Een belangrijk rapport.

Niet alle rapporten, die op de Synode zijn ingediend, zijn gedrukt geworden en aan de leden der Synode meegedeeld. Een uitzondering is echter en te recht gemaakt voor het rapport, dat door Prof. Bavinck over de quaestie van het doctoraat werd opgesteld. We meenen onzen lezers een dienst te bewijzen door dit rapport in zijn geheel hier over te nemen :

De voorstellen inzake het doctoraat gaven in Uwe Commissie aanleiding tot een uitvoerig debat.

Van de eene zijde werd er sterk op aan­ edrongen, dat de S}-node der Gereforeerde Kerken aan hare Theol. School et promotierecht verleenen zou, en voerde men hiervoor 'onderscheiden gronden aan.

Bezwaren, die daartegen vroeggr werden ingebracht, bestonden thans niet meer. Door de benoeming van een vijfden hoogleeraar kon het college van professoren voltallig worden geacht, en stond de Theol. School in dit opzicht met de »Theol. Faculteit aan de Vrije Universiteit gelijk. Reeds de billijkheid eischte daarom, dat aan de eene inrichting niet onthouden werd wat aan de andere was geschonken. Waarom zou ook aan de Theol. School, die immers evenzeer als de Theol. Faculteit een wetenschappelijk karakter droeg, het promotierecht niet verleend kunnen worden ?

Ja, als het op het, principe aankwam, had de Theol. School er veel meer, recht en aanspraak op, dan de Theol Faculteit aan de Vrije L'niversiteit. De Theologie is toch eene eigene wetenschap, van alle andere disciplinen wezenlijk onderscheiden. Zij behoort naar haar aard tot het terrein der Kerk, moet door de Kerk beoefend worden, en staat onder haar gezag. Aan de Kerk heeft Christus Zijn woord toebetrouwd; aan haar gaf Hij ambten en gaven, herders en leeraars, om dat woord te bewaren, uit te leggen, te verdedigen enz. Principieel loopt het verschil tusschen de voor-en tegenstanders van het doctoraat aan de Theol. School over de opvatting van de wetenschap in het algemeen, van de Theologische wetenschap .^^gjifhiet bijzonder. rfwlii^^

De Vrije Universiteit koestert daarover nieuwerwetsche denkbeelden, die in Schrift en belijdenis geen steun vinden. Deze denkbeelden houden toch in, dat er tweeërlei theologie bestaat, eene niet of minder wetenschappelijke en eene in eigenlijken zin wetenschappelijke, eene, die alleen tot opleiding van aanstaande dienaren des Woords strekt, en eene andere, die om zichzelve beoefend wordt. Maar zulk een onderscheid bestaat niet. Het candidaat.sexamen is immers ook een wetenschappelijk examen; het doctoraal examen gaat op dezelfde lijn slechts een weinig verder voort; in den pastor als herder en leeraar ligt het leerambt opgesloten.

Bij de beoefening der Theol. wetenschap heeft nu de Kerk het recht, om van al die middelen gebruik te maken, welke aan bereiking van dit doel dienstbaar zijn, en daartoe zich ook te bedienen van-het doctoraat, dat aan de bevordering der Theol. wetenschap ten zeerste bevorderiijk kan zijn. Te meer, daar de Kerk haar de uitspraken van Calvijn, van de Kerkenordeningen enz., doctoren noèdjg heeft, om het Woord Gods uit té leggen en te verdedigen.

Indien de opmerking wordt' gemaakt, dat de Kerk tot het verleenen van het promotierecht niet bevoegd is, diene tot antwoord, dat een particuliere vereeriiging met directeuren aan het hoofd daartoe in nog veel mindere mate bevoegdheid bezit. En. waar de Gereformeerde Kerken aan haar Theologische School professoren benoemen, door dezen candidaats-examen laten afnemen, en zelve in hare classes de candidaten onderzoeken, daar kan haar de bevoegdheid niet worden ontzegd, orri ook aan hare Theologische School het promotierecht te verleenen en door hare hoogleeraren bekwame studenten na degelijk onderzoek tot doctoren te verklaren.

Ten slotte zal de vrede er grootelijks door bevorderd worden, als de Sj'node de desbetreffende : voorstellen aanneemt. Want Theolc^ische School en Theologische Faculteit zouden dan met geheel gelijke rechten naast elkander staan en samen kunnen arbeiden aan de opleiding van dienaren des Woords en aan de beoefening der Theologische wetenschap, .

Van de andere zijde werd er in de eerste plaats de aandacht op gevestigd, dat het verlangen, om aan de Theologische School het promotierecht te verleenen, in de kerken lang niet algemeen is. De particuliere Synoden van Groningen en Drente hebben weil voorstellen van' die strekking op de synodale tafel gelegd, en hebben daarbij steun gevonden in adressen van enkele kerkeraden en gemeenteleden. Maar in Overijsel staakten de stemmen over de woorden: indien mogelijk, dat n.l. het promotierecht door de Kerken alleen-aan de Theol. School verleend worde indien mogelijk. En voorts dringen de particuliere Synoden van Gelderland, Utrecht en Noord-Holland wel op eene principieele beslissiiig. aan, maar zonder uit te spreken, in vvelke.. richting zij wenschen of hopen, dat die beslissing moge uitvallen.

Voorts houde men in het oog, dat de Theol. School, hoe wetenschappelijk zij ook in de personen harer hoogleeraren moge zijn, toch als zoodanig en als stichting der Kerken niet anders is en zijn kan, dan eene school tot opleiding van Dienaren des , Woords, aan welke in dit haar karakter het promotierecht, ook blijkens het eenparig getuigenis der historie, niet toekomt.

Geheel anders staat het met de \^rije . Universiteit, die van meet af niet alleen opleiding voor verschillende ambten en bedieningen in Kerk, Staat en Maatschappij, maar ook beoefening der wetenschappen zich ten doel stelde, en ditzelfde'doelóok met name in hare Theol. Faculteit nastreeft.

Wel kan men hiertegen in het midden brengen, dat eene dusgenaamde »particuliere vereeniging" nog minder recht heeft om het promotierecht te verleenen dan de Geref. Kerken. Maar deze quaestie is op dit oogenblik en hier ter plaatse niet aan de orde. De vraag loopt thans alleen hierover, of de Kerken zulk een i-echt bezitten. Ook al zou eventueel, bij nader onderzoek, eens blijken, dat eene particu-

Here vereeniging op zoodanig recht geene aanspraak kon maken, dan zou dit l^oegenaamd nog niet inhouden, dat de Kerken op dit recht gegronde aanspraken konden laten gelden,

Alles concentreert zich dus om de vraag, of de kerken bevoegd zijn, om aan hare School tot opleiding van dienaren des Woord het promotierecht te verleenen, Hierop kan niet anders dan ontkennend worden geantwoord. De Sjnode is immers geen wetenschappelijk college, maar een kerkelijke vergadering, en dus onbevoegd, om zuiver wetenschappelijke vraagtstukken te behandelen.

De doctorale graad nu behoort enkelen alleen op wetenschappelijk terrein thuis; hij heeft niets te maken met het doctorale ambt of den dienst van doctor, waarvan in de Kerkenorde art. 2 sprake is, en die volgens Geref. theologen en Geref. Kerkenordeningen volkomen met het professoraat samen valt. De titel van Doctor in eene of andere wetenschap, ook in die der Godgeleerdheid, draagt een zuiver wetenschappelijk karakter, heeft in en voor de Kerk niet de minste waarde en is dus hoegenaamd geene behoefte, waarin de Kerken moeten voorzien. Van onbillijkheid kan er dan ook geen sprake wezen, als de Kerken aan de School niet geven wat zij zelven niet bezitten, en de School niet ontvangt wat haar niet toekomt.

Het gevaarlijke der inmenging van Kerken in zaken, die buiten haar gebied liggen, komt duidelijk aan het licht in adressen, die door enkele Kerkeraden en gemeenteleden inzake het doctoraat aan de Sj^node zijn toegezonden. Ofschoon het adressanten persoonlijk niet euvel is te duiden, dat zij over deze zaak zich uitlaten, leveren zij in hun adressen toch het bewijs, dat zij gansch verkeerd worden voorgelicht en over zaken oordeelen, die van zuiver wetenschappelijken aard zijn en volkomen buiten hun begrip vallen. Maar des te meer hebben de Kerken toe te zien, dat zij in deze richting niet verder gaan, en voor zooveel noodig op hare schreden terugkeeren.

De bovengenoemde adressen leveren ook het bewijs, dat bij het verzoek, om aan de Theol. School het promotierecht te verleenen, niet eenig wetenschappelijk belang den doorslag geeft, maar eenvoudig de overweging, dat de Theol. School gelijk moet staan met de Theol. Faculteit der Vrije Universiteit en niet in eenig opzicht bij haar mag achterstaan.

Om des vredes wil mag de concessie niet worden verlangd, want hoe hoog de vrede ook te schatten zij, in zijn naam mag geen opoffering van beginselen worden geëischt. En dit ware hier het geval. Want Rome heeft de toekenning van dg vrijheid - öm te leeren en het recht om te promoveeren wel voor den paus gereserveerd, maar de Gereformeerde Kerken hebben zulk een recht nimmer in eenige belijdenis of Kerkenorde voor zichzelven gevindiceerd. Bovendien zou door deze concessie de vrede toch niet verkregen worden, wijl de Voorstanders van het doctoraat aan de Theol. School nog veel verder strekkende wenschen koesteren, en deze na de verkregen concessie terstond aan de orde zouden stellen.

De discussie, waarbij al de genoemde punten over en weer ter sprake kwamen, werd gevoerd in een broederlijken geest, maar leidde niet tot eenstemmigheid. Het voorstel, dat de Sv'node aan de Theol. school het Promotierecht verleenen zou, werd ten slotte met vijf tegen vijf stemmen verworpen, zoo dat de Commissie tot haar spijt niet in staat is, betreffende de zaak van het doctoraat eene stellige conclusie aan de S^'node aan te bieden.

H. BAVINCK,

Rapporteur.

DR. H. H. K.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen