GeheugenvandeVU cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van GeheugenvandeVU te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van GeheugenvandeVU.

Bekijk het origineel

Leestafel.

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Leestafel.

6 minuten leestijd Arcering uitzetten

DR. A. KuypER, NADERE TOELICHTING op het Program van de Antirevolutionaire partij. J. H. Kok. 191S. Kampen.

De »Groene« of het Weekblad voor Nederland DE AMSTERDAMMER en wel dat weekblad hetwelk zich beschouwt als de historische voortzetting van het door wijlen den heer DE KOO gestichte en welks redactie zich dan ook houdt voor de wettige troonopvolgster van dszen prins onzer journalisten, zooals ik èn hem èn DR. KUYPER reeds toen ik nog student was, door twee die het weten konden, hoorde betitelen, de j. Groene« dan, had in het Zondag-Nr. van verleden week een artikel van v. H. over : EENE SCHOOL VOOR WIJSHEID..

Het gaat in dat artikel over de aa? ileiding der ten onzent opgekomen beweging om in AMERSFOORT een INTERNATIONALE HOOGESCHOOL VOOR WIJSBEGEERTE op te richten, 'n Bevveging waarbij men, zooals de schrijver, v. H., niet onaardig opmerkt, als " motto zou kunnen plaatsen, het oolijke puntdichtje van onzen CoiJSXAN'rifN.j.HUYGENS:

»Wie naar geleerdheid zoekt, en wijsheid niet daarbij., Leeft met^, ^~kamenier., en gaat inevroinv •"••'•'y'^sij voorbij".

De aanleiding toch .tot die Amersfoortsche bevveging naeent hij te vinden in een leemte bij het akademisch ondervvijs^ als gevolg van een wetgeving, die $elke algemeene den Mensch vormende vooropleiding uitsluit en de vakstudie alpha en omega maakt«. »Wel is«, zoo gaat v. H. dan voort, $daar natuurlijk de Philosophic óók één , vak van studie, dat met eere beoefend wordt. Maar zij staat naast en los van de vele takken van wetenschap; en van een algemeen zoeken naar de wijsheid waaruit elke bijzondere levenskennis eerst verder opgroeien moet, is geen sprake«.

Dit is meer gezegd.

Is toch philosophic of wijsbegeerte het streven naar wijsheid en is wijsheid, zooals v. H. lang niet onjuist zegt: »het oordeel over den richtigen weg voor het leven en het doeni., — »wijs« en »wijzen« hangen-ook taalkundig saam — geleerdheid is nog geen wijsheid.

Dan, dit wat meer is gezegd, zegt v. H. hier in verband met de aanleiding tot de Amersfoortsche beweging.

Aan de lezing vau dat artikel in de »Groene» verbond zich bij mij onwillekeurig de gedachte aan DR. KUYPER en ook aan zijn nieuwe boek, welks eerste Aflevering ik hier heb aan_ te kondigen.

DR. KUYPER toch heeft, door het initiatief te nemen tot de stichting eener Vrije Universiteit, die svoor alle onderwijs, dat in hare scholen gegeven wordt, staat op den grondslag der gereformeerde beginselen», in de leemte bij het hooger onderwijs waarover v. H. klaagt, althans waf die Universiteit betreft, voorzien.

Want al omvat haar onderwijs evenals dat der andere Universiteiten ten onzent, ook »de vorming en voorbereiding tot zelfstandige beoefening der vi'etenschappen 'en tot het bekleeden van maatschappehjke betrekkingen, waarvoor een wetenschappelijke opleiding vereisckt wordt*, door den grondslag der gereformeerde beginselen is zij onderscheiden van de andere Universiteiten ten onzent, in wier onderwijs, zooals v. H. zegt, de Wijsbegeerte naast en los staat van de vele takken van wetenschap.

Immers zijn die 2gereformeerde beginselen» niet anders, dan de eerste of wil men laatste beginselen, in den zin van principia., die het resultaat zijn van wat WUNDT, mijns inziens terecht, als wijsbegeerte omschrijft: '»het streven naar een verstand en gemoed bevredigende wereld-en levensbeschouwing.»

Het getuigt dan ook van een goed inzicht bij V. H. in het wezen der Vrije Universiteit, dat hij het in zijn artikel slechts over VIER Nederlandsche Universiteiten heeft, waarbij dan als vijfde, de Amersfoortsche zou komen. Dit is dan ook niét een hooghartig negeeren, maar veel eer een stilzwijgend comphmenteeren van ónze Universiteit.

v. H-toch weet het maar al te goed, dat de 2leemte» waarin men met A.MERSFOORT zou willen trachten te voorzien, niet bij de ééne bijzondere maar enkel bij de vier openbare bestaat.

Dan, het artikel in de sGroene» herinnerde mij niet alleen aan wat DR. KUYPER, door vóór nu 35 jaar de VRIJE UNIVERSITEIT te stichten, had gedaan, maar ook aan wat hij nu weer met zijn NADERE TOELICHTING doet.

Zoo bij het een als het ander gaat het er felj'-terfif 'oia^gftS^SklVini'SiiS^'5*«H4 rte»ting> < > gri stuur te geven voor leven en doen. Met zijn Universiteit, die geleerdheid met wijsheid verbindt, middellijk; met werk als NADERE TOELICHTING, dat wijsheid in den zin van soordeel over den richtigen weg» tracht bijtebrengen, rechtstreeks.

Niet alleen toch door zijn eminenten arbeid als hoogleeraar, maar óok door zijn niet mindervoortreffelijken als volksschrijver, heeft hij met boeken als: HET WERK VAN DEN HEILIGEN GEEST, E VOTO en de GEMEENE GRATIE meegewerkt aan het weer opk-omen der Gereformeerde l'heologie van wat hij, nü zelf, 'noemt het Neo^ Calvinisme en daardoor richting en steun gegeven aan het godsdienstig denken en doen van ons volk.

Maar door zijn Standaard-werk, in meer dan éen zin, heeft-hij, sedert 1878, mede door zijn toelichting op het in dat jaar verschenen PROGRA.M der antirevolutionaire partij, het calvinistische volk ook richting en steun gegeven voor zijn iolitiek denken en doen.

En dus medegewerkt aan het weer, doen i Opkomen Van wat hij, - nu zelf, noemt de Neo-Calvinistische Politiek.

Van deze toelichting verscheen, onder den titel ONS PROGRAM, de eerste uitgave in 1879 en zijn sedert vijf groote oplagen geplaatst.

De NADERE TOELICHTING waarvan thans de Ie-Aflevering het hcht ziet, is een nieuw, van ONS PROGRAM te onderscheiden werk, wijl de auteur er rekenschap in geeft van zijn staatkundig inzicht, zoo in eerste vorming als latere ontivikkeling; alles breeder en meer systematisch ontwikkelt; en er ook verbetering in aangebracht heeft.

Als POLITIEK werk wil het op één lijn gesteld met de drie hierboven genoemde THEOLOGISCHE.

NADERE TOELICHTING zal uit twee deelen bestaan.

Deel I handelt van DE BEGINSELEN en is alzoo wat ik zou willen noemen de, als philosophia secunda., uit de gereformeerde of calvinistische were d-en levensbeschouwing als philosophia prima, afgeleide staats-theorie.

Na een Inleiding van 24 § § zet DR. KCVPER deze theorie in XIII hoofdstukken uiteen.

Deel II handelt dan over de practische toepassing van deze theorie en wel in de volgorde, die mea ook in het PROGRA.M van de Antirevolutionaire partij vindt.

NADERE TOELICHTING is, zooals de auteur zelf schrijft, allereerst bestemd om > aan het Calvinistische volk, om aan de kleinen in den lande hulpe te bieden; om door onze leiders in die kringen verstaan, begrepen en in onze Kiesvereenigingen bepleit te worden.

Maar zeker zal het ook, te oordeelen naar wat er van verscheen, om zijn' heldere wijze van voorstellen en zijn gerijpt inzicht in werelden leven, ook door' andere lezers worden gewaardeerd.

Moge het den Schrijver, die er van zichzelf in zegt: «Jurist ben ik niet; ik blijf - practisch Staatsman van theologische herkomst< , gegeven zijn dit breed opgezet werk te voltooien en er bij ons volk het oordeel mee te verrijken of te verhelderen voor den richtigen weg óok op het gebied van het Staatsieven.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van zondag 24 oktober 1915

De Heraut | 4 Pagina's

Leestafel.

Bekijk de hele uitgave van zondag 24 oktober 1915

De Heraut | 4 Pagina's