De waarheid in een gevaarlijk systeem.

III.

Niet gering waren de bezwaren die we een vorige maal tegen het standpunt van Freud ontwikkelden.

We wilden laten zien hoe het Freudianisme, zoo' als het als stelsel, als een sooi't levensbeschouwing door Freud werd gepropageerd, in wezen vreemd is aan het Christendom.

Daarom kan een Christen dan ook nooit in den eigenlij'ken zin Freudiaan zijn.

Trouwens het verbaast ons ook niet dat dit systeem voor waarachtige zedelij'kheid en voor ware religie geen plaats laat.

Al meer toch is de moderne zielkunde in den mensch gaan zien een hooger soort dier; en de boteekenis van de dierlijke driften kregen als factoren van gewicht in het menschenleven steeds meer de aandacht.

Nu is het wel niet anders mogelijfe dan dat ieder stelsel, dat afbuigt van den waren grondslag des levens, geweld doet aan datgene wat juist de hoogste waarde en de hoogste zin des levens is.

Maar wanneer iemand het lagere neemt als verklaringsgrond voor al het gebeuren en wanneer iemand het sexueel ervaren als het uitgangspunt ziet van alles wat buiten het raam van het gewoon menschelij'ke staat, dan moet hij ook al het godsdienstig leven verklaren als één in zijn wortel thuis hoerende aberratie.

Daarom kan Freud niet anders dan hij doet in zijn boek. ooncludeeren

Dit is de tragiek van een levensbeschouwmg die den grondslag voor alle leven heeft losgelaten.

Want Freud zelf is zeker een achtenswaardig burger. Hoeveel perverse naturen zich ook op Freuds systeem hebben beroepen, hijzelf is stellig niet de „perverse viezerik" die meji wel eens van hem gemaakt heeft.

Daar ligt gelij'k we zeiden iets tragisch in.

En niet alleen iets tragisch.

Er is ook iets in van moed; van euvelen moed, 'tis waar; maar dan toch van een soort moed die het aandurft de verdorvenheid van den mensch consequent te nemen als uitgangspunt voor een systeem.

Alleen maar, nu moeten wij weer uiterst voorzichtig zijn.

Freud erkent niet de totale verdorvenheid van het menschelij'k hart.

Hij neemt ook niet „het onbekwaam zijn tot eenig goed en geneigd zijn tol alle kwaad" als zijn uitgangspunt.

Immers door twee oorzaken kan hij dat niet doen.

Hij beperkt toch het verkeerde van den mensch tot het sexueele en daarbij' noemt hij dan dat sexueele niet verkeerd.

Ook bij Freud hebben deugd en ondeugd stuivertje gewisseld.

Niet de sexueele drift is een gevaar voor den mensch. Maar het gevaar ontstaat juist daar, waar deze drift wordt geremd, waar de neiging wordt onderdrukt.

Freuds moed, om zijn systeem te propageeren, wordt dan ook minder naarmate hij meer volgelingen krijgt. iï§ m

En dit is weer het tragische.

We zouden het groote in Freud kunnen zoeken in zijn moed om rechtdraads tegen de zedelijke opvattingen des menschen in te gaan. !#

Hoe minder menschen het met Freud eens zijn, hoe grooter moed hij noodig heeft zijn systeem 'te propageeren.

Hoe meer aanhangers Freud echter krijigt, hoe minder de bewondering voor Freuds moed behoeft te zijn.

Hoe grooter de kring van Freuds volgelingen wordt, des te geringer wordt de zedelijke moed die de meester noodig heeft om zijn opvattingen te prediken. J

In de veelheid der onderdanen ligt des konings heerlijikheid; maar in de veelheid der volgelingen ligt voo'r Freud een tanen van de glorie van zijn moed.

In dubbelen zin is dit waar. Doordien hel Freudianisme aan invloed won, verloor het aan zuiverheid van bedoeling. En we durven gerust de stelling verdedigen, dat de popularisatie van Freuds opvattingen een zware slag geweest is voor het zedelij'k gehalte van de litteratuur in het algemeen en' van de gedragingen der aan psycho-analyse doende jongeren in het bizonder.

Het pijnlijke toch van het leven waarin wij ons bevinden is dan dit, dat we voor een dilemma staan dat ons moedeloos moet maken.

Als we bij ons zelf slechte neigingen, verkeerde hartstochten ontdekken, dan hebben we practisch maar twee mogelij'kheden, óf we moeten onze neiging aanvaarden als een feit en er naar leven, dat is dus er aan toegeven, óf we worden zenuwpatient. Een derde is er dan eigenhjfc niet.

Het is mij' uit mijn practijk bekend dat verscheidene jongemenschen van deze redeneering de dupe zijn geworden.

Ik herinner mij dien jongeman die feitehjk van zijn jeugd af aan geworsteld had tegen de zonde van den vleeschelij'ken lust. Aanvankelijk door verkeerde vrienden voorgegaan in het kwade begoc hij als achttienjarigen jongen het verkeerde van zijn handeling in te zien en gesteund door zijn vrome moeder, streed hij ernstig tegen het kwaad dat hem bedreigde.

Er kwam in zijn leven een verandering. Wel verre van zenuwpatient te worden werd hij veel meer een open, flink type die de gave bezat, zich

ook bij zijn werk te onderscheiden. Op zijn kantoor klom hij op en op een-en-twintig-jarigen leeftijd had hij een verantwoordelijke positie. Een enkele maal kwam de strijd nog wel eens terug maar toen hij twee-en-twintig jaar was en openbare belijdenis deed, kon hij mij zeggen, dat hiji gelooMe, in Gods kracht overwinnaar te zijn.

Een half jaar later kwam er op het dorp een jonge dokter, een familielid van zijn patroon, die hem inwijdde in de geheimen der psycho-analyse.

Hij werd onrustig, begon te vreezen dat het onderdrukken van zijn slechte neiging eens fatale gevolgen voor hem kon hebben. De kracht om zijn zondige neiging te onderdrukken werd minder. Zijn geloof was geschokt.

Het werd een tragedie met den jongeman.

ik behoef er niet veel van te vertellen. Laat het voldoende zijn dat ik zeg, dat hij, toen hij vier-entwintig jaar oud was, veroordeeld werd tot een jaar gevangenisstraf wegens onzedeHjke handelingen met minderjarige jongens.

Ik zou dit voorbeeld uit mijn ervaring met vele andere kunnen aanvullen.

Ik durf dan ook gerust de stelling aan, dat kennismaking met, de practijk van de psycho-analyse voor zeer .veel jonge menschen de ondergang beteekend heeft. Er is geen sprake van dat Freud het zoo bedoeld heeft. Maar de psycho-analyse is als een gevaarlijk wapen in de hand van een deslnindige. Moge het ontdaan van zijn omhulsel, vóór alle sexualtheorieën geschikt zijn om een enkele maal een vijand in den vorm van een ziekte te bestrijden, in de hand van een leek wordt het 't wapen waarmede men zichzelf ten doode toe verwonden kan.

En ik ben er van otvertuigd dat de practijk van het FreudiarLisme deze is, dat het aantal slachtoffers dat door deze theorie gemaakt is, vele, zeer vele malen grooter is, dan het aantal geholpenen, dat zijn genezing aan het Freudianisme te danken heeft.

Geduld.

Men vraagt mij te antwoorden op den aanval' dien Prof. Hoekstra deed in het ^jGereformeerd Theologisch Tijdschrift" op mijn boek over: „De oorsprong en het wezen der ziel".

Verschillende lezers van ons blad verzochten, mijn antwoord in ons blad op te nemen.

Voorloopig kan ik aan dit verzoek van onze lezers niet voldoen.

Ik ben wel voornemens Prof. Hoekstra te antwoorden, maar zal daarvoor ruimte verzoeken in hetzelfde tijdschrift, waarin hij mijn boek besprak.

Nadat dat antwoord in dat tijdschrift is opgenomen, zal ik gaarne over de kwestie ook in ons blad nog iets zeggen.

J. iWl

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen