Henri Arnau,

de leider der Waldeiizen in 1689.

VI.

Het is opmerkelijk, hoezeer de hertog in zijne handelingen tegenover de Waldenzen veranderde. Want niet alleen, dat, ondanks het verzet der Roomsche geestelijkheid, alle gevangenen om des geloofs wil dadelijk werden ontslagen, maar ook deed men-alle moeite, om de Waldenzische ballingen naar het land te lokken. Arnaud zelf werd, toen hij de legerplaats van Moncalier binnenging, met militaire eer ontvangen en door den hertog met een commandostaf vereerd. Deze gemoedsverandering kon wel voor een groot deel aan den invloed van prins Eugenius van Savoye toegeschreven worden. Deze toch had met gevatten veidheersblik de groote bruikbaarheid van de AValdenzen in het algemeen voor den kleinen oorlog erkend, alsmede de uitstekende krijgskundige gaven van Arnaud in het bijzonder. Daarvan wilde hij nut trekken voor den oorlog tegen Frankrijk. Hij deed daarom Arnaud schitterende aanbiedingen, om hem voorgoed aan den krijgsdienst te verbinden; doch deze achtte den krijg zijne levensroeping niet, maar slechts middel, om het doel zijns levens: herstelling en behoud van Christus' kerk in de dalen van Piemont, te bereiken. Toch heeft Arnaud met zijn straks tot 1000 man aangegroeid Waldenzen-regirnent in den krijg tegen Frankrijk de gewichtigste diensten bewezen. Van zijn grooten beschermer, Willem III, stadhouder van Nederland, koning van Engeland, had hij het patent van overste gekregen, waarom hij zijn naam als »pasteur et colonel des Vaudois" (leeraar en kolonel der Waldenzen) mocht teekenen. Zijn regiment had een wit met blauwe sterren bezaaid vaandel, dat het zeer kenmerkende, ernstige opschrift droeg: «Patientia sacra fit furor" (De te hard behandelde lijdzaamheid wordt moede). Met niet te weerhouden woede is hij op de vijanden ingegaan; dat bewijzen de overwinning bij Buguéras, waardoor hij de_ Franschen dwong het dal van St. Martin geheel te ruimen, en de inval in de Dauphiné, waarbij het hem gelukte zijne vaderstad, Embrun, in te nemen.

Als loon voor deze heldendaden, waarnaast de hertog zelf weinige van zichzelven te stellen had, verkregen de Waldenzen in 1694 het door Eugenius bewerkte decreet, waardoor hun de herstelling van hunne kerken en kerkelijke organisatie werd toegestaan. Maar spoedig daarop kwam een vreeselijke tegenslag, omdat de hertog, zijns inziens niet krachtig genoeg door de verbondenen ondersteund, weder naar Frankrijk heen neigde, hetwelk ook dadelijk, door het teruggeven van het gebied van Pignerol en Carole, toonde, dat de vriendschap van den kleinen Italiaanschen nabimr hem zeer veel waard was. Deze den i8en Aug. 1696 gesloten vrede zou echter voor de Waldenzen, die in dit gebied woonden, zeer noodlottig worden; want Lodewijk XIV had in een geheim artikel bedongen, dat ieder godsdienstig verkeer tusschen de valleien en de Gereformeerden in Frankrijk moest belet worden, en dat in de door Frankrijk nu weer afgestane landen geen Gereformeerde godsdienst mocht uitgeoefend worden 1 En Victor Amadeüs had geen bezwaar gehad, daarop in te gaan, en daarmee zijnen Fransch sprekenden Evangelischgezinden onderdanen, onder welke Arnaud zich mede bevond, de nauwelijks verleende gewetensvrijheid te ontnemen. Diep bedroefd roept deze op het respectieve hertogelijk besluit uit: »Zietdaar de onmenschelijke belooning, die een groot vorst geeft, terwijl hij uit zijn land menschen verjaagt, die zijne vijanden daaruit verjaagd hebben en veel daartoe bijgedragen hebben, dat hijzelf niet daaruit verjaagd is." Hij voegt er aan toe, dat dit in het algemeen dè manier van doen der Papisten was, die van geen trouw weten en zulke getrouwen, als de Waldenzen zijn, slechts als honden aanzien, die men slechts op een weinig stroo jaagt, nadat men ze in den dienst afgejaagd heeft. Zoo moest hij dan weer met 3000 zijner geloofsgenooten uit het land trekken, om in den vreemde een onderkomen te vragen. Hij was 48 jaren oud en hoofd van een talrijk gezin; maar ook hier overwon zijn geloof; want hij is het geweest, die niet alleen in Wurtemberg, wiens hertog Eberhard Lodewijk 2000 vluchtelingen opnam, de gemeenten in de haar toegewezen, door oorlog verwoeste en ontvolkte streken organiseerde, maar ook voor de overigen zorgde, dat zij in Holland, Engeland en Brandenburg gastvrijheid vonden. Hijzelf werd predikant bij de gemeente der vluchtelingen, die zich op de Dürrmingsché en Schönenbergsche vlakten gevestigd had. Vanhier uit heeft hij, in het belang der verstrooide geloofsgenooten, verscheidene reizen, [met name naar Engeland, gedaan, teneinde om! ondersteuning te vragen. TeDürrming, waar zijne pastorie nog staat, is hij ook gestorven, in het jaar 1721, den Ssten September, in den ouderdom van 80 jaren, en te Schonenberg, waar de kerk staat, die nu eene herstelling tegemoet gaat, is hij begraven. Onder den kansel terzelfder plaats hangt zijn, bij zijn verblijf in Engeland door Van Sommer geteekend, beeld. Hij draagt daarop onder den preekrok des leeraars het harnas van den krijgsman. Wat zijn krijgskundige gaven betreft, zij.

zijn buiten allen twijfel groot; want geen mindere dan Napoleon I heeft ze erkend, die op zijn tocht over de Alpen van Frankrijk naar Italië Amaud's werk: »Laglorieuse rentree", waarin hij de bezetting der dalen in 1689 schetst, met zich meenam en herhaaldelijk de waarachtige veldheersgrootheid van dezen eenvoudigen Evangelieprediker bewonderd heeft.

De kerk van Christus te dienen is Amaud's bedoeling geweest ook langs den moeilijken weg, dien hij ging. Voor de wetenschap heeft Arnaud niets gedaan; maar de kerk in de valleien had in die dagen meer behoefte aan een practisch man, die te strijden en te lijden wist, dan aan een man der wetenschap. Met recht herdacht de kerk der valleien, thans over geheel Italië verspreid, haar verleden. God geve, dat de vele gelukwenschen en de giften, die haar voor gedenkteekenen geschonken worden, haar niet verblinden. Gods Woord en waarheid blijve haar regel en richtsnoer, baken op de wereldzee, en doe haar niet rechts of links afgaan van het geloof, van de vaderen overgeleverd.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen