PERSSCHOUW

Vader en Zoon — of: Eindhoven en Soekarno's audiëntiegangers.

Merkwaardig: Vrijdagavond ongeveer half tien sloot ik het artikel (IV) over de zendingskringen der Synodocraten af en om 10 uur vond ik bij de inmiddels mij overhandigde post onderstaand artikel van ds G. Hagens (Leeuwarden); het blijkt dat eenzelfde vergelijking (vader en zoon) ons door het hoofd gespeeld heeft; we lezen van ds Hagens in K.bl. Friesland:

De Synode, die vóór enige weken te Eindhoven gehouden werd, kan misschien nog het best getypeerd worden als de Synode van het (machteloze) gebaar.

Soms komt een zoon of dochter bij vader en moeder met de mededeling: „Ik ga trouwen". „Gebeurt niet" zegt vader in verontwaardigd verzet. En hij somt op alle (redelijke) bezwaren. Met klare en verstandige woorden toont hij aan, dat dit toch niet kan en niet moet. Hij gaat tenslotte heftig betogen.

Maar het laconieke antwoord is dan „Vader moet zich maar niet zo druk maken. Het gaat toch door. Het moet doorgaan".

En vader begrijpt. De opgeheven vuist valt onmachtig neer. En de vol vuur en verontwaardigde gesticulerende man leunt geslagen terug in zijn stoel.

Niet zelden wordt dan daarna een toneelstukje opgevoerd, waarin het gehele gezin meespeelt. De toebereidselen voor het trouwfeest worden met een vrolijk gezicht (althans voor zover ze bulten de deur plaats vinden) geschikt. De gelukwensen van vrienden en kennissen met een olijke tinteling in het oog aanvaard. Vader maakt een snaakse opmerking over de voortvarendheid v£ui de jeugd en dat je als vader tegenwoordig met 'de wensen van je kinderen hebt rekening te houden.

Maar het feest gaat door. En de geburen en vrienden zeggen: „Wat een recht hartelijke en vrolijke bruiloft". Het Franse spreekwoord voor deze gevallen is: faire bonne mine au mauvals jeu. D.l. een vrolijk gezicht zetten, al verlies je lelijk.

Eindhoven: de redelijke argumenten en de verstandige woorden (de woorden naar Schrift en belijdenis), de gesticulaties en de opgeheven vuist zullen er wel geweest zijn achter de gesloten deuren der commissiekamers. Of misschien ook niet. „ v H

Maar de glimlach en de olijke tinteling en de schalks aanvaarde handdriikken waren In de publieke vergadering van de Oosterkerk. H D S

Het moet trouwens een zeer vermoeiende synode geweest zijn. Want het was faire bonne mine vóór en na. Dat de heren dr F. L. Bakker en ds Vlijm in hun verbijsterende verklaring, enige maanden geleden, zo duidelijk zich uitspraken vóór de revolutie en tegen het evangelie, kon niet worden getolereerd. Het Woord des Heeren Is er tenslotte ook nog. En de belijdenis. Hier moest vermaning zijn en belijdenis van schuld. Ja, dat was het vaderlijk protest en de gesticulatie. d v a 1

Maar het laconieke antwoord was: Wou U het gehele zendingscbrps naar de Herv. Kerk jagen? d d

Toen viel de vuist in onmacht. Generale zendlngsdeputaten schreven al naar Indië: „Wij vertrouwen, dat u voortaan in het publiek niets meer zeggen zult over politiek'-'. R l d

En de synode ? „De synode betuigde haar Instemming met de door deput. uitgesproken verklaring".'(Scheps) Dat de kerkeraad van Batavia openlijk had uitgesproken eenvoudig geen notitie te nemen van de synodale uitspraken van 1942-1946; de gereform. kerken (die weer h N g g m in vrijheid leefden) te erkennen; haar predikanten uit te nodigen in Indië voor te gaan;

dat was natuurlijk kerkelijke revolutie. Want die beslissingen van 1942-1946 zijn genoemd: Goddelijke waarheden; en de geschorsten: muiters In Gods Kerk over wie de Heere toomt.

Ja, dat zou het vaderlijk proteiit zijn en de verontwaardigde gesticulatie.

Maar het laconieke antwoord was: Moeten we dan in onenigheid scheiden? Wilt u de schande dragen dat men zegt: „Ook de Indische Kerken hebben zich vrijgemaakt naar art. 31 K.O.? "

Toen viel de vuist in onmacht.

En het synodale besluit werd: „de synode Is van oordeel: dat Ie. onder de tegenwoordige omstandigheden In het kerkelijk leven in Indië het de juiste tijd is, dat tot de gewenste zelfstandigheid van het eigen kerkverband in die kerken, kan worden overgegaan" (Scheps). En het machteloze gebaar volgt:

„de synode vertrouwt, dat de in geheel zelfstandig Kerkverband optredende Geref. kerken in Indië de Drie Formulieren van Enigheid als haar belijdenisschriften zullen blijven handhaven en haar kerkelijk leven zullen blijven Inrichten naar de Geref. Kerken-ordening, gelijk ook de kerk en de classis Batavia zelve verklaard hebben" (Scheps).

Bij het lezen van deze laatste woorden ziet ge het voor uw ogen gebeuren, hoe prof. Rldderbos spijtig weer In zijn portefeuille terugschuift de exemplaren van de nieuwe belijdenisformulieren van 1942-1946, die de afgevaardigden van Batavia weer hebben mee teruggebracht. Men moest ze daar niet! Toch werd het feest gevierd.

En dit alles (en nog meer) ging nog vooraf aan de hoofdmoot: het zendingsrapport. Want het grote voorstel was: de Inheemse kerken die door de geref. zendingsarbeid in Indië zijn vergaderd en opgebouwd, los te laten en haar toe te staan zich te verenigen met zes andere kerkgroepen om gezamenlijk te gaan vormen een verenigde Indische Kerk.

Was dit nog een voorstel?

't Was bekend, dat de deputaten die ter vorige synode benoemd waren ora met die geref. inheemse kerken samen te spreken, niet eens door die kerken ontvangen werden, 't Was bekend, dat die vereniging met andere kerkgroepen op Java (onder welke b.v. de doopsgezinden) al lang aan de gang was. Ongevraagd en ongeweigerd. En dat men daar van een afzonderlijke samenspreking tussen kerkelijk-gereformeerden v. Java en Nederland niet eens meer gediend was. En eigenlijk alle vroegere broeders als „vreemde buitenlanders" liever kwijt dan rijk was.

Hier wilde de hand omhoog. Met een getuigenis en een vermaan. En een oproep tot terugkeer.

' Maar het laconieke antwoord was: „Vader moet zich maar niet zo druk maken. We trouwen toch. We zQn al getrouwd. _

Toen viel de hand opnieuw.

En Eindhoven ging spreken van een historisch moment: „De Generale synode, met blijdschap constaterend, dat in de conclusies van de samenspreking, gehouden te Batavia ta Mei 1947, tot uiting is gekomen de begeerte van de kerken in Indonesië (let op dit mooie woord en bedenk bovendien, dat met deze kerken niet eens bedoeld zijn de geref. inheemse kerken, maar de gezamenlijke kerken v. Indië, doopsgezinde Incluis. G.H.)

om haar zendingsroeping zelfstandig te behartigen; verklaart zich volgaarne bereid, haar hierin alle nodige gewenste hulp en medewerking tn gehoorzaamheid aan Christus en uit liefde tot de broeders te verlenen" (Scheps).

Eindhoven: de synode van het (machteloze) gebaar. Onmachtig tot profetisch getuigen. Zoals we verwachten moesten.

Toen Naomi en Ellmelech wegtrokken uit Bethlehem, hebben hun gelovige stadgenoten gezegd: „Dit is zonde. Hier, In dit land, waar de God des Verbonds met ons wonen wil, hier zullen we goed en kwaad uit des Heeren hand moeten ontvangen. De Heere zal u in den vreemde tegenkomen".

Toen Naomi later weerkeerde, geslagen en gebogen, hebben deze gelovige burgers van Bethlehem niet gelachen, in leedvermaak. Maar ze hebben wel gezegd: „De Heere is waarachtig. Hij houdt zijn Woord. Ook in Zijn oordelen".

Alleen maar, Naomi heeft haar onmacht en gebrokenheid gezien als straf van God. En het recht des Heeren erkend, tu het woord: „vol toog ik heen, maar ledig heeft mij de Heere doen wederkeren".

Maar in Eindhoven besloot men met het woord: Wij zijn van God weer zeer gezegend. Toen zong men Psalm 150'.

Een duidelijke situatieteekening, waartegen het de onmondige" schare voor den mal houdende geschrijf an ds Töornvliet (coöpei'ator-chef van ds J. Dijk, ds H. V. d. Elskamp, dr G. M. den Hartogh, dr N. J. ommes, ds A. M. Lindeboom, dr H. N. Ridderbos, ds . Scheele, dhr R. Valkema, ds H. Volten) in „Die trijdende Kerk" droevig afsteekt, o Scheele...

De stem van Töornvliet slaat weer eens door.

Er zijn nu eenmaal daar in Indië dingen gebeurd, ie geen mensch kan ontkennen, en die oor een synode van Ridderbossen en Nauta's, lthans zoolang ze zich nog hun bidbrief van 944 herinneren (den bidbrief voor de bekeering van en revolutionairen K. S.!) zieldoorwondend zijn, meer an Da Costa 't zou vermogen uit te drukken. Maar idderbos-Nauta zijn dat reclamestukje-bidbriefje al ang vergeten natuurlijk, en komen maar met één beoeling ter synode: situatie-beheersching. Dat is zoo un opvatting van kerk-regeering en sleutelmacht. u is Ridderbos een meester in het vinden van rustevende formules; en dus in 't wekken van psychische evoelens van ontspanning, en velen identificeeren dit et zégen. 199

Natuurlijk vallen velen om, die nog eerst tegen varen. Vellenga van Meppel, dien we eerst hier citeerden, en nog 'n bedenkelijk gezicht trok, is al weer behoorlijk in 't gelid gaan staan: eenparigheid, dus: in orde. En de propagandisten-van-professie zijn uiteraard ook op 't appèl. Wie is onder hen verknochter dan de ploeg van „De Strijdende Kerk"? Hoor ds Toomvliet zuchten:

Dankbaar moeten wij dan ook zijn, dat de Synode te Eindhoven met eenparigheid van stemmen belangrijke besluiten in deze richting genomen heeft. Onze kerken hebben de kerken in Indië niet losgelaten; zij zullen blijven samenwerken: de blanke Christen hier met zijn bruine broeders ginds.

Des te pijnlijker is dan ook het schrijven in „De Reformatie" over het verval onzer kerken in deze dingen. Het is zeer gemakkelijk om vanaf de veilige wal de stuurman te becritiseren die in een moeilijke situatie zijn schip moet leiden. Het is zeer gemakkelijk om van verval te spreken en Linggadjati erbij te halen, zonder de situatie te willen begrijpen. Gelukkig hebben onze kerken in veel gebed, in gebondenheid aan Christus en Zijn Woord een weg gezocht en gevonden. Wie dan nog smalen wil, die smale, maar het werk Gods gaat door.

Natuurlijk wacht de heer Toornvliet zich wel, één van onze argumenten aan te raken. Als hij wat wil, laat hem dan aantonen, dat wij de feiten anders hebben geteekend dan ze zijn, of dat wat ze daar in Indië op eigen houtje bekokstoofd hadden wèl datgene was, wat in den Naam des Heeren óns in de rapportjes van 1944 als plicht is voorgehouden. Maar ds Toornvliet zal die taak met geen vinger aanroeren. Hfl weet, dat die Indische heeren precies andersom aangepakt zijn dan de lieden, die ze in '44 hebben weggewerkt. Maar hij wil het niet gezegd hebben. En nu gaat hij over zichzelf heen praten. De deputaten hebben nog — al was het dan schoorvoetend — erkend, dat er w è 1 politieke motieven in het spel waren (zeg maar: revolutionaire). Maar nu De Reformatie (zich angstvallig houdende aan wat officieel gedrukt is) het rondweg aan 't volk vertelt, nu strijkt ds Toornvliet langs zijn kin en verkondigt met effen gelaat:

Doch dit is het heerlijke dat hier geen politieke, door ons niet te aanvaarden, motieven schuilen achter het streven der inlandse kerken.

Deputaten zeiden nog: er zit nog wel wat kwaad bij. Toornvliet: er zit heelemaal geen kwaad bij. Dat is zoo 's mans schrijftrant voor profeten, priesters, koningen.

Overigens, wat te zeggen van dien stuurman-aanden-wal? Zijn wij soms naar den wal geloopen, of zijn we aan den wal gezet, omdat Ridderbos geen oppositie duldde?

Maar de feiten belachen zijn beleid. Hij is geen stuurman. Hij is alleen maar klippen-vermijder. 't Bedrijf is hem in '44 tot zijn verbazing mislukt: als K. S. maar b.v. 3 van de 5 keer „ja" gezegd had, inplaats van 5 keer „neen", dan ware alles nog „goed" gegaan. Nu moest hij wel botsen. In '46 heeft hij zijn reputatie weer wat opgehaald. En in '48 ook.

Maar de richting?

Die is hij al lang kwijt.

K. S.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen