Het Calvinistisch karakter van den Heidelbergschen Catechismus,

DOOR Dr. A. ZAHN.

Als de Confessio Sigismundi i) zegt, dat God de zijnen van eeuwigheid gekend en bemind heeft en hun daarom uit louter genade het ware geloof en de volharding tot het einde schenkt — dan leert zij geheel Calvinistisch. En wanneer zij het tegendeel dezer leer in de Schrift vindt (2 Petr. 3 : 9), dan vind ik het ook in de Schrift, maar het geheim is niet op te lossen door de wilsvrijheid des menschen (hiervan weet ook de Sigismundi niet), maar door de raadselen, die in Gods wezen liggen. Wie de betrekkelijke wilsvrijheid leert, staat niet alleen buiten den kring der Gereformeerden, maar ook buiten de algemeene Evangelische belijdenis (vgl. Luthers verklaring op het 3e Artikel). Men geeft zich in den laatsten tijd veel moeite, om de Gereformeerde kerk op te beuren. Welnu, men keere tot de grondwaarheid terug en belijde haar in een eeuw, waarin de mensch alles en God niets is. Die Unie i) heeft de Calvinistische Avondmaalsleer in de Synodale verordeningen aangenomen; wil men nog iets belijden, men belijde Gods vrijen wil 2).

1) Confessio Sigismundi is de belijdenis van Jolian Sigismund, den keurvorst van Brandenburg, welke hij uitgaf bij zijn overgang uit dé Luthersche tol de Gereformeerde kerk.

II

Kort na de schitterende overwinning van Duitschland in het jaar 1871, zond ik (Dr. A. Zahn) een geschriftje in het licht: »Over den invloed der Gereformeerde kerk op Pruisens grootheid." (Dit werk is ook in het Hollandsch uitgegeven bij den heer Maaskant te Gouda). Daarin leverde ik het bewijs, dat de groote keurvorst en Frederik Wilhelm I in hun geheelen arbeid en strijd voor Pruisens en Duitschlands grootheid opgevoed zijn onder en geleid zijn door die invloeden, welke zij bij de Oranjevorsten in Holland ontvangen hadden en die hen verre verhieven boven den beperkten en armelijken gezichtskring van hun eigenlijke omgeving. Ik veroorloofde mij Frederik Wilhelm I den Pmiteinschen Brandenburger te noemen, want in zijn handel en wandel herinnert hij aan die stoere, harde naturen van Oud-Engeland. Zonder zijn voorbeeld zou ook zijn groote zoon niet geworden zijn, wat hij was. Toen Wilhelm I bij de feestelijke onthulling van het gedenkteeken voor Frederik Wilhelm I den degen hiervoor liet zinken, sprak hij niet alleen zijn dank uit aan zijn voorvader, maar ook den dank, dien hij en geheel Duitschland aan de Gereformeerde kerk schuldig zijn. Zouden wij het huidig doel bereikt hebben zonder de wijsheid en tucht van den tweeden Pruisischen koning?

1) Unie of Union is de vereeniging en samensmelting iu Duitschland van de Gereformeerde en Luthersche belijdenissen en kerken tot één. 2) Grenzenloos is de verwarring, die hieromtrent heerscht. Dit blijkt o. a. uit no. 22 (1887) der Ref. Kirchenneitung, in Amerika uitgegeven. Vooreerst een preek, waarin Dr. Ebrard, tegen alle belijdenisschriften in, de zelfkeuze des menschen leert; vervolgens eene aanbeveling van de dogmatiek van Böhl, waarin juist het tegendeel te lezen is; dan weer een lofzang op Ebrard, en dan een aanbeveing van de Wérken van Kohlbrügge, den Calvinist.

Een Gereformeerde, die weet dat in Duitschland de Gereformeerden schaarsch zijn, haalt zijn hart op aan deze herinneringen en brengt van tijd tot tijd zijnen tijdgenooten deze waarde der Gereformeerde geloofsbelijdenis in de gedachte. Zij heeft toch eens diepe wortelen in het huis der Brandenburgsche vorsten geslagen en wij willen dit eens weer met het oog op den Heidelbergschen Catechismus in herinnering brengen.

Onze tijd heeft van alle Gereformeerde belijdenisschriften in Duitschland slechts den Heidelbergschen Catechismus behouden. Voor hem zijn de Confessio Au-.gustini, de Confessio Sigismundi, ook de Confessio Gallicana in de Fransch-Gerefomieerde gemeenten op den achtergrond getreden. Men beroept zich bijna alleen nog op den Heidelbergschen Catechismus, die ook nog verre verspreid is. Waar hij gebruikt wordt, vindt men, zooals men zegt, Gereformeerden grond. De Heidelbergsche nu was ook de belijdenis der Hohenzollernsche vorsten. Dit blijkt duidelijk uit de Geloofsbelijdenis, die H. K. H. prinses Frederika Sophia Wilhelmina, de bekende zuster van Frederik den Groote, den josten Juni 1724 op het koninklijke Slot te Keulen aan de Spree afgelegd heeft.

Haar geloofsbelijdenis wekte de belangstelling van de Gereformeerde kerken heinde en verre op. De voorganger Ulrich liet haar in de Miscillanea Figurina te Zurich afdrukken. Het was toen nog gewoonte in Zwitserland, van alle gewichtige gebeurtenissen in de Duitsch-Gereformeerde kerk van de preekstoelen aan de gemeente kennis te geven. Het verkeer tusschen de Gereformeerden van alle rijken des vastelands was zeer levendig. Hoevele giften zijn er uit Holland en Zwitserland naar Duitschland gekomen! Bijzondere ondersteuningskassen en fondsen bestonden. De candidaten reisden door Duitschland, Holland en Zwitserland en knoopten overal betrekkingen aan. De meest nog in het Latijn geschreven geleerde Theologie van het buitenland was in het Gereformeerde Duitschland zeer goed bekend. Zij was aller gemeengoed. In het midden dezer eeuw heett zich met name in Engeland de overtuiging gevestigd, dat er in Duitschland in het geheel geen Gereformeerde kerk meer was. Zoo was zij door de Unie en het Lutheranisme (wel te onderscheiden van de leer van Luther) opzij gedrongen. Tegenwoordig stellen de Gereformeerden elders weer levendig belang in hetgeen in Duitsch-Gereformeerde kringen gebeurt. [Vooral »De Heraut" in Amsterdam, het eenige blad op het geheele vasteland, dat de grondwaarheden der Reformatie met energie en talent verdedigt en de belijdenis der Souvereiniteit van Gods vrije genade (die al de Lulherschen verloren hebben) handhaaft.]

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen