Uit de Pers.

In de Nieuwe Rotierdamsche Courant van 3r December kwam onder het Kerknieuws de 'uavolgende retrospectieve beschouwing voor over godsdienst en kerk in i910:

Wanneer wij ons zetten tot een oudejaarsavondoverzicht van het godsdienstig en kerkelijk leven, dan zullen we ons hier dienen te beperken binnen de grenzen van ons vaderland, al zullen we soms ook even moeten wijzen op internationale stroomiogen welke hier te lande hun invloed hebben doen gelden.

Het afgeloopen jaar heeft ons een bestendiging doen zien van het verschijnsel dat de laatste jaren kenmerkt, en dat zeker ook nog de onmiddellijke toekomst zal blijven kenmerken.

Aan den eenen kant een terugvloeiing van het practisch, zoowel als van't wijsgeerig, materialisme, samengaande met nieuwe belangstelling in 't godsdienstig leven, en, tengevolge van de heden alom waarneembare ontvankelijkheid voor godsdienstpropaganda, herleefde ijver en opgewektheid bij de voorgangers en corporaties, welke zich aan de zaak van den godsdienst hebben gewijd.

En omdat deze godsdienstige herleving de vrucht is van een geestelijk ontwikkelingsverloop, vindt zij de meeste aansluiting bij die godsdienstige stroomingen, die in geloofsopvattingen modern en in kerkelijke opvattingen vrijzinnig zijn.

Het godsdienstig modernisme en de kerkelijke vrijzinnigheid ondergaan op hun beurt den invloed van den nieuw toetredenden stroom en worden er op breeder beddingen geleid, waarbij de staketseltjes en afscheidinkjss tusschen richtingen, genootschappen en partijen aan 't verschuiven en afglijden raken.

Aan den anderen kant openbaart zich als natuurlijk bijverschijnsel een reactie bij de orthodoxie, welke verschrikt het hoofd opsteekt en angstig haar maatregelen neemt of door brutaliteit het in gevaar gekomen gezag tracht te handhaven.

De strijd tusschen de twee stroomingen, tusschen vooruitgang en behoud, brengt de actie, die den buitenstaander en onverschillige inzake godsdienst en kerk aan 't bestaan dezer dingen herinnert.

Twee zulke geruchtmakende zaken waren de Borromeo-encycliek en de Dordtsche bevestiging. Beide openbaarden als bij biiksemlicht wereld-en levensbeschouwingen, die het groote publiek reeds in een ver verleden begraven rekende. Toch waren zij niet anders dan uitingen van hetgeen alom in 't duister leeft, doch thans als reactie op modernistische prikkels in 't licht was gedaagd. En noch de excuses van den H. Stoei, noch het protest van Ds. Wagenaar hebben deze uitingen ongedaan kunnen maken. Troawens, zoowel Rome, getuige het geschrifijï van de Apologetische Vereeniging Petrus Canisius, dat de Borromaeus-encycliek verdedigt en de scheldpartij tegen 't Protestantisme nog erger maakt, — als de Protestantsche confes sioneelen die zich in de coalitie, getuige de zaak Warners, voor het moment almachtig gevoelen, beseffen dat in de gegeven omstandigheden slechts brutaliteit van optreden het gevaarloopend gezag kan redden.

Maar er is in deze brutaliteit toch ook iets van schrik en zenuwachtigen angst. Rome, door pauselijke anti-modernisteoheftigheid in het buitenland aangezet, is na de Borromaeus-gescbiedenis plotseling met schrik gaan begrijpen, dat het bier te lande te ver is gegaan en het sympathieke beroep van Dr. de Visser in de Tweede Kamer op het Protestantsche bewustzijn bracht de voor Rome pijnlijke zekerheid, dat zelfs in de coalitie aan zijn aanmatiging grenzen zijn gesteld.

Onderwijl heeft door Dordt en Den Helder het Protestantsche confessionalisme de massa tegen zich in 't harnas gejaagd, en de voortgaande stembus-overwinningen der modernen in de Ned. Herv. Kerk hebben het met angstvizioenen van de toekomst vervuld.

Modernisme en vrijzinnigheid zijn das cu inderdaad ook te duchten tegenstanders geworden, nu ze eindelijk en ten slotte zijn gaan inzien de onontbeerlijkheid van publiciteit en organisatie. Nu de onderlinge naijver der kerkgenootschappen is verdwenen en de Protestantenbond gemeenschappelijk met het Centraal Comité van Vrijzinnige Hervormden de modernen in de volkskerk ten strijde beeft geroepen, zullen de overwinningen te Dordt en te Zutfen niet alleen blijven staan, maar zal de strijd in de hoofdstad, door Prof. Eerdmans zoo kloek ingeluid, zeker ook eenmaal ten gunste der vrijzinnigen worden beslist. Wanneer modernen, evangelischen en ethischen samengaan, — al mogen ze zich dan al niet, zooals Ds. Beversluis wil, in elkaar oplossen, — zijn de dagen van de confessioneele heerschappij geteld. Vooral als de godsdienstige propaganda onder 't materialisme blijft veld winnen zooals tot nu toe, en godsdienstig-belangstellenden zich organiseeren in hua kerkgenootschap. Ongetwijfeld zullen de openlucht-bijeenkomsten, die in 't afgeloopen jaar in Noord-Holland, Friesland en Groningen zulk «en succes hebben gehad, daartoe veel hebben bijgedragen, en worden mede de vruchten geoogst van de colportage-geschriften die door den Protestantenbond onder alle groepen van 't volk zijn verspreid geworden.

Alles saamgenomen is 1910 voor 't vrijzinnig Christendom een tijdperk gewest, waarop met dank en voldoening kan worden teruggezien.

Het is wel opmerkelijk, dat een zuiver politiek blad zulke puur kerkelijke beschouwingen levert. Men zou zulk een overzicht eerder in de Hervorming of de Kerkelijke Courant, dan in een Staatkundig blad verwacht hebben.

En toch behoeft dit niet te bevreemden.

De liberale Staatspartij en het modernisme in de Kerk komen uit eenzelfde grondgedachte voort; bij de verkiezingen zijn het de moderne predikanten, die het warmst voor de liberale candidaten pleiten, en omgekeerd, als de liberalen op Staatkundig gebied de macht in handen hebben, zorgen ze wel dat alleen moderne professoren benoemd worden. Zoo wascht de eene hand de andere.

Niet ten onrechte is dan ook opgemerkt, dat de vernieuwde actie van de modernen in de Hervormde Kerk nauw saamhangt met de poging, om de hberale partij weer op het regeeringskussen te belpen. Eerst moet de Kerk weer in handen van de modernen gebracht . worden; dan zal het volk straks wel voor de liberale candidaten stemmen.

In dat opzicht teekent dit stukje kerkelijke politiek, dat in een zoo deftig liberaal blad als de Nieuwe Rotterdammer voorkomt.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen