Oude problemen in de moderne biologie - pagina 17

16 DESCARTES (16) de dieren als automaten beschouwen, deze opvatting bleef strijden tegen onze innerlijke overtuiging. De uitkomsten der moderne vergelijkende psychologie hebben deze overtuiging in het gelijk gesteld. Bij de opkomst der natuurwetenschap in het midden der vorige eeuw openbaarde zich allerwege een streven, alle eenheid uit de som der deelen te verstaan. BERGSON moge meenen dat deze kinematographische methode haar stempel drukt op alle wetenschap (17), zoowel de antieke als de moderne, het verschil tusschen deze beide blijft toch zeer marquant bestaan. Ten onrechte zegt de groote biologische philosoof „la science antique croit connaître suffisament son objet quand elle en a noté des moments privilégiés, au lieu que la science moderne le considère à n'importe quel moment". „Les formes ou idées d'un P L A T O N ou d'un Aristote correspondent à des moments privilégiés ou saillants de l'histoire des choses" (18). De ideëen der antieke natuurbeschouwing waren echter meer dan afbeeldingen van de belangrijkste natuurtafereelen ; zij waren de typen, waarvan de werkelijke objecten slechts gerealiseerde mogelijkheden konden zijn, de eenheden, die meer waren dan de som der samengestelde deelen. Geen geleidelijke overgang voert dan ook van de antieke philosophie naar de wetenschappelijke begrippen van het vorige geslachtDe menschelijke geest is niet van het eene inzicht tot het andere gekomen door geleidelijke perfectie, zoekende naar eene grootere nauwkeurigheid (19). Nergens blijkt dit duidelijker dan in de vergelijkende psychologie. Waar de materialistisch geconstrueerde menschelijke zieleleer uitging van geestelijke atomen, sense-impressions, Empfmdungen, die phaenomologisch niet bestonden en alleen door secundaire analyse uit de waarneming waren te abstraheeren, zoo heeft de vergelijkende psychologie i n het laatst van de 19e eeuw het zieleleven van de dieren opgevat als een samenvoeging van elementaire werkingen. Bij de laagste organismen zouden slechts weinig eenvoudige prikkels het waarnemen bepalen, en alle handelingen tot reacties op deze eenvoudige inwer-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen