VU Magazine 1974 - pagina 147

AI sterven Helena of Paris wie sterven moet, hij sterft in smart. Wanneer zijn uur van heengaan daar is dan zwalpt zijn gal tot in zijn hart. En dan, door ademnood benard, zwéét hij . . . slechts God weet welk een zweet. Geen kind, geen vriend die 't noodlot tart: géén staat voor hem als borg gereed. De zekerheid van de dood, hoofdbestanddeel van de menselijke conditie, maakt alle mensen fundamenteel gelijk en plaats een vraagteken achter alle activiteiten, ambities en machten in dit aardse leven. Villon beseft dat, wanneer hij op het kerkhof des Innocents 'die knekelkoppen' beziet, zoals later Hamlet zou doen.

zekerder dan de dood, niets onzekerder wanneer hij komt' uit echte testamenten: het menselijk leven gaat zo vlug; van dood naar leven loopt géén brug Dat is misschien wel het belangrijkste in de menselijke conditie: het leven met al zijn onvolmaaktheid, gevaren, kwaad, ellende, ongeluk, moeite, is alles wat hem is gegeven, maar voor onbepaalde tijd en hij is zeker het weer te verliezen: de dood grijpt zonder onderscheid.

lijkheid van de dood tot uitdrukking. Deze visie wordt met pessimistische helderheid naar voren gebracht i;n geett het werk uiteindelijk z'n eenheid.

Ontkomen Toch zou het verkeerd zijn in het pessimisme de diepste inspiratiebron van de dichter te zien, want hij geeft twee middelen om te ontkomen aan de wanhoop die de mens voortdurend bedreigd. Ze verschillen sterk van elkaar. De eerste bestaat uit de troost die kan worden geput uit de mogelijkheid van het leven te genieten zolang het kan: het werk is doortrokken van een soort carpe diem /•srrry

Degeneni die zich levenslang gebogen hebben in het stof; Degenen van de hoogste rang voor wie men vreesde en boog vol lof; Ze liggen nadat de dood hen trof botje bij botje hier te kijk: vorst of lakei, student of prof, ze zijn hier allemaal ge-lijk. De betekenis van sociale ongelijkheid kon nauwelijks beter worden gerelativeerd. Ondanks de lachlust die Villon opwekt, brengt hij de ijdelheid van het menselijk handelen, de onontkoombare ellende van de arme en de onvermijdevoor de gewone man - het is de mens toegestaan lief te hebben, te zingen, te drinken zolang hij het leven heeft en hij zou het beste het voorbeeld van de dichter kunnen volgen in diens 'laatste daad':

Een elk wordt door de zeis gekrenkt Het is mogelijk, de dood te beschouwen als onvermijdelijk, als een verlossing: wat kwaad mijn leven nog mag bieden het vindt voltooiing in het graf. Maar het is niet eenvoudig de zaak zo op te nemen en de normale houding is zich aan het leven vast te klampen: je ruilt niet graag al ben je armer. Jij lééft, zij het in grove pij . . . Hij ligt te Totten onder marmer . . . Wanhopige liefde voor het leven leidt tot uiterste angst voor de dood. De mooiste, meest ontroerende regels die Villon heeft geschreven zijn misschien die, waarin hij de doodsangst beschrijft van de mens die zich geplaatst ziet tegenover de afschuwelijke werkelijkheid die hoort bij zijn mens-zijn:

Hij kust de wijn, zijn trouwste lief, als hij dit aards bestaan verlaat We zijn overigens geneigd dat 'hij kust de wijn overdrachtelijk uit te leggen. Zou het geen beeld zijn van het verlangen van de dichter een intens, wild en woest leven te leiden en van zijn behoefte om uitleg te geven aan de levenshonger die we elders in zijn geschriften zijn tegengekomen? Het tweede 'middel dat Villons werk voor diep pessimisme vrijwaart is van geheel andere orde. Het neemt in de twee gedichten weliswaar een minder spectaculaire plaats in, maar is daarom niet minder tastbaar aanwezig: de toespelingen op zijn nederig, eenvoudig, maar onwankelbaar en diep geloof. Tegenover de dood staat een barmhartige, zegevierende God, een toevlucht, voor wie lijden onder de ellendige menselijke conditie. 41

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen