Leestafel.

I. DR. F. W. GROSHEIDE. BEKNOPTE GRAM MAxiCA op het Giieksche Nieuwe Testament. Kampen, J. H. Kok, 1913.

Deze Grammatica van DR, GROSHEIDE, den, onlangs, voor de N. TestamentiscHe vakken, tot hoogleeraar aan onze Vrije Universiteit benoemden predikant van SCHIPLUIDEN, is een vrije bewerking van A. T. ROBERTSONS, A SHORT GRAMMAR OF XHE GRIEK NEW TESTAMENT.

Het titelblad duidt dit dan ook aan.

Het is aizoo niet maar een vertaling.

Het werk van ROBERTSONS den Amerikaanschen geleerde, is door den Nederlandschen geleerde zoo heel anders aangekleed, dat deze laatste in zijn VOORBERICHT gerust kon schrijven, dat wanneer het „vrij bewerkt" niet op he titelblad stond, „niemand in dit gewaad den Amerikaacschen ROBERTSONS ZOU vermoeden".

Met dit al had DR. GROSHEIDE zijn goede redenen, waarom hij aan de bewerking van tün boek ROBERTSONS SHORT GRAMMAR ten grondslag legde. „Ik zag n.l.", zoo schrijft hij, dat ROBERTSONS veel goeds had, vooral dit, dat bij zich zonder voorbehoud plaatste op het nieuwe standpunt, het eenige, waarop op dit oogenblik de be oefenaar der N. T. grammatica zich plaatsen kan".

Wat onder dit „nieuwe standpunt" is te verstaan, vindt men in G.'s boek nader omschreven, zoo in het lezenswaardig VOORBERICHT dat PROF. DR. J. WOLTJER het „ter introductie bij zijn verschijning meegeeft", als in het ie hoofdstuk, waar de schrijver zelf handelt over: HET GRIEKSCH VAN HET NIEUWE TESTAMENT.

WOLTER herinnert daar aan „de omwenteling, die in de laatste halve eeuw de studie der grammatica, en vooral die van de Grieksche, heeft ondergaan", en noemt in verband daarmee CüRTius' GRIECHISCHE SCHULGRAMMATIK, — dat boek hetwelk ik, die, als gymnasiast uit he laatst der zestiger en het begin der zeventiger jaren, PLUYOERS had, er wel bij-had, maar, om meer dan een reden, toen toch zeer spaarzamelijk gebruikte, — alt het leerboek, waarin getracht werd .de resultaten vü de vergelijkende gram-1 matica dienstbaar te maken aan het onderwijs in de Grieksche taal".

Zonder zijn eigen Grammatica te noemen, vermeldt PROF. WOLTJER verder, dat CURTIUS spraakkunst „de meest gebruikte Grieksche grammatica in Duitschland is geweest en door een groot aantal soortgelijke werken is gevolgd, zoodat thans.enkele hoofdbeginselen der historische grammatica aan de tKwerking der schoolgrammatica's voor het Grieksch ten grondslag zijn gelegd, ten deele ook in ons land.

En dan gaat DR. WOLTJER aldus voort:

„Toen nn, een vijfentwintig jaren ongeveer geleden, door het vinden van talrijke inscripties en papyri uit de Hellenistische periode de aandacht der geleerden in het bijzonder op den ontwikkelingsgang van de Grieksche taal in het Oosten gevestigd werd, ontwaakte ook een intense belangstelling in het Grieksch van het Nieuwe Testament, waarover het oordeel tot op dien tijd zeer verschillend, maar in elk geval minder juist was geweest. Sbds dien tijd zijn een groot aantal studiën, monographiën en samenvattende werken over dezen vorm van het Grieksch verschenen. Het was juist de vergelijkende taaistudie, die voorafgegaan was, welke in staat stelde het eigenaardige der nieuw gevonden inscripties en papyri en daardoor het bijzondere karakter van de Grieksche volkstaal in het Oosten grondig te leeren kennen".

Iets, waaraan hij nog toevoegt:

„Wie thans eene spraakkust van het Nieuwe Testament wil schrijven, moet met de methode en de resultaten van dit tegenwoordig wetei»schappelijk onderzoek in voldoende mate op de hoogte zijn".

En GROSHEIDE omschrijft het „nieuwe standpunt" aldus;

„Tot voor weinige jaren kende men twee beschouwbgen over de taal van het Grieksche Nieuwe Testament. Aan de eene zijde vond men de sinds lang uitgestorven Puristen, volgens wie het Nieuw-Testamentsch Grieksch het allerbeste en zuiverste Grieksch was." — „Lijnrecht tegenover hen stonden de Hebraïsten, die achtten, dat het Nieuw-Testamentisch Grieksch onder den invloed van het Hebreeuwsch (Arameesch) ten zeerste was bedorven en verbasterd".

Eenige regels verder schrijft DR. GROSHEIDE dan: „Een groote omkeer kwam omstreeks 1895 door nieuwe ontdekkingen en betere bestudeering van papyri en ostraka. In deze teksten, meest in Egypte gevonden en niet zelden dagteekenend uit de eerste eeuwen van Christus, trof men een Grieksch aan, niet gelijk het door de letterkundigen uit dienzelfden tijd, die zich zoo nauw mogelijk bij het klassieke Attische dialect aansloten, werd geschreven, maar de taal, die in den dagelijkschen omgang werd gebruikt. En nu toonden allereerst DEISS-HANN en later met name ook MOULTON aan, dat dit Grieksch der Papyri en Scherven merkwaardig veel ptmten van overeenkomst had met dat van het N. T. Allerlei dat vroeger voor Hebraïsme werd gehouden, bleek gewoon Koini-Grieksch te zijn."

Zooveel over het „nieuwe standpunt" waarop ROBERTSONS „zich zonder voorbehoud plaatste" en zich, naar GROSHEIDE'S oordeel, als beoefenaar der N. T. grammatiek ook plaatsen moest. Een oordeel waarin deze, ook blijkens de Daitsche bewerking van R's SHORT GRAMMAR door STOCK, niet alleen staat.

Dan, hoezeer ook ingenomen met het „stand punt" van ROBERTSON, toch kon GROSHEIDE al niet veel meer doen, dan de grammatica van den Amerikaanschen geleerde bij de bewerking van de zijne ten grondslag leggen.

Het was toch zijn overtuiging, dat de SHORT GRAMMAR, „door inrichting, terminologie, kortom door heel zijn methode niet geschikt was om den Nederlandschen theoloog te dienen".

En voor hèm wilde DR. GROSHEIDE theoloog èn philoloog als hij is, een boek geven.

Er staat dan ook, wat ik nog niet verteld heb, op het titelblad: „Voor Nederland vrij bewerkt".

En zoo is dan wat GROSHEIDE geeft, een geheel nieuw boek geworden.

Wilde ROBERTSON blijkens zijn voorbericht de Amerikaansche theologen helpen aan een gemakkelijk handboek der N. T. grammatica, „ik heb gepoogd", zoo schrijft DR. GROSHEIDE, „van den Amerikaanschen ROBERTSONS een boek te maken, dat onzen Nederlandschen godgeleerden tot gids kan zijn op het gebied der taal van het N. T."

Maar daarbij kwam nog iets.

Bij zulk een boek als G. poogde te geven, was het gewenscht een bepaalde grammatica van het Grieksch bij zijn lezers als bekena te onderstellen en als maatstaf van vergelijking te nemen.

Het lag voor de hand, dat onze Theologiae doctor, die óók candidaat in de klassieke letteren is en als zoodanig een leerling van PROF. WOLTJER, daartoe diens Grieksche Grammatica koos, en dat, zooals hij zelf zegt, „volstrekt niet alleen uit waardeering voor den arbeid van (zijn) hooggeschatten leermeester, maar omdat diens onderwijs (hem) heeft overtuigd, dat in de etymologie, in welke het verschil met anderer methode het meeste uitkomt, toch niet meer kan gesproken van ie, 2e en 3e declinatie of conjugatie".

Bij een soortgelijk boek in onze taal, als G thans geeft, ik bedoel: de grammatica van PROF. DR. A. VAN VELDHUIZEN te GRONINGEN, is echter niet WOLTJERS Spraakkunst ondersteld, maar een andere. G. nu, die bij ervaring weet hoeveel moeite het een leerling kost, die al gymnasiast DR. WOLTJER'S grammatica gehad heeft in een andere dan die van WOLTJER thuis te raken, heeft ook daarom gemeend'zijn leermeesters grammatica bij zijn boek te moeten onderstellen en als maatstaf van vergelijking met t de taal van het N. T. te nemen. Hij spreekt daarbij de verwachting uit, dat „theologen, die naar WOLTJERS werk het Grieksch bestudeerden, gemakkelijker .de thans aangeboden, dan VAN VELDHUIZENS spraakkunst zullen gebruiken".

Een vergelijking van DR. GROSHEIDE'S RO­ BERTSON'S BEKNOPTE GRAMMATICA op het Gtieksche Nieuwe Testament met de GRIEKSCHE GRAMMATICA voor Gymnasiën door DR. J ­ WOLTJER zal dan ook doen zien, dat in de eerste, tot in bijzonderheden, vrijwel dezelfde indeeling is gevolgd als in de laatste.

Het zaakregister, woordregister en tekstregister achter-in, zullen niet weinig tot het gemakkelijk gebruik van het boek bijdragen.

Laat mij aan deze aankondiging van GROS­ HEIDE'S grammatica nog mogen toevoegen dit iudicium van DR. J. WOLTJER.

„De schrijver heeft, zooals blijkt, van d nieuwere buitenlandsche en binnenlandache literatuur, zich goed op de hoogte gesteld. Natuurlijk zal men hier en daar met hem van meening verschillen, wat ik zelf ook doe. Di t is echter een noodzakelijk gevolg /an verschil in opvatting en van de inderdaad groote moeilijkheden, die tal van plaatsen ook uit gram matisch oogpunt opleveren. Niemand echter, die tot ooideelen bevoegd ie, lal wel ontkennen, dat de schriJTcr met vracHt getracht heeft eenen degelijken metenschappelijken arbeid te leveren"

Dat deze BEKNOPTE GRAMMATICA op het Grieksche N. T. door onze studenten zal worden gebruikt, daarvoor zal «traks DR. GROSHEIDE zelf wel zorgen. Van harte wensch ik echter, dat zij ook haar weg mag vinden naar de studeerkamers van hen, die hun akademische studie voltooid hebben.

’n Zuiver altruïstische wensch.

Want, al is eropk geen „exegeet" van mij geworden, ik ben altijd dankbaar aan wijlen PROF. DOEDES voor z'n mijrdiep-overtuigen, dat de „grammatikale interpretatie" de eerste voorwaarde tot goede exegese is, en ik weet uit ervaring hoe onmisbaar, maar tevens hoe loonend het vlijtig gebruik ook van „grammatica's voor het N. T." daarbij is.

Het plezier, dat ik zelf gehad heb van VViNER en later van BLASS en mij nu voorstel ook van GROSHEIDE te zullen hebben, wensch ik ook aan „anderen" toe.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen