De Haagsche parade

(IV)

BETS VEKGETEN.

Opvallend is, dat de Haagsche Synode wel spreekt over een „basis": de Heilige Schrift en de drie formulieren van eenigheid; zelfs over een „aanknoopingspunt": het bekende verbonds-theorietje in Kuj^periaanschen trant; maar over de eens - aangenomen kerkorde en haar onderhouding, waarheen onze postale aanduiding verwijst, naar welke postale aanduiding men zelf gedurig onze kerken benoemt — daarover bewaart men een diep stilzwijgen. Terwijl het de Haagsche vergadering bekend was, dat het er ons heelemaal niet om te doen is, onze krachten te beproeven op een nieuw formuletjé, het zóóveelste, dat eveneens met „bindend gezag" zal worden bekleed, en de kans te loopen, dat het na verloop van tijd weer door een andere formule zal worden vervangen zoo eenige synodale meerderheid dit om wat reden dan ook. nuttig of wenschelijk voorkomt. — We heBben heelemaal geen behoefte, bronnen van mogelijke nieuwe ellende mee aan te boren. Wij hebben aan drie formulieren genoeg.

En hoe sterk we opponeeren tegen de gefixeerde dogmatische ontsporing, uit den treure is van onzen kant betoogd, dat we minstens evenveel bezwaar hebben tegen de gepleegde verkrachting en ontkrachting van de kerkorde. Waarbij het niet gaat om een of anderen „orde-maatregel", maar waarbij aanstonds in geding is de Belijdenis, die zich in art. 7 en art. 32 keert tegen alle synodocratie op een vrijze, die in haar Schriftuurlijkheid volkomen afdoende is.

Dat nu de Haagsche Synode de suggestie wekt als stond aan de „hereeniging" voornamelijk in den weg eenig verschil in dogmatisch inzicht, dat met wat goeden wil wel op te lossen zou zijn, terwijl de kwestie van het kerkrecht vermelding niet waardig gekeurd wordt is hierom te meer opmerkelijk, wijl de synodocratie dok uit eigen kring daarover Voortdurend harde noten te kraken kreeg, wat haar toch wel tot het besef had moeten brengen, dat het hier geldt een kwestie van de eerste orde, meer dan belangrijk genoeg om daarvan naast of liever vóór de dogmatische te gewagen.

Om maar iets te noemen: in 't „Rapport inzake het tuchtrecht der meerdere vergaderingen" laat één der commissie-leden. Ds W. A. van Es, een , , nota" opnemen, waarin hij rekenschap geeft van zijn gevoelen, dat de bevoegdheid om op eigen hand ouderlingen en diakenen of zelfs geheele kerkeraden af te zetten, aan de meerdere vergaderingen niet toekomt.

Handelend over het diep verval^ van het gereformeerde kerkrecht na Voetius en het'stuiten daarvan door Prof. F. L. Rutgers, wiens optreden een nieuwe phase van kerkrechtelijke ontwikkeling heeft ingeleid, schrijft hij over het „nieuwe kerkrecht" aldus: , , Doch daarom dat het ons zoo fataal voorkomt, en zoo diep te betreuren, dat men nu een twintigtal jaren geleden zoo plotseling, en zonder zelfs de geringste voorbereiding in de kerken of in de pers, deze ontwikkeling heeft afgebroken, en het roer heeft omgeworpen, om

terug te keeren tot kerkrechtelijke denkbeelden, waartegen destijds dr Rutgers, en met hem onze gereformeerde kerken den strijd zoo krachtig hadden aangebonden Doch het meest blameerénde voor zijn (Rutgers') reputatie was, dat men toen ook wel zijn eigen naam heeft zoeken te gebruiken om zijn kostelijk levenswerk af te breken, en men zelfs heeft willen suggereeren, dat hij ook zelf van meening was veranderd, en dit zonder daarvan iets te zeggen, ja, ter-•ïvijl hij die op zijn colleges zelfs zoo angstvallig zou hebben verborgen, dat ook zijn leerlingen daarvan niets hebben bemerkt, ook hij niet, tenzij na vele jaren, die van de wending de auctor spiritualis is. We willen verder daarover maar zwijgen" En inzake de dusgenaamde bevoegdheid der meerdere vergaderingen, ouderlingen en diakenen, of zelfs heele kerkeraden af te zetten, schrijft Dr van Es: „Geeft men aan de meerdere vergadering principieel de beslissing over hun (ouderlingen en diakenen) ambtelijk bestaan, dan geeft men daannede in beginsel ook de zelfstandigheid der plaatselijke kerken prijs. Deze worden dan weer afdeelinkjes van een groot genootschap, afzonderlijke loketjes in een kast, met het oog op de goede orde onderling door schotjes afgescheiden, maar welke voor de hoogere besturen niet bestaan. Die stooten ze, zoodra zij het wenschen, door, om zelf te bepalen - wat haar geestelijk karakter en richting zal zijn. Een optreden tegenover het kerkverband, zooals in het slot van art. 31 K.O. wordt verondersteld, ook waar noodig, is dan ten principale onmogelijk geworden of reeds van meet af in zijn kracht gebroken. De kerken zijn dan machteloos desnoods aan de willekeur der meerdere vergaderingen, of aan de daaraan gegeven leiding overgeleverd. Hiertegen hebben zich dan ook in tijden van krachtig kerkelijk leven onze gereformeerde vaderen altijd met hand en tand verzet; in de kerkelijke bewegingen van de vorige eeuw; ook in liet begin van de 17e eeuw in den tijd van remonstrantsche overheersching Legt men de beslissing over den kerkeraad of zijn leden in de handen der meerdere vergaderingen, dan is zijn „zijn" en , , zo-zijn" geheel van het believen der meerdere vergaderingen afhankelijk; dan is in beginsel de zelfstandigheid der plaatseüjke kerken weg. Dit is het groote, het leven onzer kerken ook in de toekomst beheerschend belang van het, nu twintig jaar onder ons verdeeldheid brengend, kerkrechtelijk conflict. Hebben dan de vorige geslachten tevergeefs met de synodale kerkbesturen gebroken? "

Van een bekend koningshuis zei men: niets geleerd, en niets vergeten. De Haagsche Synode heeft iets vergeten. Want ze heeft niets geleerd.

HET „AANKNOOPINGSPUNT".

Mag een rechter aan een veroordeelde een „aanknoopingspunt" aanbieden, als er een banvonnis ligt? Ik meen, dat zulk een handelwijze zedelijk geoordeeld is. Iemand zegt: passeer dat nu eens, want het is er toch maar om te doen, tot overeenstemming te komen. Ik ben het met deze redeneering geheel oneens, zie voorgaande artikelen. Maar al zouden we dit passeeren, dan stuiten we toch op de inférieure manier, waarop de synode tot dit „aanknoopingspunt" gekomen is: in geheime samenkomst met één man, die men tegen onze synode, waarmee men zegt te willen samenspreken, uitspeelt. Iemand zegt: passeer ook dat nu eens, want Maar al zouden we ook dit passeeren, dan zitten we hier ten slotte met een stukje Kuyperiaansche dogmatiek, voor ons volstrekt onaanvaardbaar, en als , , aanknoopingspunt" totaal ongeschikt. Men leze nog eens rustig na, wat het , , aanknoopingspunt" inhoudt: „De synode erkent ten volle, dat in de leer des verbonds tweeërlei tot zijn recht moet komen: eenerzijds Gods vrijmachtige verkiezing, de krachtdadige werking Zijner genade en de onwankelbare vastheid van het eeuwige verbond der genade en der verzoening; anderzijds de roeping tot geloof en bekeering, die in den kring des verbonds uitgaat met een geheel eigen klem en niet slechts sommigen, maar allen kinderen der geloovigen als kinderen des verbonds voorhoudt zoowel den rijkdom van het hun geschonken voorrecht als ook de zwaarte hunner verantwoordelijkheid, indien zij op zoo groote zaligheid geen acht nemen".

Wat is dit? Wel, een zeker „inzicht" over het verbond. Maar heeft de kerk iets met „inzichten" te maken? Weineen. We hebben te maken met „leeruitspraken" van dwingenden inhoud, met bepaalde formules, waarvan men zeide: zóó, en niet anders! Terwijl het bleek, dat het alleen anders kon, als de synode het zei en voorschreef.

Voorts: de eigenlijke kwesties worden hier buiten het gezichtsveld gehouden. Want 't ging er niet om, wat in het verbond tot zijn recht moest komen, 't Ging over de vragen: Wie behooren tot het verbond? Wat zegt het verbond? Wat zijn de sancties van het verbond?

Verder: zijn het deze twee zaken, die „tot hun recht moeten komen"? Wel, a's we daarover beginnen, zijn we nog lang niet aan 't eind. In de leer van 't verbond moet tot zijn recht komen: de leer van de deugden Gods, van de schepping, van de voorzienigheid, van de zonde, van Christus' werk, van de kerk, van de sacramenten enz. — Nooit kan ik een deel van de ieer isoleeren van het geheel, van hetgeen uitdrukking is van 't harmonisch denken Gods.

En eindelijk de poging, met taaie vasthoudendheid, om toch maar~de leer der verkiezing in te dragen in de leer van het verbond, en haar daarin een domineerende plaats te verzekeren. Dit moet tot eiken prijs gehandhaafd, zooals nu opnieuw blijkt.

Telkens weer is, ook in ons blad, gezegd: ij verwart Gods denken met Gods spreken. In het verbond spreekt de Heere. En door dat spreken werkt Hij de verkiezing uit. En de verwerping. Maar maak van Gods denken Zijn spreken niet. Of ge komt in strijd met de Schrift, Deut. 29 : 29.

Tevergeefs. Alsof er niets gebeurd of geschreven is, komt de synode als „aanknoopingspunt" met het bekende, van onze zijde herhaaldelijk en herhaaldelijk afgekeurde schema voor den dag.

In dat oude bliek je bijten? Wij passen er voor. Wie er wel in wil bijten, moet het weten. Maar hij heeft den strijd der vrijmaking tegen de geïncrimtneerde verbonds-uitspraken der synode principieel opgegeven, en geeft zich gevangen.

Wat gaf de Haagsche synode? Iets nieuws, iets dat voor ons acceptabel was? Ze gaf alleen het oude, maar met heel wat opmaak.

Vroeger riep een officier wel tot den troep: „Markeer den pas". Dan maakten de soldaten heel wat leven. Ze voerden de beweging van het stappen uit. Maar ze bleven op precies dezelfde plaats. De Haagsche synode heeft, vergeleken met haar voorgangsters, den pas gemarkeerd. Er kwam heel wat beweging. Maar men kwam wezenlijk geen stap vooruit.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen