Tegen de vervalsching der Gereformeerde Belijdenis.

DOOR Dr. ADOLPH ZAHN.

Bullingers vooruitgang in de leer der verkiezing kan men in de briefwisseling van Calvijn nagaan, dan zal men zien, dat hij ten slotte, onder den invloed van Petrus Martijn de strengste stellingen omtrent de leer der uitverkiezing onderteekend heeft. De Helvetica II (de Zwitsersche geloofsbelijdenis), door hem opgesteld, is in volkomen overeenstemming met den Heidelbergschen Catechismus. Het geloof wordt volgens hem door God aan de uitverkorenen gegeven.

Eindelijk verbergt Ebrand zich altijd achter Amyrant I).

1) Amyrant, een Fransch godgeleerde uit het begin der 17de eeuwjleerde: »In God is er een wil, dat alle menschen zalig worden , mits zij gelooven, eene voorwaarde, die zij op zichzelf wel vervullen kunnen, maar tengevolge; van de overgeërfde bedorvenheid zeker versmaden, zoodat deze algemeene wil tot zaligheid niemand werkelijk zalig maakt. Bovendien is er in God een particuliere wü, waardoor Hij van eeuwigheid bepaald heeft, een bepaald aantal met name' verkoren menschen te redden, alle anderen echter met deze genade voorbij te gaan. Deze verkorenen worden even zeker ? alig, als de anderen verloren gaan.

den groeten godgeleerde van Sammu en men wordt er moe van, hem zijn Amyrantisme te hooren verkondigen. De man is echter spoedig weerlegd met de opmerking, dat Amyrant zich aan de regels van Dordrecht onderworpen en een Fransche Synode hem voor »recht orthodox" verklaard heeft. De Synode nu had tevoren de Confession de foi (de Fransche geloofsbelijdenis) artikel na artikel bezworen, dus ook het door Calvijn gestelde praedestinatiaansche artikel 12. Wanneer men op de Fransche Synode de Lutherschen streng van de Arminianen scheidt en bereid is met de eersten een algemeene geloofsbelijdenis aan te nemen, bewijst dit niets tegen de eigen, voor volkomen gehouden confessie. De bewonderenswaardige eenparigheid, waarmee de besluiten van Dordrecht in de Gereformeerde kerk aangenomen werden, toont genoeg aan, dat men daarin de belijdenis van alle Gereformeerden zag. Sinds 1654 verschijnen deze regels van Dordrecht in het Syntyma confessionum, dat als leerregel voor de hoogleeraren gold. In Anhalt verklaart Hendrik van Saksen, bij zijnen overgang, zich vóór de besluiten van Dordrecht ten overstaan eener vorstelijke vergadering; en in Brandenburg zijn zij door den conrector Stephan Dehn te Halle verdedigd geworden.

Daar zijn naast de voorstanders der vrije genade ook voorstanders der algemeene verzoening geweest, zooals bijvoorbeeld mijn voorganger te Halle, de domprediker H. Runhold Pauli, die zeide; Behalve de algemeene wil Gods is de eeuwige verkiezing geopenbaard; daarom moeten beide naast elkaêr kunnen bestaan, ofschoon het moeielijk is ze met elkander te vergelijken, zoodat ze onder de Sv^ui-flTx (onbegrijpelijke stellingen) behooren. Maar de beperkte wilsvrijheid des menschen in den zin van Ebraia en Heppe heeft ^«« Gereformeerd dogmaticus geleerd en ligt dus niet alleen buiten onze geloofsbelijdenis, maar bestrijdt haar ook in haar hartader, welke is het vrije welbehagen Gods in de bekeering en opwekking der uitverkorenen.

Het is noodlottig voor onze kerk in Duitschland geweest, dat mannen als Hipper en Ebrard, met scherpzinnigheid en groote geleerdheid toegerust, de Gereformeerde beginselen zijn gaan onderzoeken, zonder Geformeerd te zijn.

II.

Ieder zuiver aesthetisch genot, iedere zuiver geestelijke werkzaamheid gaat met een concentratie van den geest gepaard, welke de wil te voorschijn roept. De wil is de richting van den geest op een doel, dat heeft men ook noodig bij een stil genot des. gevoels, bij een zuiver dialectischen arbeid. Wanneer de ziel tot een of ander innerlijke of uiterlijke werkzaamheid overgaat, hebben de aandoeningen haar daartoe aanleiding gegeven. De aandoeningen zijn de motieven, 't Is nu zeer gedachteloos, te zeggen, dat deze motieven wel voorwaarden kunnen zijn, onder welke de wilsbepaling tot stand komt, maar oor­ zake voor deze kan slechts de wil zijn. Bij deze opvatting is de wil een onbekende, raadselachtige macht, een geheimzinnig iets, dat zich, afgezien van het geheele zieleleven, nog een - wie weet waar gelegen - gebied heeft afgezonderd. Het abstracte (afgetrokken) denken maakt eerst den willos uit zijn geheele omgeving, maakt hem tot een zelfstandig ding, en moet ten slotte bevinden, dat dit ding geheel ledig en zonder invloed is. Evenzoo speelt men met voorwaarde en oorzaak, die in haar wederzijdsche verhouding beide zoo verminderd worden, dat zij eigenlijk niet meer bestaan. De motieven zijn natuurlijk oorzaken. Slechts dit moet men zeggen: de gevoelsmotieven zijn niet geheel en al de oorzaken van den wil, omdat zij niet alleen voorafgaan, maar ook vergezellen, omdat in haar zelfs reeds de wil leeft. De aandoeningen onderstellen nog meer oorzaken, en wij komen tot een reeks van waarnemingen, die niet geheel onder ons bereik vallen. Want met niets moet de mensch voorzichtiger zijn dan met uitdrukkingen als deze: zelfbewust en zelfbepaald; aangezien wij als schepselen daarvan juist zeer weinig weten en het geheim van het zieleleven zeer groot is. Wij weten slechts weinig van hetgeen daarbinnen . geschiedt, dat namelijk aan de oppervlakte komt; en ook hierover kunnen wij slechts met groote behoedzaamheid spreken.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen