De Haagsche parade

(I)

SFANNISG.

Wat zal de Haagsche synode doen? — die vraag heeft vóór het bekend worden van het op 8 September genomen besluit, vooral in de gebonden kerken, hoofden en harten vervuld. Immers: vele, zeer vele dingen hadden de voorgaande synoden gedaan, en schijnbaar succes op succes geboekt, maar

ondanks de zegepraal inzake de leeruitspraken van 1942 en de binding,

ondanks Toelichting en Praeadvies,

ondanks de Zestien Punten,

ondanks de Vervangingsformule,

ondanks de vele synodale boodschappen, ondanks de uitwerping van honderden „muiters", ondanks de eisch van onvoorwaardelijke gehoorzaamheid en de machtsspreuk, dat al wat de s y n o-d e besloten had, besloten was door de kerken, ondanks drie revisie-synoden,

ondanks de dankbaar geïncasseerde uitspraak van eenige zeer onvoldoend, wijl zonder eenig wederhoor ingelichte buitenlanders in Amerika, gepromoveerd tot „oecumenische synode",

ondanks het „laisser faire, laissez passer", dat de vervolgingswoede verving,

zelfs ondanks het besluit, met de vrijgemaakte kerken in contact te treden, de rust was in de gebonden kerken niet te vinden. Integendeel, de onrust en het verzet groeiden gestadig. De „Friesche predikanten" hadden de Vervangingsformule uiteengerafeld, en inplaats van onvoorwaardelijk te gehoorzamen, stelden zij" zich vierkant en openlijk tegenover het s5aiodale machtsapparaat en eischten terugkeer tot de Schriftuurlijke en zoo klaar sprekende bepalingen der kerkorde. En vlak vóór het samenkomen der synode niet minder dan drie brochures, die alle als oorzaak der ellende de binding aanwezen, terwijl één daarvan bovendien bepaalde synode-handelingen kwalificeerde als leugen, een listig verzonnen bakerpraatje, weerzinwekkende onwaarachtigheid, camouflage. Daar komt bij, dat een groot aantal gravamina (meer dan 50, naar de pers meldde, sommige van zeer grooten omvang) aan niet gering misnoegen over den gevolgden gang van zaken uitdrukking gaven.

De manometer der gespannen verwachting steeg hooger en hooger.

Het roer zou óm!

De Haagsche synode moest en zou het beslissende woord der bevrijding spreken!

Deed zij het? Allerminst.

Bittere teleurstelling voor de „bezwaarden" in de gebonden kerken, evenzeer als indertijd voor de „bezwaarden" in de Hervormde Kerk, eer de doleantie doorbrak.

De voorgaande synoden hadden vele dingen gedaan. Eén ding niet. Het éénig-noodige niet: zich van de gepleegde wandaden bekeeren. Het bevrijdende woord van berouw: 't is mis geweest! werd niet gesproken. In het oude verkeerde spoor ging tot hiertoe de Haagsche synode nog een stapje verder.

ERNST OP SPEL?

Het oude spoor deed gerechten twijfel rijzen aangaande den ernst, waarmee het contact gezocht werd.

Immers één van beide: óf men was van plan zich up het eenmaal ingenomen standpunt te handhaven, óf men 'was van voornemens, dit niet te doen. In het eerste geval had.men door de uitnoodiging om „gezamenlijk voorstellen te ontwerpen welke leiden tot overeenstemming" een spel gespeeld met de uitgenoodigde kerken. Maar ook in het tweede geval, als dus de gedachte voorzat: we mogen en kunnen onze dogmatische en kerkrechtelijke theorieën niet handhaven (de uitnoodiging sprak alleen van: leerpunten, inplaats van leeruitspraken met bindingen en sancties) dan vraagt men zich verbaasd af: waar zou in dit geval de ernst schuilen? Dezelfde synode toch, die de uitnoodiging tot samenspreking aan ons richtte, had een formule opgesteld ter „vervanging" van de verklaring van 1905 ten 4e en de leeruitspraak van 1942 aangaande het genadeverbond, en zij heeft vervolgens ' deze formule bindend gemaakt, dus met de kracht eener belijdenisuitspraak verplicht gesteld voor alle kerken. Nadrukkelijk heeft ze dus verklaard: dit gelooven en be-1 ij d e n w ij; in deze formule handhaven wij de waarheid van Gods Woord; wie anders leert, is in strijd met de Schrift. Geen verschil van inzicht dus, waarover gepraat kon worden; dezen indruk geven de bewoordingen der uitnoodiging; neen, neen, de synode zegt van de formule: hier verkondigen wij U G o d d e 1 ij k e waarheid. En dan, aanstonds na de vaststelhng: en nu willen we praten. Waar is hier de waarachtigheid, waar de ernst? Ach ja, zegt men achteraf, maar U vergeet één ding: de belijdenis is altijd appellabel aan Gods Woord. Overtuig ons maar uit Gods Woord, dat de formule met de Schrift in strijd is. Maar is hier ernst ? Ik spreek toch niet uit tegenover iemand, met wien ik zeg tot overeenstemming te willen komen: maar weet wel, ik heb gelijk, want wat ik poneer, is Goddelijke waarheid ? — En overtuigen uit de Schrift van ongeHjk? Maar de synode had tot taak, aan te wijzen: dit is de klare, ondubbelzinnige, onveranderlijke taal van Gods Woord. Ook is gezegd: wij spreken naar het licht, dat we n u hebben. Dus: morgen of overmorgen zijn we misschien wel tot andere gedachten gekomen. Weet men nog wel, wat een b e-1 ij den is is? De menschen, die de Ned. Geloofsbelijdenis eens aanvaardden, stonden er voor met hun leven. En als men er zóó niet voor staat, maar zegt: nu zóó, misschien straks anders — hoe heeft men dan den moed om alle kerken er aan te binden ?

Mogen wij van de zaken van Christus' kerk mede een spel maken? Praten? De synodocratie had

indertijd zelf het praten stopgezet om wie niet voor haar boog ambtelijk om 't leven te brengen. Praten? Argument op argument is èn tegen de „leerbeslissingen" èn tegen de kerkrechtelijke theorieën aangevoerd — de sjTioden wisten de ernstige bezwaren die er tegen bestonden; jarenlang heeft de strijd geduurd, en de eene synode na de andere b e v e s - . tigde en handhaafde het werk van haar voorgangster(s). En nu weer praten ? En nog wel in een onder-onsje? Het kan niet. Het mag niet. Geen spel, maar ernst.

Maar toen van onzen kant gezegd werd: voorshands alleen schriftelijk — wij willen weten of 't U ernst is of niet; ja, al is er meer een begin van verandering, schrijf 't ons, opdat we weten, wat we aan U hebben, toen kregen we nul op 't request.

PARADE.

Maar nu zou 't dan wezen. Den Haag zou iets produceeren dat aan de zaken een nieuwe wending gaf. Nu zou er iets groots komen. Ook de pers was diep onder den indruk. „In de wandelgangen allerlei geruchten". „Commissie I arbeidt hard en moeizaam aan de moeilijke materie van het herstel der kerkelijke eenheid". „De Synode staat blijkbaar voor een belangrijke beslissing". Eindelijk kwam het „gewichtig m o m e n t" in de geschiedenis der synode. Waarbij zelfs de radio-omroep te pas moest komen.

Wat bracht het?

Een dubbele overweging, een dubbel besluit.

En daartusschen de uitspraak, dat niets onbeproefd gelaten mag worden ommet de Gereformeerde Kerken (onderh. art. 31 K.O.) zoo mogelijk tot hereen i-ging te komen.

Niets onbeproefd.

Niets.

Al ging het nog zoozeer tegen vroegere wenschen en verlangens in, 't zou en moest beproefd worden. Alle mogelijke wegen moesten afloopen.

Alle ?

J a. Ja, maar, ziet U, met één beperking. Die staat in een klein tusschenzinnetje. Ze is: in de weg van samenspreking.

Dat is dus: alle wegen afloopen, BEHALVE dien eenen weg, waarvan w ij zeiden: d a t is de weg. Niets onbeproefd.

Maar wel onbeproefd de eenige weg (en o, zulk een gemakkelijke en veilige) dien wij gewenscht en noodzakelijk achten, en waarvan de noodzakelijkheid werd bewezen.

Niets onbeproefd.

Die , , bezwaarden", die zich tevreden stellen met imponeerende woorden en een breed gebaar, zullen zich opgelucht gevoelen.

De Haagsche parade.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen