POPULAIR-WETEN-SCHAPPELIJKE SCHEISEN

Geestelijke volksgezondiield.

XII.

TbeoretisGbe en practiscbe arbeid.

Hoe hebben nu — en daarmede beëindigen wij deze artikelenreeks — de verschillende vereenigingen voor geestelijke volksgezondheid de taak, die zij zich voor oogen stellen, tot nog toe ten uitvoer gebracht? En dan moet het antwoord luiden: op velerlei manieren en onderscheidene wijzen. Al- Torens dit echter aan te toonen dienen twee opmerkingen vooraf te gaan.

Vooreerst deze opmerking, dat een vereeniging voor geestelijke volksgezondheid niet in de eerste plaats de roeping heeft om zelf handelend op te treden. Hiermede wordt bedoeld, dat zij niet zelf aan het verplegen gaat of psychiatrische afwijkingen diagnosticeert of gestichten bouwt of ambtenaren aanstelt voor de nazorg, e.d. Haar voornaamste laak is en blijft voorlichting en leiding te geven bij de beantwoording van vragen, die de geestelijke volksgezondheid betreffen. Verder dient zij die personen en inrichtingen, welke op dit terrein praclisch werkzaam zijn, op hun roeping te wijzen en hun materiaal te verschaffen, dat zij zelf door studie en inzicht verkregen heeft. Uil den aard der zaak hebben de religieuse vereenigingen bovendien nog de taak het licht van haar beginsel over dit gebied te laten schijnen. Voorts zal een vereeniging voor- geestelijke volksgezondheid af en toe genoodzaakt zijn zelf practischen arbeid op dit terrein ter hand te nemen, bijv. het bevorderen van de oprichting, eventueel zelf oprichten, van consultalie-bureaux voor moeilijke kinderen, het ter hand nemen van de opleiding van speciale werkers of werksters op psychisch-hygiënisch gebied, het financieel steunen van inrichtingen, die op dit terrein werkzaam zijn, en zoo meer.

Een tweede opmerking betreft de oorzaken, waardoor de gezondheid van het volk in geestelijk opzicht gestoord wordt. De mensch verkeert in een toestand van geestelijke gezondheid, wanneer hij geestelijk in evenwicht is. i) Bij stoornissen van dit evenwicht (of abnormale moeite dit evenwicht te handhaven) is de mensch geestelijk ongezond en heeft men met zenuwlijden in den meest ruimen zin van het woord te maken. Deze geestelijke onevenwichtigheid kan door zeer uiteenloopende oorzaken ontstaan. Zooals uit onderstaande indeeling zal blijken, zijn de factoren, die geestelijke ongezondheid veroorzaken, deels van physieken of moreelen, deels van individueelen of colleclieven aard.

Als eerste groep van factoren, die tot storingen der psychische gezondheid kunnen voeren, zouden wij willen noemen de groep der lichamelijke ziekten, die haar invloed op de hersenen en daarmede op de psyche uitoefenen. Hiertoe behooren de hersend efeclen, die tot idiotie en epilepsie aanleiding kunnen geven; de zoo gevreesde encephalitis of hersenonlsteking, welke o.m. zwakzinnigheid en karaklerdegeneratie in den vorm van psychopathic ten gevolge kan hebben; de syphilis met de beruchte dementia paralytica ^) als naziekte; nieraandoeningen; suikerziekten; om slechts de voornaamste te noemen.

Een tweede groep van factoren, schadelijk voor de geestelijke volksgezondheid, vormen de z.g.n. exogene vergiften, Waarvan alcohol, opium, morphine en cocaïne de belangrijkste zijn.

Als derde schadelijk agens is voorts te noemen de erfelijke belasting. Tol de in meerdere of mindere male erfelijke zenuw- en zielsziekten behooren o.a. de epilepsie 3) (erfelijke belasting plm. 10—50 pCt.), de chorea van Huntington*) (plm. 50 pCt), dementia praecox*) (plm. 10—50 pCt.) manisch- depressieve psychose 6) (plm. 30—60 pCt.) en zwakzinnigheid'') fplm. 25—50 pCt).

Tot de vierde, tevens grootste, gi-oep van factoren, die tot afwijkingen der psychische gezondheid kunnen leiden, behooren de z.g.n. psychogene factoren. Hieronder worden verstaan inwerkingen van momenten als psychische conflicten — onjuiste verhouding van hel kind tot de ouders, slechte verstandhouding van vader en moeder, beroepsmoeilijkheden, godsdienstige moeilijkheden, e.d.; overbelasting — door zorgen, te veel werk of te zwaren arbeid; schadelijkheden, die uilgaan van fouten in het onderwijs, onjuiste rechtspleging, sociale misstanden (zooals werkloosheid, onverantwoordelijke agitatie) en fouten door menschen individueel gemaakt in de uitoefening van hun beroep (predikanten, medici, juristen, enz.). Voorts kunnen hiertoe gerekend worden sloornissen in de harmonische samenstemming van het driftleven en het geestesleven — eenerzijds door gebrekkige ontwikkeling van het driftleven of door overprikkeling, anderzijds door overgevoeligheid van hel geestesleven of door zwakte, bijv. in het beteugelen der zinnelijkheid — en de verderfelijke invloed uitgaande van bioscoop, dancing en literatuur, in sommige gevallen ook van sport, pers en radio.

Als men al deze schadelijke factoren voor de psychische hygiëne overziet, zal het geen verwondering meer wekken welke uiteenloopende onderwerpen door de beoefenaars van geestelijke volks^ gezondheid in" studie zijn genomen, noch zal men vreemd opzien bij het hooren van wat praclisch door hen is gedaan.

Zoo zijn, om met de Ned. Vereeniging voor geestelijke volksgezondheid te beginnen, op haaf vergaderingen en landdagen de volgende onderwerpen in betrekking tot de psychische hygiëne behandeld: de beleekenis der krankzinnigenwet, Opvoeding, Drankbestrijding, Opleiding van maatschappelijke werkers (sters), het Beroep, Eugeneliek, de School, het Gesticht, de Psychiatrie in de spreekkamer, de Psychologie van het kind, de oorzaken van anti-sociaal gedrag bij kinderen, rooten nazorg van geesteszieken, gezinsverpleging van zenuw- en zielszieken, zwakzinnigheid, psychopathie, kindercriminaüteit, moeilijk opvoedbare kinderen, kinderverwaarloozing, het onderwijs, dé schoolarts, puberleitspsychologie, onmaatschappelijkheid van de jeugd, voogdijraad, kinderpolitie kinderrechier, Idnderwelten, reclasseering en jeugdbescherming.

De R.-K. Charitatieve Vereeniging voor geestelijke volksgezondheid besprak op haar vergaderingen en landdagen, in brochures en radiolezingen de volgende vraagstukken: ontwikkeling der geestelijke volksgezondheid, organisatie der charitatieve vereenigingen voor geestelijke volksgezondheid, milieu, arbeid, sport, kinderbescherming, moeilijk opvoedbare Idnderen, jeugdcriminaliteit, zedelijke vorming der abnormale jeugd, zwakzinnigenzorg psychopathologia pastoralis ^), geneeskundig onder zoek vóór het huwelijk, het Wit-Gele Kruis, psychiatrie, misdaad, rechtspraak, ontwikkeling det sexualiteit bij het kind, huisgezin, buitengewoon onderwijs, sterilisatie, zorg voor het spraakgebrekkige kind, sociale nazorg, gezondheidszorg, «org voor de ongehuwde moeder, crisis en zenuwlijden, schoolarts, onderwijs, godsdienst, persoonlijkheidsontwikkeling, zielszorg voor psychopathen, gewetensvorming, beroepskeuze, huwelijksvoorlichting padvinderij, psycho-analyse en individual-psychölogie.

Praclisch was zij vooral organisatorisch werkzaam door het bijeenbrengen van de verschillende in haar vereenigde instellingen en het doen instellen van provinciale commissies voor geestelijke vo]ks.gezondheid door hel Wit-Gele Kruis. In 1932 kwam de Slichting voor Paedologische Instituten') te Nijmegen tol stand. Zij begon den bouw van een paedologisch instituut, opende een adviesbureau

voor opvoedingsmoeilijkheden, stelde een maatschappelijken werker en propagandist aan en hield een cursus voor wijkverpleegsters over de geestelijke hygiëne van het kind.

De Ned. Herv. Vereeniging voor geestelijke volksgezondheid heeft op haar vergaderingen en conferenties de volgende onderwerpen in studie genomen: Geestelijke Volksgezondheid^ een nieuwe laak voor de Kerk; geestelijke gezondheid van inüividu en gemeenschap; Sexualiteit en Christendom; Eugenese; Sterilisatie; Castratie; plaats van de bekeering ('wedergeboorte) in het werk van de reclasseering; opleiding van wijkverpleegsters; Gezinsverpleging; werkloosheid; en Het milieu van het verwaarloosde kind.

Met steun van dezp vereeniging zijn Consultatiebureaux gevesligd of bestendigd te Amersfoort, Veenendaal, Assen, Hoogeveen, Meppel, Groningen, Heerenveen, Gouda, Rekken, Haarlem, Apeldoorn, 's Gravenhage en twee te Rotterdam. De eerste acht consullalie-bureaux gaan uit van de Ned. Herv. Stichtingen voor Zenuw- en Geesteszieken, het negende van de Rekkensche Inrichtingen, hel tiende eri elfde van de Chr. Vereeniging voor de verpleging van lijders aan vallende ziekte te Haarlem, het twaalfde van de Haagsche Vereeniging ter bevordering van Consultatie-bureaux voor gezinsmoeilijkheden, het dertiende genaamd „Spreekuren voor huwelijks- en gezinsmoeilijkheden" gaat uit van een speciaal daarvoor in het leven geroepen commissie en het veertiende van de Vereeniging „Zoekt het verlorene".

De Vereeniging voor geestelijke volksgezondheid op Geref. grondslag behandelde op haar vergadermgen en congres de volgende onderwerpen: Taak en principieel karakter der psychische hygiëne; de eugenetica in hel licht eener Christelijke zedekunde; degeneratie en cultuur; geboorteregeling; het huwelijk medisch-ethiseh beschouwd; geloofsen gebedgenezing en moeilijkheden van de rijpingsjaren (hchamelijke gezondheid, geestelijke hygiëne, godsdienstig leven, opvoedingsmoeilijkheden en neurotische afwijkingen).

Praclisch steunt zij het Paedologisch Instituut te Amsterdam, het consultatiebureau voor jeugdige psychopalhen van de vereeniging „Zoekt het Verlorene" en de nazorgdiensten van de psychiatrische inrichtingen te Amsterdam, Vogelenzang en Zuidlaren. Voorts richtte zij een Bureau voor gezinsmoeilijkheden te Rotterdam op en bevorderde zij consultaüe- en nazorgarbeid van de Stichtingen „WoUhezen" te Wolfhezen en „Veldwijk" te Ermelo.

Deze bonte rij van onderwerpen zoowel als de rijke schakeering van practischen arbeid doen wel zeer duidelijk zien hoe groot en uitgestrekt het terrein der geestelijke volksgezondheid is. En dit kan ook niet anders, want de geestelijke volksgezondheid moet zich bemoeien zoowel met individu als gemeenschap, zoowel met den afzonderlijken persoon als met allerlei verhoudingen der menschen tot elkaar in huwelijk, huisgezin, school, kerk, maatschappij en Staat. Tusschen deze twee: den individueelen mensch en de samenleving in gemeenschappen is nu eenmaal een nauw contact, dat op elk van beide zijn terugslag heeft en voert lot onderlinge hoorigheid of juist tot onderlinge oppositie. ^0) Daarom vindt de geestelijke volksgezondheid haar werkterrein bij den patiënt, die uit het krankzinnigengesticht in de maatschappij terugkeert en bij den geestesgestoorde, die het consultatiebureau bezoekt, bij den ontslagen gevangene en bij den morphinist, bij de prostituee en bij de ongehuwde moeder, bij den fabrieksarbeider en bij den werklooze, bij het misdeelde kind en in het ongelukkige huisgezin. Ze zal zich bemoeien met de verzorging van toevallijders en met de wijze van sportbeoefening, met gezinsvoogdij en fabriekshygiëne, met onderwijs en drankbestrijding, met reclasseering en beroepskeuze.

Zoo ligt er met betrekking tot de geestelijke volksgezondheid inderdaad een onafzienbaar arbeidsveld braak voor bemoeienis. Hulpkrachten bestaande uit geestelijken, medici, biologen, psychologen, juristen, criminologen, paedagogen, sociologen, wijkverpleegsters en maatschappelijke werkers zullen moeten worden gerequireerd. Samenwerking zal er moeten komen, wat de uitvoering betreft, tusschen de verschillende vereenigingen op dit gebied, zooals Reclasseering, Vereeniging voor I)rankbeslrijding, Vereeniging voor Kinderbeschei-ming, meisjesbescherming en moederschapszorg, Vereeniging voor buitengewoon onderwijs, Vereeniging voor Arbeid voor Onvolwaardigen, maar ook met organen als Maatschappelijk Hulpbetoon, Arbeidsbeurs, Bureau voor Beroepskeuze, Geneeskundige Dienst, Raad van Arbeid, Rijksverzekeringsbank, Bedrijfsvereenigingen. Arbeidsinspectie, Voogdijraad, Kinderrechter, etc.

Op deze wijze alleen zal het mogelijk zijn het ideaal te benaderen, dat men zich voor oogen stelt, n.l. de menschheid geestelijk gezond te houden en (of) geestelijk gezond te maken, te bedrijven voorzorg, zorg en nazorg, ziekten zoowel te voorkomen als te genezen en gezonden te beschermen. Moge het ons gegeven worden niet alleen de verwezenlijking, zij hel dan voor nog zoo'n gering deel, vin deze idealen te beleven, maar bovenal de voldoening Ie smaken zelf een steentje daartoe te hebben bijgedragen.

1) P. A. F. van der Spek: Crisis en Zenuwlijden. Geschr. van de R. K. Charitatieve Vereeniging voor .gea& telijke volksgezondheid, blz. 3.

2) Slepende stompzinnigheid gepaard gaande met verlammingsverschijnselen.

3) Vallende ziekte.

4) Erfelijke St Vitusdans. 5) Puberteitszvifakzinnigheid.

6) Circulaire krankzinnigheid.

7) Onderscheiden in idiotie, imbecilHteit en debiliteit.

8) Hieronder verstaat men wat de geestelijken van s* leer der zielsziekten behooren te weten.

9) Een paedologisch instituut strekt zijn zorgen uit ovef alle • kinderen en jeugdigen (tot ongeveer 18 jaar), bij W zich in de opvoeding moeilijkheden voordoen.

10) Vgl. Dr J. van der Spek, 1. c, biz. 59.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen