bovenstaande reden niet gewenscht is". ^''}

Weer werd zo de reden voor het niet ingaan op de Verklaring van CJevoelen gewijzigd.

Maar het besluit daartoe bleef ongewijzigd. De synode ging niet op dat stuk in.

Wanneer men zich nu goed realiseert, wat de opeenvolgende synoden ten aanzien van de Verklaring van Gevoelen hebben verklaard, komt men in aanraking met een paar zeer donkere zijden van het kerkelijk conflict.

We hoorden vooreerst hoe de synoden met het oog op de genoemde Verklaring uitspraken, dat zij niet mochten ingaan „op allerlei niet als gravamina ingediende verklaring (en) van enkele personen of groepen van personen, die dienst moesten doen naast of ter vervanging van officiëele kerkelijke uitspraken".

Maar zo'n uitspraak kan men alleen met verbazing en verontwaardiging lezen.

Want de synoden zijn herhaaldelijk en zelfs heel graag ingegaan op dergeUjke verklaringen van personen of groepen van personen.

Men denke slechts aan de verklaringen van de Amersfoortse predikanten; van dr Thijs; van br. H. A. Verduin ; van de predikanten Hagen, Prins, v. d. Schaft en Scheele; van de kerkeraad van Amsterdam; van de kerkeraad van Utrecht en aan de recente van de predikanten Bos CS. ^^)

Met deze feiten voor ogen moet de vraag opkomen: waarom spraken de synoden zo grif en omstandig over verklaringen van iedereen, behalve over die van de, broeders, welke gravamina hadden ingediend?

Waarom maten ze hier met tweeërlei maat?

De overweging van de houding der synoden ten opzichte van de Verklaring van Gevoelen brengt ons evenwel met een nog triester synodale daad in aanraking.

Om daarvoor oog te krijgen overwege men wat de synode van 1943/45 ten aanzien van de broeders, welke bezwaren tegen de leeruitspraken hadden ingediend, deden.

Wij wijzen op vierderlei.

Vooreerst wees de sjoiode hun bezwaren volledig af.

Voorts wachtte zij er zich zorgvuldig voor een uitspraak te doen omtrent dat wat deze broeders positief omtrent de in geding zijnde kwestie leerden. Bekendmaking van hun standpunt in deze was wel uitdrukkelijk door de deputaten van hen gevraagd. En ze werd daarna, zelfs meer dan eens, aan de synode voorgelegd. Maar een duideUjke uitspraak, inhoudende dat wat deze broeders voorstonden al of niet met de behjdenis overeenkwam, werd door de synode niet gegeven. Zeker eenmaal, ten opzichte van cand. Schilder liet de synode duidelijke taal horen. Maar we zagen reeds met wat voor energie later geprobeerd werd dit been weer in het lid te krijgen.

In de derde plaats eiste zij dat alle ambtsdragers niets zouden leren dan wat met de aangenomen leer volkomen in overeenstemming was.

En in de vierde plaats verzekerde de synode alle ambtsdragers, dat zij, indien zij niet naar dit synodale voorschrift zouden handelen, him ambtseed zouden breken.

Wat de strekking en de vruchten van deze synodetactiek waren, werd sindsdien volkomen duidelijk. '

Zij heeft, toen er naar aanleiding van de leeruitspraken een confUct ontstond, daarvan tot geen prijs een Ie er kwestie willen maken, doch het binnen het kader van een or de kwestie geperst.

En toen velen om des gewetens wUle de synodale uitspraken inzake het verbond verwierpen, werden zij niet als aanranders van de leer, doch als verwekkers van onrust, als revolutionairen en kerkscheurders, gevonnist!

Men riep later triomfantelijk uit: we hebben nooil iemand om de leer gevonnist. Het synodale optreden gold alleen maar een groep onrustverwekkers en recalcitranten.

Dit alles nu werd o.a. óók door de houding van de Synode t.o.v. de Verklaring van Gevoelen mogelijk gemaakt. Over het synodaal gedrag in deze kan en mag men maar één ding zeggen: het is onzede-1 ij k.

Zeker, wanneer men het beziet van uit het gezichtspunt der tactiek, is het meesterhjk.

Want welke handelwijze was meer geschikt bezwaarden te diskwalificeren en een conflict zoveel mogehjk te beperken dan deze synodale strategie?

Maar beschouwd in het licht van de wil des Heren, die in alle handelen waarheid en oprechtheid eist, is het verachtelijk.

Zoals we' reeds opmerkten, heeft de Haagse synode zich ook met de Verklaring van Gevoelen bezig gehouden. Zij sprak uit:

„dat aan het verzoek om een oordeel te geven over en rechtsgeldigheid te verlenen aan de z.g.n. Verklaring van gevoelen, niet kan worden voldaan, omdat:

a. de synode geen reden heeft om het standpunt ingenomen door de buitengewone synode van Utrecht (1946, Acta art. 213, bijlage XXIH) en door de generale synode van Zwolle (1946, Acta art. 353) los te laten; en

b. de synode het noch noodzakelijk, noch gewenst acht naast de Vervangingsformule van '46 aan deze Verklaring kerkelijke geldigheid te verlenen." ^^)

Men ziet: ook ten aanzien van de Verklaring van Gevoelen kwam er niet de geringste wijziging ia de houding der synoden door wat de Haagse synode daar­ omtrent besloot.

37) Om recht, revisie en hereenlglng, p. 15/17, p. 27, Acta vaa. de synode van Zwolle 1946 art. 353.

38) Acta art. 343, 381, 477, 479, 481, 484, 485, 625.

39) Acta, art. 631.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen