Drijmoedige aanspraak aan Z, H Prins van Oranje (Willem II).

DOOR M. TEELINCK.

VIII.

De toespraak van den Middelburgschen leeraar verwekte onder de voorstanders van de regentenfamiliën groote ontevredenheid. Den Prins van Onanje en zijn streven tot handhaving der Unie, die zij verbreken wilden, verdedigen, zijn aanval op Amsterdam goedkeuren, was in hunne oogen eene misdaad, die zij niet licht vergeven konden. Een der felste aanvallers van Max. Teelinck was niemand minder dan de groote dichter Joost van Vondel, die, èn als Roomsche èn als gunsteling der Amsterdamsche regenten, meestal beschermers, van de Remonstranten en hunne leer, het zijn plicht achtte, ' de gave der poëzie, welke hij bezat, te gebruiken, om een spotdicht temaken op den Gereformeerden leeraar. De titel van dit gedicht was:

BLOEDBEULIKO

VAN MAXIMILIAAN TEELING,

Groote BloedbeuUng in Zeeland terwijl het gedicht zelf aldus luidde:

Meester Teeling had een groote bloedbeuling gegeten Heel vet gepropt van Apostelen en profeten

{Dit ziet op de talrijke aanhalingen uit de Schritt, in Tielincks geschrift te vinden.))

Maar doen {toen) zijn maag al dit vet niet kon verduwen, Begost {begon) meester (7> ^//w/4nl.) afgrijselijk te schieten en te spuwen; Al de zeeuwsche Telingen (= talingen of eenden) uit hunne poelen en slooten

Kwamen daarop al kwakende aangeschoten, En speelden: slobber-op die zuivere voêsters, o, Klokspijs, lekkerder dan Engelsche oesters! Weg vriegeesten {vrijgeesten), Harminianen {Remonstranten) en morsebellen

Wij slobberen met meester Teeling geen paddevellen, Geen pieren, noch alikruiken, noch zotte klausen .(jeerstellingen) Van versche Apostaten {afvalligen) of beschimmelde Pausen.

(Dit ziet op de leer der Remonstranten., die door de Gereformeerden geacht werd niet ver van Romes leer af te liggen).

Maar Middelburgsche saucysen en lekkere worsten In een reine ketel van onder en boven uitgebor.sten; Gij, Hchte Capellaan, Roelanden en. Teulingen, (Alle namen van personen, die den prins opstookten of hielpen tegen Amsterdam.) Smult bij Gort met ons, dat zijn Leicestersche beulingen,

(De Gereformeerden waren indertijd door den Graaf van Leicester gesteund.)

Geen Duivelsbrood, paddestoelen, noch morsige kruimen ; Meester Teelings ketel behoeft niemand te schuimen; Niemand kan zijn kwijl, noch snottebellen laken, Want van zyn geelen oker kan men kazen maken. Ja, al zat gansch Poortugal verlegen, hij kan het gerieven Niet met hullen en prullen, maar met fijn bezegelde brieven.

Zeldzaam is de verzameling van scheld-en schimpwoorden, hier tegen Max. Teelinck bijeengebracht Vree-

selijke haat spreekt hier echter niet zoozeer tegen den leeraar als wel tegen den belijder van den Gereformeerden godsdienst uit.

't Was toen niet de eerste maal, dat Vondel zijne pen tegen Teelinck scherpte. In 1648 had deze een werk geschreven: «Grondigh Bewys, dat het een Christelyke Magistraet ongeoorloft is in plaetsen, daerover zy te gebieden hebben, de Paepsche superstitiën ende Afgoderyen toe te laten enz." Dit was te veel voor den dichter. Alle Gereformeerden waren niet anders dan oproermakers, omdat zij, niet tevreden, dat zij verdrukt en vervolgd, vertrapt en verraden werden door hunne vorsten en regeerders, de wapenen opgevat hadden ter handhaving hunner rechten. Hoort, hoe Vondel getoornd heeft over

D' OPROERIGHEID

VAN MAX,

Het oproer in Rochel smeet muur en toren neder, (De Fransche Gereformeerden hadden van hunne vorsten eenige steden waartoe La Rochelle ook[behoorde gekregen, waar zij hunne godsdienstoefeningen vrij mochten houden. De Fransche koning ontnam hun die steden, maar de Hugenoten verdedigden hunne rechten tot den einde toe.) Holp Fredrik in Den Haag en om den schoonen Paltz, (Frederik van de Paltz voerde de Duitsche Protestanten aan tegen den Duitschen keizer., werd verslagen, verloor zijn rijk en vluchtte tiaar 's-Gravenhage.) Graaf Strafford op 't schavot, den koning om den hals. (In Engeland verzetten de Puriteinen zich tegen Karel I en zijn minister Strafford, die hen weer Roomsch wilden maken, en brachten beiden op het schavot.) Montrose aan eenen strop; wat bulderende weder Bedaart in 't einde niet! maar dit oproerig zaad (van Gereformeerden nl.) Noch vrijheid laat en rust, noch koninklijken staat.

Kon burgerlijke tucht die monsters niet betemmen. Al 't land zou tot de keel in bloed en tranen zwemmen; Want als men steden ziet het onderste omgekeerd, Dan heeft men op zijn Schotsch den Staat gereformeerd.

Op dat vers gaf een onbekende het volgende

A9iTW00RD

aan den Paapschen Poëet op Hnevenstaande gedicht:

Der Papen moordlust smeet bijna de wereld neder, Schoot Willem met een lood; en, zoo vervloekt als valsch, Holp Coligny en zooveel duizend om den hals, {in den Bartholomeüsnacht) Ja, Frankrijks koningin. Het buskruid maakt onweder. Dat 's aflaat en verdienst bij dit moorddadig zaad. Gemest met martelbloed en vleesch in Neêrland's staat. Geen wereldlijke macht die monsters kan betemmen. Dies moet heel Christenrijk in bloed en tranen zwemmen: Want als door vuur en strop Gods kerk wordt omgekeerd Dan wordt het pauslijk en het duister rijk vermeerd.

TOEGIFT.

'k Bescherm geen boosheid, maar de Godsdienst van ons land;

Zwijg van oproerigheid, en dek eerst Romes schand ! Want had uw Oproer stil gezwegen, Gij hadt dit Agtwoord niet gekregen.

DE GAAY FORTMAN.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen