De hoogste vrijheid - pagina 21

DE HOOGSTE V R I J H E I D .

19

daar zij nooit kan weten, wat in absoluten zin voor zedelijk en rechtvaardig moet worden gehouden. Op elk gebied geldt hetzelfde bezwaar; elke wet is onvolmaakt. Maar wat nood? Al doende leert men. Aan de smakelijkheid van de vrucht zal men de voortreflijkheid van den boom leeren kennen. • Waarom zou men alleen op het gebied des geestes niet proefondervindelijk mogen te werk gaan? Al kennen wij de waarheid niet in haar geheelen omvang, toch kan de overheid wat zij te goeder trouw voor waar houdt even goed verkondigen, als wat zij te goeder trouw voor recht houdt. Daaruit volgt nog volstrekt niet, dat zij de verbreiding van elke onwaarheid en van eiken leugen zou moeten beletten. Dat zou inderdaad een onbegonnen werk zijn. Doch het is onnoodig; men behoort niet voorbij te zien, dat in eiken leugen licht eenige waarheid verscholen ligt, en men kan zich troosten met de gedachte, „que du choc des opinions jaillit la vérité". Maar waarom zou de vrijheid om den leugen te verkondigen niet, evenals elke andere vrijheid, ondergeschikt moeten zijn aan de belangen van het geheel ? Waarom zouden stellingen, die naar het ooi deel van verreweg de meeste bedachtzame, vroede mannen den grondslag van elke geordende maatschappij ondermijnen en gevaarlijk zijn voor de nationale rust, niet zooveel mogelijk onderdrukt mogen worden? 't Is waar, dat gewelddadige onderdrukking van denkbeelden wel eens de verspreiding ervan in de hand heeft gewerkt; de mensch grijpt steeds naar het verbodene. Maar dat is eene quaestie van staatsbeleid. Er is, naast eene gewelddadige, ook eene kunstmatige onderdrukking, die, zoo ze al geen prachtige vruchten voortbrengt, toch soms krachtig werkt. Want dat de overheid niet bij machte zou zijn de verspreiding van zekere denkbeelden te beletten, is eene wel vaak geopperde, edoch volstrekt onbewezene stelling. De mogelijkheid van het tegendeel is door eene eeuwen lange geschiedenis gebleken, en zelfs nog in onze dagen gelukt het eene roomsche overheid vrij wel, om de verspreiding van wat in haar oog ketterij is, zelfs op een zeer uitgestrekt grondgebied, zoowel direct als indirect tegen te houden. Of zij dit vermag hangt grootendeels af van de medewerking van het publiek. Zoodra het publiek zelf van de verderfelijkheid der godsdienstvrijheid overtuigd is, blijkt het telkens, hoe gemaklijk de over-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen