Buitenland.

Rusland. Uit het rijk des Czaren. In geen land is het sectenwezen zoo ontwikkeld als in Rusland. In de 17de eeuw werd de eenheid der Grieksche kerk in Rusland verbroken, enkel en alleen omdat een gewijzigde liturgie van hooger hand werd ingevoerd, terwijl velen bij de oude liturgie wilden blijven. Daardoor ontstond de Raskol. Onder den naam van »Raskol" worden een aantal secten saamgevat, die slechts dit gemeen hebben, dat zij den strijd tegen ds heerschende staatskerk hebben aangebonden. Maar hoe kan men zich op den duur zoo warm maken voor het onveranderlijk gebruik van den ritus der oude Grieksche kerk? zal men vragen. De wijzigingen in de J7de eeuw aangebracht, raakten toch de belijdenis der kerk niet Dit is zeker waar, maar velen in Rusland houden de kerkelijke gebeden voor tooverformules, die geen uitwerking doen wanneer er ook maar een letter in veranderd wordt. Van lieverlede was de kennis van de formulieren van den Griekschen eeredienst de eenig begeerde wetenschap in de Russische kerk geworden. De eerste poging door Maximin den Griek, in het werk gesteld om een revisie der formulieren tot stand te brengen, bracht deze in den kerker. De patriarch Nikon bracht eenige verbeteringen in de misboeken, en wilde dat deze overal zouden worden aangenomen. Maar velen wilden de oude misboeken onveranderd blijven gebruiken. Ook voerde men strijd over de vraag of men het teeken des kruises met drie of met vier vingers maken zou, of men kruishouten met vier of acht nagels gebruiken zou. Ook was men verdeeld over de richting die men bij processiën nemen moest, over de vorm der geloofsbelijdenis, of men de naam des Heeren »Issus" of »Jisus" schrijven zou, of men twee of driemaal het Halleluja zou aanheffen en hoeveel brooden men bij het avondmaal behoord te gebruiken. Zij die den ouden ritus wilden blijven volgen, noemden zich oud-geloovigen. Zij houden het ritueel en de leer als door Christus overgeleverd. De ritueelen, mis-en gebedenboeken, beschouwen zij als »hemelsche gaven, die eene onuitsprekelijke zegen met zich brengen." Daarbij schatten zij de leerstukken gering, wanneer slechts de uitwendige vormen van de eeredienst bewaard blijven.

De scheuring werd nog verscherpt door de hervormingen, die Czaar Peter invoerde. Deze liet het jaar beginnen in Januari en niet in September en men ging toen ook den tijd rekenen van de geboorte van Christus en

niet van de schepping der wereld. Ook werd het oud Slavisch schrift en de kleederdracht veranderd. Velen hielden Peter de Groote voor een natuurlijke zoon van Nikon of voor den anti-christ. Het jaar van de veroordeeling der scheurmakers 1666 beschouwde men voor het jaartal van den anti-christ. Zoover ging de behoudzusht, dat men het gebruiken van tabak, suiker, thee en koffie verwerpelijk achtte, omdat die nieuwigheden te voren in Rusland niet bekend wareni Niet minder waren de oud-geloovigen gebelgd over het verlof door Cïaar Peter gegeven om den baard af te scheeren, hetgeen een Synode in 1550 streng verboden had. De oud-geloovigen beweerden, dat de man met een baard geschapen was, scheerde men baard af, dan werd het beeld Gods gekrenkt. Daartegenover werd beweerd, dat de man zonder baard geschapen werd; de baard kwam eerst na den zondeval. Zie het maar aan de kleine kinderen, in de jaren der onschuld (? ), zij worden zonder baard geboren! Nog in den tegenwoordigen tijd gebeurt het dat oud-geloovigen en leden der staatskerk elkander wederzijds beschuldigen van het loochenen van het stuk der Drieëenheid, naar aanleiding van de verschillende manier om een kruis te slaan. Voor de oud-geloovige is de onbepaaldste eerbied voor het verleden, het wezen van den godsdienst.

Het is voor de Raskols eene diep ingrijpende zaak geworden, dat de eenige bisschop, die het met hen eens was, in de gevangenis geworpen werd en daarin stierf, zoodat zij zich zonder bisschop moesten behelpen. Nu leert de Grieksche kerk dat de gemeenschap van den mensch met God tot stand gebracht wordt door middel van den band van een georganiseerd priesterdom^ wiens leden in onafgebroken volgorde elkander de macht overdragen, die zij van Christus ontvangen hebben. Deze keten was door den dood van den oud-geloovigen bisschop aanstonds verbroken. Daardoor werden de Raskols, in twee kampen verdeeld. De eene partij beweert: »er bestaat geen Christendom zonder priesterdom" en deze wordt daarom die der Popovzy genoemd; de andere zegt, dat de tijd van den anti-christ is gekomen en er daarom geen rechtmatig priesterdom aanwezig is. De aanhangers van dit gevoelen noemen zich Bespopovzy of priesterloozen. Zij onthouden zich van alles wat op een ritus of op bediening van sacramenten gelijkt, met uitzondering van den doop. De heilige ketenen, met welke de kerk aarde en hemel saamgesraeed heeft, zijn verbroken, en alleen een wonder kan ze weder herstellen. Intusschen zijn de ware Christenen als het ware op een woest eiland gedreven, en geen priester is er onder hen. Daarom is er geen avondmaal, geen biecht, geene zalving en zelfs geen huwelijk meer. Sommigen hunner sluiten nog wel een huwelijk, maar enkel als een maatschappelijke overeenkomst. Zij, die goed doordenken, eischen den ongehuwden staat. De zedelijkheid wordt zekerlijk niet bevorderd door veler meening, dat het leven in ontucht beter is, dan het aangaan van een huwelijk.

Sommige secten der Raskol gaan zbó ver, dat zij het er voor houden, dat de anti-christ den troon van den Czaar heeft bezet, en dat deze omgeven is door de Heilige Synode, als zijn Sanhedrin. Het beste middel om zich aan zijne macht te onttrekken, is volgens hen de dood. De Philippovry prediken verlossing door zelfmoord; zij bevelen zelfs den gemeenschappelijken dood aan als een vuurdoop en als een middel om gemeenschappelijk het heil te bezitten. Tot onder de regeering van Alexander III kwam enkele malen voor, dat iemand zich zelven levend verbrandde.

Hoe groot het aantal leden dezer secten is, kan niet met nauwkeurigheid worden opgegeven. Volgens ofïicieele mededeeUngen vindt men in Rusland anderhalf millioen menschen die zich van de staatskerk losmaakten. De kenner van Rusland L. B. meent dat dit getal wel tienmaal grooter is. Hoe er in Rusland met statistieke cijfers omgesprongen wordt blijkt wel uit het feit dat in 1826 blijkens officieele • berichten 112, 000 oud-geloovigen waren. In de volgende jaren werden er, eveneens volgens officieele berichten, 300, 000 in den schoot der stkatskerk teruggebracht. Nu zou men ten minste verwachten, dat er niet een oud-geloovige overbleef. Doch neen in 1864 waren er nog 70, 000 te vinden. De orthodoxe geestelijkheid heeft er belang bij om het juiste getal dergenen die met de staatskerk niets uitstaande willen hebben, niet op te geven; als het getal van hen die zijn kerk de rug toe draaien vermeerdert loopt hij gevaar een deel van zijn tractement, ja zelfs zijn plaats te verliezen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen