UIT DE BUITENLANDSCHE KERKEN.

Het woord van den grooten geschiedschrijver Carlyle, aan het hoofd van dit artikel geschreven, ontleen ik aan het „Vorwort" van Dr Wilhelm Kolfhaus' levensbericht van Dr Abraham Kuyper. Dit boek werd door den geleerden en .ons zoo sympathieken auteur geschreven onder den drang des verlangens om het Pirotestantsche volk van D'uitschland te vertellen van een man, die z: ich, in zijn arbeid op kerkelijk en staatkundig gebied, met klaar bewustzijn stelde onder de heerschappij van zijn hemelschen Koning en die alle zijne wonder-schoone gaven in dienst stelde van dit ééne doel: het gansche rijke menschenleven opi te eischen voor den Christus Gods. Vóór alles beoogde DT W. Kolfhaus, dat het beeld, door hem geteekend, zijn zoo innig geliefde Gereformeerde Kerk zoude duidelijk maken, dat de geloofsovertuigingen .yan het Gereformeerde protestantisme ook in den tegenwoordigen tijd nog de kracht bezitten, om eene wezenlijke Kerk te formeeren en om gansch een volk staal in het bloed te gieten.

Dit nu is zs^x waar, dat Kolfhaus, wa, t hij wilde zeggen, goed en kernachtig gezegd heeft en dat hij in dit werk van tweehonderdvierentwintig bladzijden met vaste hand heeft gestuurd in de richting van het beoogde doel. Op den band staat het beeld van een man, Kuyper voorstellende, die met stevige hand het stuurrad heeft aangegrepen en mét vastberaden oog blikt in de toekomst. De gedachte hierdoor uitgedrukt is schoon, de uitvoering had mooier kunnen zijn.

Niet het mooiste, hoewel een zeer duidelijk en bizonder sympathiek portret van Kuyper staat tegenover het titelblad. Fijn gevoeld is de gedachte geweest dit boek op te dragen aan Prof. Dr H. Bouwman. Wat leven wij in een mooien tijd! Het levensbericht van den grooten stichter der Vrije Universiteit, opgedragen aan den kerkhistoricus van de Theologische School, door den man, den Duitschen geleerde, den gereformeerden piredikant van Vlotho, die een levende getuige is door zijn vele betrekkingen met de buitenlandsche Kerken van presbyteriale kerkregeering, van de katholiciteit der Kerk!

Al heeft de schrijver met dit boek voor alles het Duitsche volk op het oog, ook wij hebben vele redenen om hem innig dankbaar te zijn, , dat hij ons hierdoor in meer dan één opKicht aan zich heeft verplicht. Op zichzelf is het reeds een feit van zeer groote beteekenis en van ongemeen wijde' strekking, dat hij in zoo betrekkelijk korten tijd een levensschets van dezen grooten Nederlander, wat meer zegt, van dezen reformator, van dezen leider der anti-revolutionairen, van dezen gereformeerden godgeleerde heeft weten te boek Tte stellen, die zoozeer de aandacht der Universitaire wereld in Duitschland heeft getrokken, dat hem de doctorswaardigheid eershalve werd verleend.

Dit feit zegt bizonder veel!

Hoe zijn de tijden veranderd!

Ja waarlijk, die God eeren zal Hij eeren!

Kolfhaus heeft ons ook aan zich verplicht door de uitnemende wijze waarop hij. zich van zijn zwai-e taaik heeft gekweten.'

Om dat te bewijzen, wil ik thans nader op den inhoud van dit merkwaardig boek ingaan.

Wij treffen in dit boek zoo vele kleine ppmerkingen, die ons herinneren aan wat wij wel wisten, maar dat ons ook al 'haast weer was doorgegaan. Be lijnen van het beeld van Kuyper kwamen daardoor weer scherper uit. Hij laat schoon uitkomen de wondere leiding, die God gehad heeft in het leven van Kuyper. Hoe teeder wordt de figuur van Pietje Baltus geteekend in de machtige tegenstelling van het fc*> ersche meisje, de leermeesteresse van den geleerden dominee. De dankbaarheid van den grooten man tegenover zijn eenvoudige voorbidster wordt in zoo'n helder licht gesteld. Geen werk over Kuyper heeft mij hem hooger leeren schatten en dierbaarder achten dan deze levensschets. Och dat onze studenten en studeerenden door dit boek uit den vreemde er weer eens toe mochten komen, om bijv. Kuyper's oraties te gaan lezen! Hoe is het mogelijk, dat zoovelen onder 't groot heir van studeerenden k'oopen en aanprijzen lectuur, godsdienstige van stichtelijken aard, zoo zij' meenen, geschreven door mannen, die beslist vijandig tegenover ons en onze beginselen staan, van schrijvers, die eigenlijk maar mannekes zijn, vergeleken bij Kuyper en van wie de werkjes over zfeer korten tijd niet meer zullen worden genoemd in hmi eigen kamp en wier naam en standplaats dra niet meer zal worden gevonden. Telkens sla ik de handen van verbazing in elkaar wanneer ik de boekenrijen eens vluchtig doorloop op de kamers van studeerenden; vooral wanneer mij treft wat ik' daartusschen niet vind. En als nu velen dier jonge menschen mij niet gelooven en meenen, dat ik' een laudator ben temporis acti, een roemer van hetgeen eens was, laten ze dan dit boelqe lezen, het kost m-aax drie gulden, desnoods ben ik bereid om 't hun te leenen, hoewel ik ze zou raden er bij hun openbare leeszaal met nog eenige anderen op aan te dringen dit boek over dezen grooten Nederlander aan te schaffen. Ik maak mij sterk, dat menigeen van dit boekje zal worden geleid niet tot , andere werken over Kuyper, maar tot de heerlijk; rijke en wonderschoone geschriften van Kuyper zielf. "De lezing van dit werkje moet ik' ook daarom zioo sterk aanbevelen, wijl men daardoor een zioo groot en belangrijk stuk van de historie contemporaine kan leeren kennen. Op bijna .elke bladzijde kan ons blijken, dat de schrijVer een man is met veel kennis, breed en blik en helder inzicht. Zijn boek is vol van korte opmerkingen, pittige gezegden van rijken zin. Dankbaar heeft hij gebruik gemaakt van het vele over Kuyper geschreven en van het nog zoo veel meer bevattende, dat door Kuyper is geschreven; Vooral Rullmann's bibliographie, dat zeldzaam goed bewerkte boek, heeft hem groote diensten bewezen. Daai'aan ontleende hij ook enkele van zijn fijne opmerkingen als deze: „Kuyper vond meer tijd om geschiedenis te maken "dan te schrijven." Kuyper zelf was een groot historicus. Zijnbiographen moeten historici zijn! Juist dezen voelen zich gedrongen om de maohtige figuur van onzen Reformator te teekenen; ieder volgende biograaf zal weer trekken kunnen toevoegen aan het beeld door zijn voorganger geschetst, zal weer lijnen en lijntjes trekken, die het marquante hier of daar in het beeld nog scherper zullen doen uitkomen.

De schat van aanteekeningen in de noten is berekend op lezers in het buitenland. Dezen zullen daardoor kunnen worden geprikkeld om de mooie geschiedenis va(n ons land op kerkelijk gebied te lezen, toch zullen er, naar ik gis, ook nog wel ondjer de onzen zijn, die tot groot nut deze aanteekeningen kunnen nalezen. De aanhalingen gedaan uit de werken van Kuyper, meer dan tweehonderd in getal, zijn zeer vele. Zij getuigen van de groote belezenheid van den schrijver; niet minder van zijn eclectische gave.

Geen buitenlander, gewis ook geen Hongaar, ik vermoed zelfs, geen Amerikaan kent Kuyper als deze Duitsche geleerde. Hij had boven velen ook nog vóór, Kuyper persoonlijlc te hebben gekend. Zouden er vele landgenooten zijn, die hem hierin evenaren'? Zouden ér vele gereformeerden zijn, die hem hierin voorbij streven? Diep-is hij doorgedrongen in den geest van Kuyper's arbeid; hij verstaat Kuyper; hij begrijpt diens streven; hij is eens geestes met hem. Hierin schuilt het geheim dat Kolfhaus een boek kon maken van het bizonder karakter, dat het zijne draagt. Mede daaraaai danken wij, dat het zoo vol is van die vele puntige gezegden, heldere definities, machtige beelden door Kuyper gebezigd. D'eze zijn zoovele eompendia, kort begrippen, van Kuyper's gedachten en beginselen, rakende de onderwerpen door hem behandeld, de aangelegenheden door hem aangegrepen, de beginselen door hem verdedigd, de stellingen door hem geponeerd, de dwalingen door hem bestreden. Ik stel mij voor, dat voor niét weinigen de gang aldus zal worden: door Kolfhaus naar Kuyper; gelijk ook voor meerderen het wezen móet: door Rullmann tot Kuyper. Wij zijn dezen beiden mannen veel dank verschuldigd. Eerstens Rullmann en door hem aan Kolfhaus. Het was dan ook het recht van Rullmann om in zijn bespreking van dit boek Kolfhaus te wijzen op enkele kleine onnauwkeurigheden.

De leeraar corrigeerde den leerling. Daar van Kolfhaus' boek ongetwijfeld een tweede, zoo niet meerdere drukken kunnen worden verwacht; , zal door den schrijver dankbaar gebruik worden gemaakt van de gemaakte opmerkingen. Ook ik vond wel eens een kleine vergissing gemaakt, die ik den schrijver zelf wensch mede te deelen. Zij' doen echter in het minst geen afbreuk aan de bizondere verdienste van het geheel.

Gaarne wijs ik onze tegenstanders op dit Duitsche werk over de beteekenis van Kuyper. Wij willen Dr Bronsveld laten rusten, hij is oud en met jaren zwaar beladen. Als er echter nog zijn van hen, die met groote instemming vele jaren de „Stemmen..." hebben gelezen, laten ze dan ook eens dit boek lezen en nagaan hoe Kolfhaus denkt over .de houding van de „Stemmen " tegenover Kuyper aangenomen. Uit dit boek kan ons weer bij vernieuwing blijken hoe sympia'thieke figuur Prof. Gunning toch was! Ook dat voelde Kolfhaus!

Kolfhaus meet Groen en 'Stahl en dan valt het hem op hoeveel grooter staatsman 'G-roen was. In dit boek wordt telkens weer als met den vinger gewezen op' het uiteengaan van degenen, die tot zoover samengingen en dan luidt als-het ware het refrein: en wederom gingen de heelen en halven uiteen. Kolfhaus houdt in dit geschrift een soort van piersschouw over de periode waarin de groote figuur van 'Kuyper overal werd gezien, wijl 'hijsteeds boven alle toppen uitstak, , een Mont-BIanc boven de andere hooge alpen zichtbaar! En deze persschouw is door eens meesters hand geschreven.

Vol van geest zijn de ontallijk vele korte zinnen waarin de schrijver Kuyper's tegenstanders weet te schetsen met een paar trekjes. De conservatieven worden gekarakteriseerd als de zulken, 'die doen alsof zij zeggen: u wascht mijf de pels, maar maak me niet nat. Door geen buitenlander kon, z'Qu ik haast durven beweren, beter worden gevoeld en Juister worden weergegeven, welk een grooten invloed Kuyper heeft geoefend op ons volk en'hoe dit kon en waardoor Kuyper dat vermocht. Als dan onze tegenstanders zich niet door , , onze menschen" willen laten inlichten om een juisten kijk op de verhouding van Kuyper tot „onzie menschen" te krijgen, laten zij dan eens luisteren naar een vreemdeling, die nog predikant is in „een staande Kerk". Of willen ze niet anders zien, danz© zien? Of kunnen ze niet anders zien? Zijn ze.dan kleurenblind?

Kolfhaus vol^crt in de behandeling van de stof de chronologische volgorde, die in Kuyper's leven vrijwel evenwijdig loopt - aan de pragmatische. Voor dit werk komt mij deze methode ook zeer gewenscht voor bij de behandeling van een stof v^an zioo geweldigen omvang.

De schrijver heeft met dit boek zijn eigen volk en Kerk op het oog. Daarom treedt hij zoo vaalc op als leermeester van zijn volk, en trekt paralellen, - waardoor de zakelijke inhoud van dit werk voor lezers uit het midden van zijn grcote natie van zoo ver strekkende beteekenis is.

Trekt hij alzoo een parallel tusschen Bismarck en Kuyper, dan geeft hij den palm der eere aan den laatste.

De Duitsche lezer moet wel een diepen indruk krijgen van de innige vroomheid van Kuyper. Is dat niet heerlijk? Echter dit kon de schrijver zoo klaax en duidelijk doen uitkomen, alleen daarom, wijl diezelfde vroomheid de hem 'bezielende drijfkracht was op zijn leeftijd en onder zoo zware en drukkende omstandigheden waaronder deze doctor honoris causa zijn reuzentaak aanvaardde en tot zooheerlijk einde bracht.

Genoeg om „onze menschen" op te wekken dit boek te koopen. Het is geschreven in zöO' schoone taal; het is verzorgd met zoo groote liefde; het is uitgevoerd den wonder rijk begaafden man waardig, van wiens leven het zoo sprekende schets geeft.

De prijs is laag gesteld. Het boek kost maar drie gulden eiï als gij het bestelt bij uw boekhandelaar, in welke kleine plaats ook, hij zial het, zoolang de voorraad strekken moge, met bekwamen spoed ontvangen .uit E1 her f el d van de Buchhandlung des Erziëhungs-Vereins Chr. Buyer, CT. M. B. H.

Niemand kan zeggen van hoe onberekenba|ar grooten invloed 'dit boek kan worden voor de verbreiding van de kennis der gereformeerde waarheid over de wereld. Die dit boek dan koopt ten eigen 'bate, kan in dien weg anderen ten zegen worden!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen