Calvijns invloed op de reformatie in de Nederlanden voor zooveel die door hemzelven is uitgeoefend - pagina 174

166 waren terechtgewezen. En niet alleen volgde hij voor zichzelven zulk eene gedragslijn, maar hij trachtte ook zijne landgenooten zooveel mogelijk daartoe over te halen. Hij heeft waarlijk wel het zijne gedaan, om alle openbaringen van een reformatorischen geest te dempen; en indien naar hem geluisterd was, zou eenerzijds zonder twijfel alle geloofsvervolging weldra geene reden van bestaan meer gehad hebben, en de tachtigjarige oorlog wel zijn achterwege gebleven, maar anderzijds zou dan Rome ook een gemakkelijken triomf behaald hebben, en in een volgend geslacht zou van reformatorische overtuigingen wel niet veel meer zijn overgebleven. Immers, in het bovengenoemde tractaatje sstreckte zijn voornemen niet wijder, dan om te bewijsen dat niemandt (wiens graft noch niet inwendigh van der Dooden beenen ende Afgoden ghereynigt en was) hem om eenigh ghebruyck of misbruyck van Ceremoniën en behoorde, noch schuldigh en was te begheven in doodts pericule", en om zijne lezers te vermanen en te waarschuwen, dat zij integendeel zich »benaerstighen ende vorderen om door een voorsichtighe wandel tot een verstandighe bedaerde ouderdom te komen." En met dat doel trachtte hij dan uitvoerig aan te toonen en met den Bijbel te bevestigen, vooreerst dat het waarnemen van ceremoniën, om het even welke, ook de Roomsche, niet kan baten, en evenmin kan schaden, daar alles op het innerlijke aankomt en het uiterlijke dus onverschillig is; en vervolgens, dat niemand als belijder of getuige van Christus kan of mag optreden, tenzij hij waarlijk goed wete wat hij wil belijden, en tevens bescheiden zij, en bovendien door God zelven gezonden zij om te getuigen; welke drie vereischten voorts zóó door hem werden uitgewerkt, dat wel niemand zeggen kon, er geheel aan te beantwoorden. De slotsom was dan, dat zij, die in dit opzicht luisterden naar Calvijn of naar Menno (tegen wier leeringen hij voor het overige geene bedenkingen inbracht), eigenlijk geene Christelijke martelaren werden, maar »haer selfs om de Ceremoniën inden Duyvel doodden", en dat juist een hooger trap van vromigheid dringen moest, reformatorische denkbeelden bedekt te houden en zelfs metterdaad te verloochenen. Op dit boekje heeft Calvijn toen geantwoord; niet alleen omdat hijzelf persoonlijk erin was aangevallen, en omdat hij verontwaardigd was, dat de martelaren daarin miskend en gesmaad werden, maar ook omdat hij blijkbaar voelde, hoeveel kwaad het doen kon aan den voortgang van de Reformatie in de Nederlanden. H e t was inderdaad verleidelijk geschreven, met veel redeneerkunst en in stichtelijken v o r m ; en het had bovendien eene strekking, die geheel overeenkwam met hetgeen de lezer toch reeds van nature moest wenschen. Dit geschrift van Calvijn: Response a un certain Holandois, lequel sous ombre de faire les Chrestiens tout spirituels, leur permet de polluer leurs corps en toutes idolatries; escrite par M. lean Calvin, aux fideles du pays bas; 1562; is afgedrukt in Calv. Opp., Vol. 9, p. 581—628. De uitgevers hebben echter niet geweten tegen wien het gericht was, en er blijkbaar in Holland niet naar geïnformeerd; waardoor zij in de »Prole-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen