PERS-SCHOUW.

Communistische Zondagsscholen. Gelijk er in andere landen dames zijn, die zich vermaken met slangen en deze dieren (giftige nog wel) om hals en arm winden, zoo zijn er in ons land, di^ de veel giftiger ideeën van het ciommiinisme door hun geest laten kruipen en er dan mee proinlden, als waren zij' pas de echte kinderen huns tijds. Ge vindt zulken niet alleen onder de revolutionaire scharen, die zich van den cbristelijken godsdienst hebben afgekeerd, maar ook onder hen, die een positief Cihristendom willen belijden. Ik kreeg kort geleden een boozen brief . van een onzer lezers, omdat ik ïn deze rubriek met een 'enkel woord op het verderfelijke van het cO'm'munisme had gew^ezen. Dat telkens wijzen naar Rusland gaf geen pas meende hij-. Misschien dat ik er elders nog weleens een woordje over schrijf. In elk geval toont het, hoe bij sommigen in onzen lezerskring het eklekticJsme zóó in het bloed is geslagen, dat zij geprikkeld worden, wanneer het communisme gevaarlijk wordt genoemd. Daarmee heb ik natuurlijk te rekenen. Ik mag; niet denken: dat ligt te ver buiten de gedachtensfeer onzier lezers. Ik heb ook die verscfaijinselen onder mijn telescoop te 'nemen.

Het communisme meent iets geheel nieuws te scheppen. Het geeft — in zijn konsekwenle vormen — lucht aan zijn afkeer van O'uze tegenwoordige maatschappij en kerk. Toch schijnen ze van onze tegenwoordige cultuur-en andere waarden nog wel wat te kunnen gebruücen. Van onze niet-oommunistische rijksdaalders en bankbiljetten hebben ze heelemaal geen schrik. Ja, ook meer geestelijk© waarden aocepteeren ze. Ze accepteeren zelfs... onze idee van Zondagsscholen, waarover onder vrijzinnigen zoo vaak is gelachen en zelfs door 'rechtzinnigen niet immer gewaardeerd.

Ds Waterink verhaalt als kroniekschrijver in het Gereformeerd Theologisch Tijdsdhrift:

Hoort, hoe het klinkt 'Op de Z 0; n dags sch o-len van den R'evoluti onair-Soc ialis ti-•schen Jeugdbond „d© Zaaier":

Hooft 'hoe boTCn uwe hoofden Zingt de leeuw'rik fier en - vrij. Ziet de jonge lamm'^ien spiringen In bet Jonge groen deï wei. Slechts de mensch ligt neergebogen In eUende en slaveirniji, iWeAers opent u-we oogen, Op ten strijde, en maakt u Vrij.

Dat is tenminste maat! Eia dat klinkt, en he - is natuturlijk.

Maar de Zondagsscbool, 0p' welke men zoo zingt, . istaat diametraal tegenover die van Jachin!

In 1916 droeg het „internationaal (Communistisch) jeugdbureau" aan Wiilh e 1 m M ü n z e n b e ir g op ©en overzicht te geven van hetgeen in onderscheiden landen gedaan werd van 'Communistische zijde voor de oirganisatie van de Jeugd. Het 70 pag. grooto boekje, dat dit over­ zicht bevat, veiécheen-een jaar la|er onder den titel „N'ohmt euch 'der Kinder an".

Als gevolg van het veracbijhen van dit werkje : i? cbreef D. J. Struik iii „Djo nieuwe tijd" een ovetzicht van de Internationale Jeugd-, 'litteratuur (N. T. 1918, piag. 601) en gaf A. van Amstel leen tweetal op'stellen_ over: Onze taak ten opzicht© van het jonge geslacht, en: Pr obet arische opvoeding.. ' Weldra was ook Vooir Nederland ©en program van actie voor de Communistische ZiOindagsschoiol gereed, 'en bet Communistisphe Jachin, de bovengenoemde Rev. Sec. Jeugdb. „de Zaaier" nam de leiding.

En iioe men zijn taak opvat blijkt wel als men • leest wat van Am, s|tel wil: „Bij de opjrichlting • Van Zondags'scholen is het geboden om direct zoo doelmatig .mogelijk te werken, en er voor te zorgen, dat de jongste kindeBen niet voor onbegrijpelijke lessen worden gezet. Het is zaak, da, ti ten spoedigste een rieeks van eenvoudige verhalen wordt bijeengegaard 'en geschreven. VertelSeltJes van > een kwartieir of een half uur moeten we hebben, , die boeiend h'et goed© (I) in de kinderen aankweeken."

Toen dit geschreven werd was de zaak nog in voorbereiding, maar thans is men al zoover, dat men op onderscheiden plaatsen locale oomité's van „de Zaaier" lieeft, die hun Zondagisscholen organiseeren. Die bezwaren tegen zulk een „dogmatische opvoeding woUden ondervangen door een , inzender in „d© Tribune" van 11—2—21', die schrijft: „Wie niet beslist aan één kant gaat staain, versterkt noodwendig de tegenpartij".

AUe Zondagsschool-kinderen zijn vbiotrzien Van 'een kaart, op welke nauwkemrig afdeehng en nummer, naam en leeftijd 'staat. Dieze kaalrt moet op cïke , , vergadering" worden m'oegebracht. Aan de achterzijde van deze kaalt lees ik: „Kameraad! De kindergroep is |e eigen vereenigjing, D'e kindergroep - wil jou en je kameraden laten zien, dat Jollic hoewel je klein bent, met gemeenschap'pelifice ' krachten een goed strijder leunt worden in de rijen van de arbeiders, die vechten voor een gelukkiger bestaan".

Krachtige actie W'erd in de maand Juli van dit jaar ontwikkeld, toen ©en „i n t e r n a t o n a I e kin der week" werd georganiseerd. Toen werden in ons land op meeir dan één plaats de Zon-• dagsscholen geopend, of uitgebreid. Efi' oip 1 en 2 'October j.l. werd t© Leiden ©en „landelijke conferentie" gehouden, de eerste van leiders en grocr pen van „de Zaaier".

Evenals op Jachins algemeen© veirgaderingen, is ook 'hier gerefereerd en gepiropageerd, op' een wijze, die 'ör blijk van geeft, dat het Zaaier-bestuur niet onkundig is van. hetgeen hun Christelijks „vijanden" vóór hen deden.

Met 'groote snelheid breidt zich deze actie uit. In Duitschland, waair men in de laatste maanden van 1920 begon, heeft mén thans needs 250 Zondagsscholen met 15000 kinderen. In ons land werden sedert Juli dezes jaars Zondagsscholen gestichï te Amsteirdam, Rotterdam: , Den Haag, Arnhem, , Hilversum, Leiden, ' 'Groningen len Utrecht. Dez© 8 'Zondagsscholen hebben te samen ruim 200 kindéren, terwijl er 34 ondonvijzetei aan verbonden zijn. (Bij het corrigeeren van de proef moet ik deze cijfeïs alweer grootor malcen (helaas.) Ze zijh nu Irésp. 12, 425 en 51.)

Zoo werkt ook de tegenpartiijl

Is bet voor velen niet beschamend?

Eu dan gelooft menigeen nog, dat die Colmm'unisten zoo stil zijh. E: n dat ©r vo'OJr, pps geen revolutie-geva, ar dreigt! - ^^^^^^Ê-SS'

Indien men op ds op.enbaie sciholen zijn socialistische en communistische 'ideeën niet zoo ge^ malvkelijk de ktnderharten kon indruppelen, zou men er gewis wel toe overgaan o-m ook de idee der bijzondere scholen van ons over te nemen.

Vreemide woorden.

Ik gebruikte daar straks het woord eldekticism'e (huishoudelijk te vertalen door: allegaartjesstelsel).

Ik weet 'echter vooruit, dat dit vreemde woord hier en daar weer ergernis geeft.

Ik heb weer een paar brieven liggen over ons blad en de vreemde woorden.

Gaarne wil ik daarover nog 'eens het een en ander zeggen.

Iets uit het artikel van Ds L!ainan over dit onderwerp in „Geref. Kerkblad voor Drente en Overijsel" kan daarbij' gevoeglijk als inleiding dienen:

Zaterdag ontving ik een brief, waarin een lezer van het „Kerkblad" de fiolen van zijn toom uitgiet over' mijn arm© hoofd, olmldat ik in mijki jongste artikel een paar - vreemde woorden gebruiiti heb, die hij niet verstond. Gelukkig was bet een toom, waar geen brand van komt. „Ik schrijf dit, zoo zeide hij, zonder prikkeling in het bloed en f zonder onaangenamen klank in de stem." Zie, dat mag ik nu zoo graag. Menslohen kunnen somtijds zoo nijdig in hun tooim zijn, zoo venij'nig en kwaadaardig; maar anderen blijjven ook als zo boos zijn nog pleizierige en goedgehum^eurde menschen, die, wanneeir ze iemand slaan, toch wel oppassen, dat ze hem niet al te veel pijn doen; ze hebben meestentijds, na de karwats gebraikt te hebben, terstond do zalfpot bij do hand. Zoo iemand dunkt mij ook miijn bestraffer.

Ik beken het: ik heb een pEar woorden in ©en vreemde Va, al gebezigd, en dat deed ik wel ©ensi meer, hoewel niet zoo heel dikijijlls, en als ik het deed, dan gaf ik gewoonlijk do overzetting er ^ bij. Ik was bij dit laatste Wel ©ens. bang, of niet vele lezere mij dit euvel zouden duiden, ' omdat uit dit overzetten zou kunnen schijnen, dat ik maar kleine gedachten heb over hun cultuu'fstaat, — alweer zoo'n vreemd - woord roept

mijn feilentooncr Imoilig'uit'!''^ ïaali'iï dan zeggen oTer hun geestesontwikkeling; . Immei^s sedert de dagen, toen wij' nog kindören waren, mijin zeer geachte beiisper, is het lager onderwigls' zóó buitengewoon, ik wilde bijna zeggien enonn, vioioirtgevaren tot de volmaaktheid, de piulo-scholen, * de avond-en vakscholen, de kweekscholen, de hoiOf ge're burgerscholen len .^^mna^ia zija zóó als paddestoelen uit den grond gerezen, dat het bij'na beleedigend schijnt te • onderstellen, dat het-jongere geslacht ©en vreemd w'oord niet zou verstaan. Ik heb zoodoende, gelijk het tegenwioiördig wel eens meer gebeurt, aan de oudere en dns minderwel-onderwezen^ menScben niet gedacht. Wil het mij vergeven. Laat ik het nog goed mogen maken.

Uw eerste steen des aanstoots. Ik schreef; Maar wat Amsterdam op Kaïmlpen vóór heeft, is de entourage. Ejitouiage! zop pruttelt ge, entour rage! nu ben ik nog leven wijs als zooeven. De entourage, is dat missichien ook de Amsterdamsche dierentuin en de electti-sche trami? .Tuist, mijn broeder; de dierentuin en de electrische tram', maar dan nog zeer veel m'eer; alles wat een groote stad, tot een wereldstad maakt. Letterlijk . vertaald beteekent entourage: omgeving, maar die vértaling is veel te .kaal. Ik weet niet, of gijl den keizer wel - eens gezien hebt, wanneer hij uit zijn bed stapt. En ik weet ook niet, of ^e hem wel eens gezien hebt op een van zij'n gïoote praaldagen aan het keizerlijke hof, wanneer hij: daar stond nevens de keizerin in al de s'chitteriing; zijner majesteit, omringd van oogverblindende pli'acht en heerlijkheid, te midden van h!et edele en de glorie zijns rijks. Hot wasi dezelfde man, die uit het bed stapte-, en die later stond ia den stralenkrans zijner blinkende verhevenheid; maar welk een verschillenden indruk maakte hiji opi u in deze beide oogenblikken. En dat lag hem nu in de e n t o u ir a g e, in de omgeving, in de omlijsting en in de omkleeding, als het geen vreemdr woord was, zou ik zeggen in het d e o oi r. Dat heeft de "Vrije Universiteit op de School der Kerken voor. Het groote-.stads-decor; het grooto-stads-omkleedsel.

Uw tweede steen des aanstoots. Ik schreef; Die particuliere kassen doen mij steeds denken, aan wat men in de geneeskunde noemt vicarieierende werkingen. Toen hebt ge weer gepratteld. Vicarieerende werkingen , zijn plaatsvervangende werkingen, broeder. AVmmeer één uwer beide nieren iziek is, dan neemt de andere haar werk over en arbeidt dus dubbel, en ook dé huid treedt door vermeerderde , zweetafscheiding voor de izieke nier in de plaats. Zoo kan het gebeircen, dat iemand een izijner organen geheel of ten deele moet missen, en dat dan toch het werk van dit orgaan door andere voldoende wordt verricht. En zoo is het nu in heel het menschelijk leven. Wanneer personen öf instellingen niet doelmatig werkiz'aam zijn, , dan redt het leven zich met andere hulpmiddelen in het werk te stellen.

Mij dunkt, de aanstoot is na wel weggenomen, ik beloof niet geen vreemde woorden meer te .zullen gebruiken, want ize zijn zoo gemakkelijk, maar dan , ëal ik ze, indien ik het niet vergeet, . in onze schoone moedertaal overzetten, want ik doe mijn lazers gaarne eenig jgenoegen.

Ethiscihe partijvoami n.g.

Over de stichting der Elhische Vereeniging is in ons blad reeds gehandeld.

Opmerkelijk, - dat het oordeel der moderne „Hervorming" op zoo inenig punt met het onze-overeenkomt :

De Ethischen zijn van huis Uit aristokr^aten na; ir den geest. Van politiek, in het bijzonder van kerkelijke politiek, moesten zij niets hebben. Als het woord kerkelijke politiek , zelts maar genoemd werd, trokken zij hooghartig den neus op. De Ethischen vormden geen kerkelijke „partij", welker leden als stemvee gehoorzaamden aan het bevel of het uitgegeven parool van een partijleider. Het ethisch beginsel was wel een principe, dat hun persoonlijke, levenshouding bepaalde, maar niet een principe, dat hen samenbond tot een partij, die als strijdwagen gebruikt kon worden om buit te behalen op het terrein van den kerkelijken strijd. De Ethischen vormden geen kerkelijke partiji, hoogstens een los samenhangende, aan geen partijleus of partijprogram gebonden groep of coterie. Wat niet wegneemt, dat zij als „ongeorganiseerden" in vele belangrijke, meest groote stads-gemeenten in de Hervormde Kerk, langen tijd ongestoord de lalcens hebben uitgedeeld izonder Confessioneelen, Gereformeerden en Vrijzinnigen een kans te geven.

Dit individualistisch-aristoera, tische standpmit nu kon door de Ethischen worden ingenomen en gehandhaafd, zoolang er in de Kerk, en met name in de Hervormde Kerk, voor het ethisch beginsel voldoende bewegingsvrijheid bestond en het daardoor in staat was om als een zwurdeesem in de Kerk te werken, m.a.w. , zoolanjg de ethische prediking op een voldoend aantal kansels in de Kerk werd gehoord. JMaar de vette jaren zijn voor de Ethischen in de Hervormde Kerk voorbij. De wassende stroom der meest steile orthodoxie heeft de ethische predikers weggespoeld van tal van kansels, juist in de groote steden. Sommigen htmner hebben hun plaats op den kansel van een belangrijke gemeente nog te danken niet zoozeer aan de eigen kracht der ethischen als wel aan der vrijizinnigen waarachtige vrijizinnigheid. Neen, het ziet er met de positie der ethischen in de kerk niet fleurig uit. Zouden izij misschien daarom aan hun orgiaan den naam van , , Berg: opwiaarts" hebben gegeven, omdat zij, gevoelen, dat het met hun macht en invloed in de kerk schielijk berg-afwiaarts gaat?

Wif, voor ons, twgfelen dan qofe niet df "diH moeilijk te loochenen feit is die oofFzaak van de wijziging, die de Eithischen zich genoodzaakt hebben gezien te hrengten in fahn wijze van arbeiden voórTWeT; ' 'etnisch'^ heginsel; een wijziging, door Prof. V. d.--Leeuw in zijn openingswoord oip de algemeene vergadering der Ethische Vereeniging op 25 October j.l. aldus geformuleerd, dat, naast den invloed en de doorwerking van leVende persoonlijkheden, vrij leii niet gebonden aan richting óf [ p'artij, ook , , de beperking, de organisatie, wil men het leelijke woord: de partij niet kan worden gemist". Het (heeft blijkbaar moeite gekost oml het woo'rd, het „leelijke" woord pattij uit te spTeken. Maar het i s dan nu toch uitgesproken; er i s dan nu .toch . openlijk verklaard, dat da Ethischen voortaan willen en ook zullen zijn een partij naast andere. Eien partij; die nasiist .en tegenover andere partijen wil trachten zich te handhaven ook in de Keirk. Dat is in ieder geval een stap in de goede richting. Het leidt tot zuiverder toestanden in de Kerk, wanneer menschen, • die in theorie er pirat op Igaan, dat zij geen partij vormen, maar in de werkelijkheid toch wel terdege als partij handelen, voortaan zich - willen uitgeven voor wat zij werkelijk zijn. •

De nieuwe spelling. II.

Geven w-e nu het vervolg op het persiii-tknipsel vam' vóór veertien dagen op dit onderwerp.

Wat betreft de.spelling van woorden.

1. In woorden, die eindigen op-een der beklemtoonde elementen - eelen, ' - eeren, - eezen, - eeae wordt als tot dusverre een dubbel© e geschreven; derhalve abeelen, kasteelen, tooneelen; crimineele, personeele; abonneeren, hanteeren, mankeeren, persuadeeren^ regeeren, suggereeren, Canadeezen, Chineezen, Chineese; Poïtugeese. Evenzo-o in afleidingen "van zulke woorden, als 'consolideering, ha*iteering, legeering, mOtiveer!ng, re-. geering.

2. Do bastaarduitgajig die tot dusverre werd gespeld als - isch, zal ook in het vers^olg óp diezelfde wij'ze worden geschreven.

Wilde men ook hier den s-klanfc dooï s voorstellen, dan zou de i-klank in de gesloten lettergreep als ie moeten gespeld worden, terwifl anders in bastaardwoorden het teeken i e niet wordt gebruikt in lettergrepen die een" ondergeschikten klemtoon hebben. Aangezien de uitgang - isch overal zeer herkenbaar is. kan deze uitzondermg op do spelling van den s-klank in de practijk geen bezwaar opleveren; al zal de tegenstelling tusschen Pmisische, Israelietischc enz. en Franse, Joodse, Europeesa, (eene onvermijdelijli: » inconsequentie) velen aanstoot geven.

3. Voor het verder gebruik van i en-ie in bastaardwoorden blijven de voorschriften van Dia Vries en Te Winkel van kracht; men zal dus ook in het veïvolg schrijven artikel, Januari, publiciteit, publieke. Semieten, Jezuietisch', Jezuitisme.

4. Ook in andere opzichten zullen de bastaardwoorden worden gespeld volgens de door De Vries on To Winkel aangenomen beginselen. Zoo zullen de woorden die in lïet Latijn, het Romaans, het Engels met c worden gespeld, ook in het Nederlands de c behouden, en men , zal dus b.v. schrijven candidaat, cargadoor, casino, cent, communist, conducteur, cosmopoliet .enz.

In woorden van dagelijks gebruik zal men niet schrijven ph. rh, ae-, maar f, r, e: dus b.v. fotograaf, fonograaf, telegraaf, telefoon, rumatiek, rytheme, esthetica. Do taal dor wetenschap izal rheumatiek, rhythums, aesthetica kunnen behouden. Het is raadzaam naast lexicograaf en dergelijke woorden ook te stellen lexicografie en lexicografisch, in afwijking van De Vries en T'e Winkel, wier spelling is lexicograaf, doch lexicographie, lexicographisch.

Evenals, ook bij De Vries en Te Winkel, vooral in woorden van het dagelijks leven, k soms in de plaats komt van c, zoo wordt ook in üulke woorden qu soms vervangen door kw.

Een bizondere melding moet worden gemaakt van woorden.uit talen die .zich niet van het Latijnse letterschrift bedienen: hier moet het Nederlands zooveel mogelijk zijn eigen teekens gebruiken. Weliswaar hebben sommige minder juiste spellingen als b.v. sultan, kalief, vi, zier, een zeker historisch recht, maar in vele andere gevallen is er geen reden om , zich niet toe te leggen op een meer Nederlandse transcriptie. Men schrijve dus b.v. pasja, sjah, Chiwa (en niet pacha, pasha of pascha; shah en Khiva).

Dit beginsel wordt reeds toegepast op woorden die in de talen der Nederlandse koloniën inheems zijn.

Hiei-mede is aangewezen, waarin de spelling die van nu af wordt gevolgd, afwijkt van die van De Vries en Te Winkel. Veel blijït onveranderd. De woorden op - lijk b.v. zullen gespeld worden als tot dusverre; de h in thans, althans', thee blifft bewaard; evenzoo het onderscheid tusschen de spellingen met ij én ei, en die met ou en au; men zal blijven spellen oliën, koloniën, doch' g> nieën.

De bovenstaande Wegels gelden niet voor aardrijkskundige namen, in zooverre deze als eigennamen worden beschouwd met ©en gebruikel^e spelling; men zal dus ook in het vörivolg b.v. kunnen schrijven Friezenveen, 's-G-ravehzande, Gra^ ' venpoldeir. Heerenveen enz. (hetzij de n al of niet wordt uitgespirofcen), 's-Hertogenbos'ch|, ©nz.

Halfslacihtig.

Bovenstaande lectuur zal wel nieit ieder genot schaffen. Zij, die er zich niet voor interesseeren, gelievefn het daarom als niet gedruklt te beschouwen. Maar daartegenover staan er zoovelen, die er wel belang in stellen. Zoo gunne men dan den ander iets voor hem apart.

„De School met den Bijhiel" geeft bij inonde vaïi den heer E. deze kritiek op bet ontwerp:

In hoofdzialaik hebben we hier den inhoud van het ontwerp weergegeven.

De betJediging, die : jii-"liet sSdiiuimf^a& rt gekomen .zijn, zoo wenschelijk is, zal het niet brengen. De vereenvoiudigiing, waarnaar zoo velen i-eikhalzend uitzien, die reeds jaren lang in schoolbladen en tijdschriften toegepast is, en die principieel op den grondslag der eenvoudigheid staat, kan met dit systeem van geven en terughouden geen «enoegen neinen. Het is te halfslachtig. Het schepi nieuwe en bestendigt bestaande moeilijkheden. Wordt het 'aiinvaard, dan gaat do strijd door. Het is in het wezen der, , zaak niets anders dan de voorslag om de w.enschelijke vereenvoudig, ing in meer dan één tem'po aan te brengen of te gedoogen, met het-stellige vooruitzicht, dat, als de voorgestelde partiëele regelii^ ingevoerd wordt, de acüe om de ïneer volledige onvenvijld-weer met Icracht wordt ingezet. We koopen dan een schoeisel of kleedingpluk zóó precies op maat, dat de , zich ontwikkelende geschoeide of gekleede er dadelijk weer uitgegroeid is. De verruiming, is te gering en te gedeeltelijk; de wegneming van knellende banden te onvoldoende; de besnoeiin, g Iaat te veel dood hout .zitten. Kortom eene regeling als de vooTigestelde blijft te verre van het redelijke doel.

Men. idSfflisS'^mlde IJmuider sluizen.

De groote mond.

In hetzelfde blad scheert J. 'fi^m'èt , , scherpe mesjes". Thans zeept hij den heer Duys c.s. in en begint dan te strijken:

Duys c.s. exit.

Uit een krantenbericht blijkt, dat de H o m o Pi h o 'd e s i ë n s i 8 den gpootsten mond had, die tol^Mg^toe bekend Was.

Coürantenbericht.

(Jammer voor Duys en alle aiidere schreeuwers, die nu de eer van den grootsten mond te hebben, .zich door deze vóór-moeder, die naar de berekening der „geleerden", 100.000 jaar (excuse.z du peu) geleden leefde, ontnomen izien!'

Wat vooral te bejammeren is, omdat duidelijk blijkt, dat de groote moind bewijs van conservatisme is. En erger kwaad is er bijna niet op de •vorden!)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen