Christelijke wereldbeschouwing - pagina 21
Rede bij de overdracht van het Rectoraat aan de Vrije Universiteit te Amsterdam
21
waarheid
alle
Mach ook heeft
licht
van
gaat
gesteld,
nadat
hij
door
daarna toch aantoonen, dat de
hij
practische,
oeconomische,
van ons kenvermogen geboden
zijde
dit
eerst het sub-
en begrippen in het
alle voorstellingen
vorming ervan door de gische
Want
weer erkend.
zelf
karakter
jectief
Trouwens wordt
tot een hersenschim.
verkrijgen van wetenschap noodzakelijk
is,
Want
is.
teleolo-
en voor het „alle unsere
Bemühungen, die WeltinGedanken abzuspiegeln, warenfruchtlos,
wenn
es nicht gelange, in
dem bunten Wechsel Bleibendes zu
Het ontstaan en de toepassing der wetenschap
finden".
eine grosse Bestandigkeit unserer
is
„an
Umgebung gebunden". Hoe nu
zulk eene bestendigheid op Machs standpunt in subject en object
vinden
te
valt moeilijk in te zien.
is,
Het komt ten
slotte
daarop neer, dat de mensch, terwille van zijne oeconomische belangen, aan subject en object eene bestendigheid toeschrijft, die
in zichzelve niet
zij
en regelmaat
in
de
hebben. Het
verschijnselen
is
de mensch, die orde
brengt
en ze alzoo tot
natuur maakt. Hij schept de voor de wetenschap noodzakelijke „hinreichende Gleichförmigkeit unserer Umgebung''. Het ver-
stand
is
Natur
1)".
Zoo
dus
Kant, zelf „die Gesetzgebung für die
legt het empiriocriticisme ten slotte toch weer,
zichzelve, iets
als bij
hier,
ervoor
getuigenis
af,
bestendig blijvends in de wisseling der verschijnselen, en
een
wezen, een idee der dingen onderstelt.
meent, deze in het object niet te kunnen uit
ondanks
dat wetenschap een zijnde,
het
subject
in
het object
in,
en laat
En
vinden, legt zij
als zij zij
ze
de natuur for-
meeren door den mensch. Dit
1)
is
echter
Hönigswald
t.
toch niet meer dan een noodsprong.
a. p. 27.
Want
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van donderdag 20 oktober 1904
Rectorale redes | 104 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van donderdag 20 oktober 1904
Rectorale redes | 104 Pagina's