GRONINGER BRIEVEN

Amice frater.

Niet lang geleden kwam het bericht in de bladen voor, dat een verloren gewaande opera van Bizet hervonden was. De? e opera bezong de groote daden van Ivan Ie Terrible, Iwan den verschrikkelijke, den geduchtsten despoot, dien Rusland opit heeft gekend, tenzij.....

Ik vermeed, dat de huidige heerscher in dat land, die naar men vertelde, veel van Bizet houdt en van zijn „Carmen", de vondst niet onaardig vinden zal. Iwan is daar thans in hooge eere.

Dat de tekst der opera verloren was geraaKE is niet heelemaal juist, want in 1944 is zij nog in Parijs opgevoerd. Alleen het slot ontbrak. Welnu — daar­ voor zal onze tijd allengs wel zorgen.

Het is de bekende Engelsche romanschrijver, Aldous Huxley, die kortgeleden een merkwaardig artikel schreef over de twintigste eeuw als de eeuw der tyrannie, der tyrannen.

Hij begon met een woord van Tolstoi aan te halen, die eens opmerkte, dat de organisatie van ons staatsieven meer en meer gaat in de richting der despotic, aangezien élke victorie van wetenschap en techniek ons dichter zoude brengen bij de mogeUjkheid, dat één man heel de wereld zoU kunnen tyranniseeren.

Hij had ook op Spengler kunnen wijzen, die beweerde, dat in onze democratie een stelletje van duizend brutale, alles durvende menschen de gansche macht zoude kunnen grijpen, en eens aan de macht, wie zou ze kunnen verdrijven? Het was even vóór Hitler kwam.

Wij zien thans, dus Huxley, deze dingen als voor oogen.

En hoezeer hij moge neigen naar allerlei mysticisme, hier toont hij niet dan werkelijkheden.

Talrijke vindingen, dus zegt hij, vergropten de macht van hem, die haar in handen heeft.

Daar is de tank en. de vlammenwerper en de vliegmachine met haar bommen, straks de atoombom.

De revoluties wonnen eertijds met betrekkelijke geringe hulpmiddelen, maar wat zou een revolutionaire massa thans kunnen beginnen? Bovendien beschikt een politiemacht als de G. P. Oe of de Gestapo over een miraculeuse inlichtingendienst, waarbij de middelen die een Pouché, Napoleons politiedirecteur, kende, kinderspel zijn.

Nu, wij weten daar wel iets van.

Het genie der uitvinders en de vindingen der techniek bieden den machthebbers dwangmiddelen, waarr tegen niets bestand is.

En aangezien de vrijheid der volkeren, zegt Huxley, te maken heeft met de beperkte macht der overheden, wordt deze vrijheid met den dag meer bedreigd, want in het hart van elk mensch schuilt wel iets van den gangster. De tijden zijn dus wel veranderd, Want het was in de achttiende eeuw, dat een Franseh moralist de verzuchting slaakte op hoe gemakkelijke wijze heel de samenleving \tare'te overrompelen.

Dit geldt zeker niet meer, als een tyrannieke macht, die alles durft, de teugels van het bestuur van den staat in handen heeft.

Zij kan doen wat zij wil, zij behoeft voor de mogelijkheid van verzet bijna niet meer te vreezen.

Want niet alleen zijn de machtsmiddelen, v/aarover zij beschikt, tot een ontzetting geworden, ook staat haar een vrijze van propaganda ten dienst, die geen grenzen kent.

Voorheen, dus Huxley, kon een redenaar slechts enkele duizenden tegelijk bereiken, inaar thans zet de machthebber sjich achter de microfoon en zijn stem klinkt over heel de wereld.

En als de wereldheerscher eenmaal zijn troonzetel heeft beklommen, dan richt hij zijn leugen tot heel de

wereld en daar kan in geen uithoek der wereld eenig woord of daad van verzet rijzen, of de radio vertelt het hem, en de vliegmachine zorgt binnen enkele uren voor zijn wraak.

De propaganda van den staat en de macht van den Btaat en de regeering door den staat is dan tot het ^uiterste geconcentreerd.

Daar kan geen woord meer worden gericht tegen den tyran, geen vinger zich meer tegen zijn wil verroeren, geen menseh zal kunnen eten of rusten zonder zijn wil. Hij is — almachtig......

En onze idealisten, democraten, socialisten, of hoe deze lieden zich ook' noemen, zien van dit gevaar niets en gaan met een wonderHjke verdwazing alles doen, om het leven naar deze concentratie der staatsmacht heen te voeren.

Huxley heeft misschien kennis kunnen nemen van - de wijze waarop de socialist Blum, thans ministerpresident in Frankrijk, de idealen van het socialisme teekende in zijn jongste werkje, dat ik reeds noemde.

Deze zegt, dat de democratie van den staat ook moet leiden tot democratie in de maatschappij. Alles naar den regel der revolutionaire gelijkheid. Natuurlijk zijn niet alle menschen gelijk, maar de socialist zet ieder menseh op de voor hem precies geschikte plaats. Dat is blijkbaar een kleinigheid. En bok net op de plaats, die hij begeert. Alle menschen zijn tevreden.

Alle bedrijf is in staatshanden. Alle macht geconcentreerd, maar tegelijk is ieder vrij.

Ook alle staten zijn vereenigd in een wereldbond, en die wereldbond heeft een souvereine macht, waaraan alle nationaal gezag ondergeschikt is. Die souvereine wereldmacht beschikt over alle geweldmiddelen, terwijl de afzonderlijke staten ontwapend zijn. En die macht geeft den vrede, waarborgt dat alle goederen eerüjk worden verdeeld, zorgt voor alles en beslist over alles maar tegelijk zijn alle volken vrij en zelfstandig.

Is dit idealisme nu geen idiotisme ?

Toch komt het van een man, die nu Frankrijk redden zal en daartoe natuurlijk precies andersom handelt, als hij beschouwde.

Zulks leeft echter eenmaal uit, als de tyran, de Wereldheerscher op den wereldtroon zit.

Zijn macht is, naar ook Huxley beseft, hiefom onweerstaanbaar, omdat de menschheid meer en meer haar moreel besef verliest.

In New York, zegt hij, is een enquête gehouden naar de bladen, die het meest gelezen wordeii. De helft van het publiek las het meest gemeene blad, dat niet veel anders geeft dan verhalen van moord en echtscheiding.

Bekend is, dat de revolutionairen, die de wettige macht wisten omver te werpen, den tegenstand van het volk juist breken door allen moreölen band te breken en heel het leven prijs te geven aan de uitgieting van dierlijken lust.

Is eenmaal de zetel der revolutie vast, dan haalt men allengs de teugels weer wat strenger aan.

Deze methode is straks nauwelijks meer noodig. Want alles werkt in de richting der centralisatie van alle macht in handen van enkelen of van één, en alle geestelijke weerstand van de volkeren wordt meer en meer verbroken.

Daar moest, zegt Huxley, zorg zijn voor steeds grooter decentralisatie^ men behoorde dus allereerst te waken, dat heel het leven waarborgen heeft tegen den overmoed van tyrannen, maar het tegendeel geschiedt. Alle wetenschap en kunst en techniek en politiek en economie, en socialisme en democratie, het werkt alles in één en dezelfde richting: de tyrannie.

Huxley kent nog één middel, dat hulp zou kunnen bieden.

Hij wijs-^ er op, dat ook medici groote macht hebben, maar zij moeten een eed afleggen, dat zij die nimmer tegen het weMjn der menschen zullen aanwenden.

Als men nu den mannen van wetenschap en techniek ook zulk een eed afvroeg? Maar hoe zou dat kunnen helpen, als men bedenkt, dat een man van moderne vidjsheid, onze Schermerhom, heeft gezegd dat een eed slechts relatieve waarde heeft?

Trouwens de techniek kon geen enkel ding vinden, van hetwelk geen misbruik kon worden gemaakt. Elke uitvinding was, naar Da Costa's woord, een stap ten hemel en ter hel.

De man, die het scheermes vond, hielp den barbier, maar Voltaire overwoog, dat zijn kapper hem ook de keel daarmee kon^ afsnijden, en daarom oordeelde hij, dat er altijd eenige godsdienst moest bUjven bestaan.

Het was de wijsheid van het liberalisme der vorige eeuw. Godsdienst is goed voor een volk.

Huxley dacht aan een woord van Tolstoi.

Wij hadden eens een cultuurdichteP, die de dingen beter zag. Da Costa.

Het was in het lied van 1840, dat hij de vreeslijka toekomst der tyrannie zag als de booze vrucht van de verlating van den Drieëenigen God en Zijn onfeilbaar Woord.

Machtige eeuwgeest der revolutie en omkeering aller goed begrip, wat hebt gij met uw heerlijkheid gsdaan? Zoo stelt hij de vraag, en het antwoord is 0"üP bekend:

„Ach; in die mengling, in dat misbruik, voelt gij u [leven! en zelfvolmaking, zelfvergoding blijft het streven ten koste .van wat deugd en heiligheid het zij! ~oh op den bodem der ontwijde Maatschappij Hgt-tevens de eenheidszucht! Tot eenheid drijft de [klenmüng der opgespannen veer, tot eenheid de bestemming, maar buiten God den vloek der menschheid. Ja, da [Man, die in het middelpunt zich eenmaal wringen kan van 't weefsel zonder ga, dat onze leeftijd baarde, is meester van Euroop, ja meester van heel de [aarde".

Wij zien duidelijker nog dan Da Costa den gang der tijden.

Hij lette voornamelijk op het beginsel, den revolutiegeest, het stijgend verzet tegen God en Zijn heiUi gen dienst.

Wij zien den weg gebaand voor de spoedige komst van den grooten tyran, van wien de Schrift ons spreekt, den antichrist.

Alles wijst op zijn toekomst.

Alles werkt in zijn richting.

En wij weten niet wanneer zijn dag zal volkomen zijn, want bij God den Heere zijn duizend jaren als één dag. Maar vsdj moeten de teekenen der tijden verstaan, en b9venal, als wij mochten vreezen voor dien nacht der tyrannie en vervolging, den troost verstaan, die Da Costa zingen deed:

Op 's hemels wolken zal Hij komen

Die aan dien nacht een einde maakt,

Die in Zijn heemlen opgenoftien

het troostwoord sprak: Wacht Mij, waakt.

Met hartelijke groeten en heilbede

uw toegenegen

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen