Eloquentia Divina : het stijlprobleem der oude christenen - pagina 12
Rede uitgesproken ter gelegenheid van den Dies Natalis der Vrije Universiteit
leeft juist in den tijd van de opkomst van het Christendom haar grooten bloei. In velerlei gedaante, waarvan ik U de technische bijzonderheden spaar"), woekert ze voort, soms op pittige wijze den gedachtengang verlevendigend, soms door haar opzettelijkheid en gezochtheid den volzin tot een onwaarachtig en opgesmukt stijlproduct makend. De tweede Gorgiaansche figuur, het isocolon, het na elkander voorkomen van een aantal, meestal rhythmisch gemarkeerde, korte zinsdeelen, cola, van ongeveer gelijke grootte, had in den Latijnschen stijl des te gereeder ingang gevonden, omdat het den Romeinen reeds in hun overoude religieuse carmina vertrouwd was geworden. In het bijzonder het tricolon, de combinatie van drie korte woordgroepeeringen, van oudsher in cultusformulieren en gebeden in gebruik ^^), maar thans als rhetorisch ornament in literaire teksten geapprecieerd, werd een belangrijke factor geacht bij het opbouwen van de periode. De derde figuur, het homoioteleuton, dat ontstaat, wanneer opeenvolgende zinsdeelen eindigen met denzelfden klank, eenigszins vergelijkbaar dus met ons rijm, komt in een rijk flecteerende taal als het Latijn vaak van nature voor, maar werd toch als figuur eerst dan gewaardeerd, wanneer het kennelijk opzettelijk als rhetorisch ornament werd gebruikt 1^). Het is duidelijk, dat wanneer men deze figuren, die ieder op zichzelf reeds allerlei door de stijltechnici nagespeurde en toegepaste variaties boden, combineerde tot het antithetisch isocolon, vaak behalve door de semantische correspondentie nog verfraaid door isosyllabie of door chiastische woordschikking^*), wanneer men verder een deskundig gebruik maakte van de tallooze andere, door mij niet genoemde, maar door de rhetorenscholen nauwkeurig geclassificeerde en op haar stilistische waarde afgewogen figuren, het resultaat van dezen minutieuzen letterarbeid was een tot in alle finessen afgewerkte, geƫquilibreerde en met ornamenten opgesmukte stijl. Deze stijl nu stempelde het geschrevene tot literair product; slechts hetgeen aldus zorgvuldig was doorwrocht achtte het rhetorisch aestheticisme waardig gerekend te worden tot de literatuur, zonder dat de inhoud van een geschrift iets ter zake deed. 10
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van vrijdag 20 oktober 1939
Rectorale redes | 34 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van vrijdag 20 oktober 1939
Rectorale redes | 34 Pagina's