Buitenland.

Amerika. Dr. Scha ff over de verhouding van kerk en staat.

Een belangrijk werk is dezer dagen tegelijk te New-York en te Londen verschenen. Het is van de hand van Dr. Ph. Schafï en draagt tot titel: »Kerk en staat in de Vereenigde Staten." Wij kunnen ons niet weerhouden om het eerste hoofdstuk ervan weder te geven.

Na gesteld te hebben, dat de verhouding, waarin in Noord-Amerika de staat tot de kerk staat, in deze formule kan worden uitgedrukt : »Een vrije kerk in een vrijen staat, of een Christenheid, die zelf voor de kosten van haar eeredienst zorgt, souverein is in eigen kring en in onafhankelijke, doch vriendschappelijke verhouding staat tot de burgerlijke regeering, " gaat de schrijver voort met te zeggen :

»De verhouding van de kerk tot den staat in de Vereenigde Staten verzekert een iegelijk vrijheid om op godsdienstig terrein te denken, te spreken en te handelen, gelijk hem goeddunkt, voorzoover dit bestaanbaar is met de rust en den vrede van het land. Hierdoor is vervolging onmogelijk geworden. Godsdienst en vrijheid zijn onafscheidbaar van elkander. Godsdienst is vrijwillig; niemand kan noch mag ertoe gedwongen worden.

Dit is een fundamenteel artikel van de geloofsbelijdenis van den Amerikaan, tot welke partij of secte hij ook moge behooren. De zucht naar vrijheid op burgerlijk en godsdienstig gebied is den Amerikaan als het ware aangeboren. Allen, die op Amerikaanschen bodem geboren zijn, zuigen haar in met de moedermelk ; alle landverhuizers aanvaarden haar als een heerlijk goed, vooral zij, die hun vaderland ontvluchtten, omdat zij daar ter wille van hun geloof verdrukt of vervolgd werden Zelfs zij, die de moderne theorie van de vrijheid verwerpen, verheugen zich in de toepassing van het vrijheidsbeginsel, en zouden het in hun eigen belang tegen eiken aanval willen verdedigen.

Zulk een vrijheid is onmogelijk, wanneer kerk en staat vereenigd zijn, omdat het niet anders kan dat óf de een den ander in banden slaat óf zijn vrije beweging belemmert. Die vrijheid is alleen mogelijk, wanneer er eene scheiding bestaat, die uit wederkeerige welwillendheid voortspruit; dan is elke macht souverein in eigen sfeer. De kerk heeft dan als zoodanig niets te doen met den staat, dan alleen zijne wetten te gehoorzamen en zijn zedelijke grondslagen te bevestigen; de staat heeft niets met de kerk uitstaande, dan alleen, dat hij haar in haar bezit te handhaven en hare vrijheid te waarborgen heeft; de staat moet even rechtvaardig zijn tegenover alle vormen van geloof en ongeloof, welke de orde niet verstoren.

Het huisgezin, de kerk en de staat zijn goddelijke instellingen, welke ieder op hun terrein van ons gehoorzaamheid vergen. Het huisgezin is de oudste instelling en de bron van kerk en staat. De aartsvaders waren priesters en koningen in hun eigen huizen. Kerk en staat zijn evenzeer noodzakelijk, even onafscheidelijk als ziel en lichaam, en evenzeer onderscheiden als ziel en lichaam. De kerk is ingesteld voor de godsdienstige belangen en het eeuwig welzijn van den mensch; de staat voor zijn aardsche belangen en zijn tijdelijk welzijn."

Na aangetoond te hebben, dat deze stellingen gegrond zijn op het woord en de daden van den Heere Jezus en zijne apostelen, kan de schrijver de verzuchting niet onderdrukken, dat, wanneer men steeds gehandeld had naar dit beginsel en het voorbeeld van den Koning der kerk, men de gruwelen van vervolging om des geloofs wille en van godsdienstoorlogen niet had gekend. «Driehonderd jaren lang hield de Christelijke kerk zich ver van de politiek; en terwijl zij de burgerlijke wetten gehoorzaamde en belasting betaalde, ' handhaafde zij tegelijk de hoogere wet der conscientie, door te weigeren zich naar de heidensche gebruiken te schikken en door haar geloof ook met den dood voor het aangezicht te belijden. De eerste apologeten (verdedigers der Christelijke religie) — Justijn de martelaar, Tertullianus, Zachantius — eischten vrijheid van godsdienst als een natuurlijk recht. Toen voor het eerst het bloed van ketters vloeien moest, nl, dat der Priscillianen in Spanje (385), gaf het beter denkend deel der kerk, vertegenwoordigd door Ambrosius van Milaan en Ambrosius van Tours, zijn afschuw daarvan te kennen."

Vervolgens gaat de geleerde schrijver ertoe over om het Amerikaansche stelsel te vergelijken met andere stelsels, welke in Amerika hunne toepassing vinden, en hun wortel in Europa hebben.

Het Amerikaansch systeem verschilt van de vóór-Niceensche scheiding van kerk en staat, toen de kerk door den heidenschen staat be­ handeld werd als een verboden instelling en daarom bloedige vervolging te verduren had. In Amerika handhaaft de staat de kerk in hare eigendomsrechten, zonder zich met haar inwendige aangelegenheden te bemoeien.

Ook verschilt het in Amerika gevolgde stelsel van de hiërarchische controle van de kerk over den staat of van de priesterregeering, welke in de middeleeuwen tot de Reformatie heerschte. In Amerika wil men de kerk binnen haar geestelijken kring laten blijven, zoodat men den staat vrij laat om alle tijdelijke zaken der natie te regelen.

Het Amerikaansch systeem staat ook tegenover de Erastiaansche beginselen, welke vooral in Rusland in toepassing worden gebracht en evenzeer in de Protestantsche landen van Europa, waar de burgerlijke staat de kerk beschermt en ondersteunt, ten koste evenwel van hare waardigheid en hare vrijheid.

Het Amerikaansch systeem verschilt ook van het systeem van tolerantie., dat in Duitschland werd toegepast in 1648 en in Engeland door de acte van tolerantie in róSg en dat nu bijna in alle staten van Europa in zwang is. Eene kerk wordt geduld, wanneer]'de regeering ééne of meer kerken steunt, doch andere gemeenschappen onder den naam van secten of dissenters enz. laat bestaan. Toen een deputatie van de Evangelische alliantie in 1871 bij prins Gortschakoff, toen kanselier van het Russische rijk, pleitte voor de godsdienstige vrijheid ten bate van de Lutherschen in de Baltische provinciën, gaf deze Russische staatsman stoutweg te kennen, dat Rusland het verdraagzaamste land ter wereld was, en wees op een zestal kerken, behoorende aan verschillende kerken in de hoofdstraat van St. Petersburg, waarin ongehinderd godsdienstoefening gehouden werd; maar hij wilde niet dulden, dat eene kerk zou trachten propaganda te maken voor haar geloof. Gortschakoff scheen het groote onderscheid tusschen tolerantie en vrijheid niet te kunnen of te willen begrijpen. In Amerika vraagt men* voor zijne kerk geen tolerantie, maar men eischt vrijheid voor de kerk als een onvervreemdbaar recht. De Amerikaansche regeering ondersteunt geen kerk met gelden uit de staatskas, maar beschermt ze alle.

Eindelijk is het Amerikaansch stelsel in tegenspraak met de rood-republikeinsche theorie van godsdienstvrijheid. Kerk en staat worden in Amerika uit eerbied voor de kerk gescheiden gehouden, terwijl de radicale Republikeinen met de kerk niets-meer uitstaande willen hebben, uit onverschilligheid en haat jegens de kerk, ja, tegen den godsdienst zelf.

Dit ongeloovig stelsel is in de befaamde Fransche revolutie in toepassing gebracht. Radicalen en SociaUsten hebben thans nog een haat tegen Zondagswetten, het houden van den dag des Heeren en tegen alle godsdienstige instellingen en vereenigingen. Dien weg wil men in Amerika uitsturen. Men beseft daar, dat, als de godsdienst verdwijnen moet, de onzedelijkheid de overhand krijgen zal en het gevolg hiervan niet anders kan zijn dan de val van den staat.

»Verwoest onze kerken, sluit onze Zondagsscholen, schaf de viering van den Zondag af, en onze republiek wordt een ledige romp, en ons volk zal tot heidendom en barbaarschheid vervallen. Het Christendom is de machtigste factor in onze maatschappij en de pilaar, waarop onze instellingen rusten!" spreekt Dr. Schaff.

Washington, de vader van Amerika, sprak het daarom rondweg uit, dat er een onafscheidelijk verband bestaat tusschen godsdienst en zedelijkheid en nationale welvaart.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen