GeheugenvandeVU cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van GeheugenvandeVU te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van GeheugenvandeVU.

Bekijk het origineel

UIT HET POLITIEKE EN SOCIALE LEVEN

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

UIT HET POLITIEKE EN SOCIALE LEVEN

4 minuten leestijd Arcering uitzetten

Rosenberg en zjjn tegenstanders.

Een dei- merkwaardigste theologische geschriflen, die deu laatsten tijd van nationaal-socialisüsche zijde verschenen zijn, is dat van "Wilhelm Brachmann: „Alfred Rosenberig und seine Gegner" (Alfred Rosenberg en zijn tegenstanders).

De schrijver is een vurig aanlianger der nationaal-socialistische wereldbeschouwing; zij'n geschrift is bedoeld als verweer tegen de aanvallen op Rosenberg gericht, naar aanleiding van diens brochure „Protestantische Rompilger" (waarover we in den vorigen jaargang uitvoei-ig hebben geschreven).

Brachmann bezit theologische scholing; hij' is een oud-leerhng van Karl Barth, maar heeft zich van zijn vroegeren leermeester afgewend; in de kringen der belijdenisbeweging wordt hij als tegenstander gevreesd, meer clan verschillende zijner geloofsgenooten, die zich in den kerkelijken strijd hebben gemengd.

Het werkje van dezen polemist is een verzameling van artikelen, die in het begin van het vorige jaar in de „National-Soziahstische Monatshefte" (het officieele wetenschappelijke orgaan der N.S. D.A.P., onder redactie van Alfred Rosenberg) zijn verschenen; dit maakt de brochure des te meer belangwekkend.

Reeds het voorwoord ^Taagt aandacht. De schrijver van de artikelen in de „N. S. Monatshefte" was om zijn zakelijken toon geprezen. Hij' beantwoordt dien lof met de woorden, dat de sterkte der „rassische" wereld- en geschiedenisbeschouwing niet van gebruikte krachtuitdi'ukkingen afhangt, maar van de macht, die in haar woont: een macht, die ieder me'nsch tot scherp critisch onderzoek zijner tot dusver aangehangen levens- en wereldbeschouwing dwingt. Die onafwijsbare conclusie, gaat Brachmann voort, hebben mijn critici niet getrokken. Zij blijven op hun standpunt staan en ricliten van daaruit aanvallen op de nieuwe Duilsche leer, en verkondigen daarbij', dat zij „van God uit" redeneeren. Dat is uu, meent hij, ook de houding van het Oostersche en voor-Aziatische ras.

Vragen van wereldbeschouwingen interesseeren deze menschen blijkbaar niet; zij doen alsof er niets is gebeurd'. Maar, besluit Brachmann, Duitsche menschen zijn vast besloten m de toekomst slechts uit Germaansch-Duitsche principes te leven, t« denken en te gelooven. Zij laten zich door lieden, die hun geestelijke basis in de 16de eeuw kiezen, niet beïnvloeden.

Belangwekkend is dit voorwoord. Wanneer van Duitsche zijde de „oude theologische opvattingen" aangevallen worden, moeten de „conserA'atieve" hoorders ernstig onderzoeken of hun stellingen nog wel houdbaar zijn. Hen past geen verweer, nog minder tegenaanvallen; hun wordt alleen een tijd van diepe bezinning en critische studie gegund, in de verwachting, dat zij zich nadien gevangen zullen geven. Doen zij dat niet, des te erger voor hen: de aanvallers gaan onsT; uimig voorwaarts, en zullen wel middelen vinden om die halsstarrigen te isoleeren.

Merkwaardig is ook de inleiding tot de eigenlijke beschouwingen.

Brachmann begint met op te merken, dat de brochure van Rosenberg geweldige verbreiding heeft gevonden, en dat de kerkeljjke en ook de politieke pers van binnen- en buitenland, , zoowel d'e Evangelische als de Katholieke, ja zelfs die der Joodsche emigranten, zich met haar bezig heeft gehouden. Meer nog: Rosenberg's uiteenzettingen zijn het onderwerp geworden van herderlijk© brieven, van referaten op tbeologen-conferenües, van kanselafkondigingen en besluiten der afzonderlijke kerkbesturen. Men heeft zelfs (zoo het „Evangelisch-Soziale Preszverband" voor de provincie Saksen) een serie projectieplaatjes op de filmstrook gemonteerd, die als antwoord op de

„Protestantische Rompilger" moeten dienen. Een reelcs brochures van theologen van verschillende richtingen zijn verschenen, herhaaldelijk werd in godsdienstige bijeenkomsten tegen dit geschrift stelling genomen.

Brachmann wil nu nagaan, wat die tegenstanders van Rosenberg op hun hart hebben; hij zal daarbij vooral ook hun theologische argumenten bespreken. Want deze nemen een aanzienlijk deel der discussies in beslag.

Achtereenvolgens gaat hij nu behandelen: Het eigen karakter van het Lutherbeeld bij Alfred Rosenberg; de beteekenis van het wereldbeeld voor wereldbeschouwing en religie; het wezen en de verhouding van erfzonde en erfadel. Dat zijn namelijk de problemen, waarom het in de critiek ging. Als vanzelf komt, zegt hij, dan het vraagstuk van het „biblicisme" en de „verjudaiseering" van de wereld der Germaansche waarden door het Jahwe-geloof, ter sprake, en ook dat & et' 'oecu­ menische beweging, en dte aanval op de „Mythe der twintigste eeuw" zelf.

Van belang acht de sdirijver eveneens een aantal op zichzelf staande argumenten, die tegen „Protestantische Rompilger" zijn ingebradat: argumenten, waar zij blijkbaar bijzondere waarde aan hechten. Daarom wil hij op die critiek eerst ingaan.

Ziehier dus het programma van Brachmann, welks uitvoering zeker de moeite van bespreking waard is. In het volgend artikel hopen wij daarmede te beginnen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 10 februari 1939

De Reformatie | 8 Pagina's

UIT HET POLITIEKE EN SOCIALE LEVEN

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 10 februari 1939

De Reformatie | 8 Pagina's