VU Magazine 1974 - pagina 287

van de machtigste wapens die het systeem hierbij ter beschikking staat is dat van kritiek en zelfkritiek. Naast het zware accent op dienstbaarheid aan' de massa's, is dit misschien wel de meest unieke bijdrage van het Maoïsme aan de Marxistische ideeënwereld. Het een houdt overigens verband met het ander. 'Serve the People' geeft in het kort aan waar het in de sociale ethiek op aankomt, om wie het gaat. De massa's zijn echter meer. Er gaat ook iets van uit. 'De massa's hebben een onbegrensde kreatieve kracht.' en 'Alvorens men leraar van het volk kan zijn, moet men eerst diens leerling geweest zijn.' Aldus twee bekende uitspraken van Mao. Natuurlijk spreekt hier toch weer een im-

een foto van de groep met collega's van de afdeling Internationale Betrekkingen van de Universiteit van Peking, waarmee werd afgesproken in de toekomst een regelmatig contact te zullen onderhouden".

klasseloze maatschappij in China. Het lijken mij juist deze ingebouwde korrektiemogelijkheden van kritiek van onderaf en van zelfkritiek (zonder dat je daarmee verder volledig je gezicht behoeft te verliezen) die de beste garantie bieden voor het permanent houden van de revolutie. (In bepaalde politikologische . . . een handje vol marxistische klassieken (inclusief Stalin, die nog steeds hoog genoteerd staat)"

theorieën heet dat de 'learning-capacity' die nodig is voor het voortbestaan van een systeem.) Of men zich ondanks die methode niet toch afsluit voor bepaalde vormen van kritiek, juist de meest fundamentele, is een andere zaak. Men wordt b.v. als buitenstaander steeds gevraagd vooral ook kritiek te uiten. Het hoort haast bij het ritueel. Maar je moet zeker niet denken dat er van je verwacht wordt b.v. iets als de indoktrinatie op de korrel te nemen.

'We must be good and learning' pliciet stukje paternalisme uit (alleen al de termen volk en massa) maar dan toch een paternalisme van een zeer bijzonder soort. Het is een letterlijk paternalisme, maar dan naar de moderne opvoedingsidealen - van een vader die zich verantwoordelijk voelt voor de opvoeding van zijn kinderen, maar zich daarbij volledig openstelt voor wat er in deze kinderen leeft, èn kritiek kan verdragen en verwerken. Een van de aardige dingen van deze reis was, dat deze gedachten van Mao op een gegeven moment een referentiekader boden op grond waarvan een zeer reëel gesprek met onze gids, Wang, mogelijk was. Als 'friends', (ook al weer zo'n veelgehoord woord dat toch een veel reëlere betekenis blijkt te hebben dan buitenstaanders denken) kon je op een gegeven ogenblik kritiek op elkaar uiten. Hij van zijn kant vond dat hij van onze groep veel geleerd had op het punt yan~^ demokratie (wat hij geloof ik meende), maar toch vond hij mij op bepaalde punten weer iets te veel een demokratischcentralist. Het bleek n.l. dat ik tijdens de diskussies te veel de vragen in eigen hand hield, wat de spontaniteit van deze diskussies niet ten goede kwam. O.K., dat verwerk je dan weer. Terug naar de mogelijkheden van een

Toch zou het onjuist zijn, ondanks het rituele karakter van de mogelijkheid tot kritiseren als buitenstaander, dit af te doen als alléén maar ritueel. Wijsneuzigheden van buitenstaanders worden niet op prijs gesteld, maar wel wil men leren, ontzettend veel leren, ook van buitenstaanders. Heeft voorzitter Mao er niet herhaaldelijk op gewezen dat, mits men het eigene maar niet verloochent, er ook van het Westen veel te leren valt? En

zelfs bescheidenheid wordt hierbij aangeprezen: 'modesty helps one to go forward.' En zo komt men dan tot een eigenaardige mengeling van Chinees en Westers. Een van de frappantste voorbeelden hiervan is de medische zorg. Wij mochten een blindedarmoperatie onder akupunktuur aanschouwen. Zij aan zij voerden chineesopgeleide en westersopgeleide artsen deze operatie uit. Met je lekenverstand moet je tot de konklusie komen dat een gelijke bescheidenheid ten aanzien van de chinese verworvenheden ook onze maatschappij ten goede zou komen. Akupunktuur is goedkoop, ongevaarlijk, zonder onprettige bijverschijnselen en men blijft volledig bij bewustzijn. Zelf heb ik kunnen konstateren dat de Chinese kruiden (63 cent!) tegen een opkomende griep, die de Chinese kruidendokter, die we mochten konsulteren, mij voorschreef, bijzonder effektief werkten. 'We must be good and learning', heeft voorzitter Mao gezegd. Maar dan wel met behoud van het goede. Een soort aequivalent van het 'Onderzoekt alle dingen en behoudt het goede.' Heel China, voorzover wij konden nagaan, is dan ook bijzonder leergierig. En men verwachtte dit ook van ons terecht. Vooral Wang, onze gids, verwachtte dit van ons. 'Je bent maar drie weken in China. Je moet dus zoveel mogelijk te weten zien te komen, want straks moet je de mensen erover kunnen vertellen.' We hebben het geweten. Vrijwel iedereen knapte halverwege de reis op een of andere manier af en moest dan met al of niet chinese kruiden opgeknapt worden. Daar kwam nog bij dat Wang van zijn kant ook zeer leergierig was en alles wilde weten over ons land, zodat de tussenliggende momenten wanneer wij ons in

33

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen