De Martelaren.

CCIV.

THOMAS CROMWELL (Graaf van Essen),

Thomas Cromwell was een man van geringe afkomst, maar van een machtigen geest, een scherp verstand en eene merkwaardige vastheid van karakter. Toen de kardinaal Wolsey op het toppunt van zijn roem stond en 's konings hoogste gunst genoot, was hij met Morus en Gardiner, die later hooge ambten in de Roomsche kerk bekleed hebben, in dienst des kardinaals. Met deze hoopte hij steeds in hooger aanzien te geraken. Doch zie, Wolsey viel in ongenade bij Hendrik VIII en Cromwell begon te vreezen, dat hij in dien val zou medegesleept worden. Toch dacht hij er niet aan zijnen meester in het ongeluk te verlaten. Evenmin was hij echter voornemens rustig zijn lot af te wachten. Na een langdurig geheim gesprek gehouden te hebben met zijnen meester, waarin hij zijn voornemen ontvouwde, om naar Londen te gaan en zoo mogelijk Wolsey te redden, begaf Cromwell zich op weg naar de hoofdstad. Doch hoe nu toegang tot den koning te krijgen! Hendrik haatte hem immers. Hij wendde zich tot zijnen vriend Sir Christophus Hales, eenen ij verigen Roomsche, en gaf dezen zijnen wensch te kennen. Hales ging naar het paleis en vroeg toegang voor Cromwell.ïSpreekt mij van dien man niet, " zeide koning Hendrik, sik haat hem". Cromwell's wensch scheen hiermede voor goed ver­ ijdeld te zijn. Doch daar trad de gra; .f van Bedford voor hem in de bres en zeide: »Vergun mij, Sire, dat ik een man verdedig, aan wien ik mijn Ie'.'en te danken heb. Buvendien is er op dit oogenhlik in geheel Engeland niemand, die u in uwen strijd met den paus beter kan di-nen dan hij." »Waarlijk? " vroeg de koning. »Nu, goed! L.iat die man bij mij komen in den tuin van Whitehalle." De ontmoeting had nog denzelfden dag plaats op het bepaalde punt. In het gesprek, dat toen volgde, zeide Cïomwell: sSire, de paus weigert uwe echtscheiding (de koning verlangde toen te scheiden van zijne eerste vrouw Katharina van Arragon, eene zuster van Karel Ven vroeg a; , n den paus verlof daartoe, wat deze niet durfde geven ui'; vrees voor Karel). Maar waarom vraagt gij ook zijne toestemming ? Ieder Engelschman is meester in zijn eigen huis, en waarom zoudt gij dit ook niet zijn in Engeland? Moet een vreemde kerkvoogd uwe macht met u deeleni" Het is zoo, de bisschoppen doen den eed aan uwe majesteit, maar zij leggen terstond daarop eenen anderen eed al aan den paus, die hen weder van den eerstgedanen eed ontslaat. Sire, gij zijt maar half koning en wij zijn maar half uwe onderdanen. In Duitsdiland hebben versclieidene vorsten het juk van Rome afgeworpen. Doeevene(ins. Wend voorts de schatten, die tot dusverre uitsluitend zijn gebruikt voor priesters en monniken, ten algemeene nutte aan. Verklaar u het hoofd van de kerk van Engeland". Nog nooit had Hendrik zoo hooren spreken. De woorden van Cromwell hadden liem getroffen. Na nog eepigen tijd over den gegeven raad te hebben gesproken, besloot de koning tot verbreking van Romes oppergezag in de kerk. Bovendien nam hij Cromwell in zijnen dienst. l3eze gebruikte die hooge gunst, waarin hij nu gekomen was, in de eerste plaats, om Wolsey's leven te redden. Daarna wijdde hij al zijne krachten niet alleen aan den bloei des rijks, maar ook aan de bescherming der protestanten, wier belijdenis hij van harte was toegedaan. Wel is waar kon hij niet altijd openlijk opkomen voor de mannen en vrouwen der Reformatie, doch zooveel te meer begunstigde hij hen in h(.: t geheim. Steeds hooger en hooger klom Cromwell in cere en aanzien bij het hof. Hij werd graaf van Essen. Op den koning behield hij ook grooten invloed, welken hij aanwendde, om eene Reformatie in de leer en het leven van Engelands kerk door te voeren.

Dat de graaf hierdoor vele vijanden kreeg, is ligt te begrijpen. Vooral de geestelijken deden hun best, om Cromwell ten val te brengen en 's pausen gezag in Engeland te herst.-llen of ten minste de Roomsche leer te behouden. Dit iiad ten gevolge, dat de koning alle bisschoppen en geleerden uit Engeland tot zich riep om over de zaken van den godsdienst te spreken. Toen de vergadering bijeen v/as, begaf Cromwell zich ook derwaarts als vertegenwoordiger des konings. Onderweg ontmoette hij Alexander Alisius, eenen voorstander der Reformatie, iHen hij wist te bewegen met hem meê te gaan naar de vergadering. Omgev: 'n van eenen grooten stoel van bisschoppen als die van Canterbury, van Londen, van Linco.n, van Salisbury, van Herford, van Norwich enz. opende Cromwell de vergadering met eene rede, waarin hij de geestelijken herinnerde dat het 's konings wil was, dat in de leer en den godsdienst niet zou worden geoordeeld naar eenig mensclielijk gezag, maar naar den toetssteen des Goddelijken V/oords.

Hierna ving een twistgesprek aan. Bonner, teen bisschop van Londen, opende den strijd en pleitte voor het behoud der zeven sacramenten van Rome op grond van eenige uitspraken van geleerden. Cromwell bestrafte hem over dit argument. De vergadering werd verdeeld. Eenige bisschoppen waren voor Bonner, andere tegen hem.

Nadat de twist lang genoeg geduurd had kreeg Alisius van Cromwell het woord, om zijn gevoelen te uiten. Alisius voegde zich aan de zijde van Bonners tegenstanders en begon met zijne instemming te betuigen met de woorden van den aartsbisschop van Canterbury, die gezegd had, dat men niet als drogredenaars met woorden moest kijven; dat men niet gekomen was, om over ijdele plechtigheden te handelen, maar over de vergeving der zonden, den waren troost van Gods volk en de rechtvaardigmaking. Voorts ontvouwde hij de waarheid der Schrift.

Des anderen daags werd het twistgesprek voortgezet. Ieder bleef in zijn gevoelen, zoodat Cromwell niet in staat was, de door hem gewenschte zuivering en Reformatie der religie te bewerken. Toch kwam de ware leer steeds beter tot haar recht, zoolang Cromwell leefde.

Drie jaren later echter viel Cromwell, door de woeHngen zijner vijanden, bij den koning in ongenade. Hij werd gevangen genomen en in den Tower gezet. Toen maakte zijne vijanden gebruik van een wet, door Cromwell zelven gemaakt, dat, wie in den Tower gevangen zat, ter dood veroordeeld zou worden, zonder dat zijne zaak onderzocht zou worden. Cromwell had deze wet gemaakt met het doel, om de vijanden der waarheid vrees in te boezemen. Toen zijne vijanden haar toepasten op hem, was het om dezen gehaten kampvechter der waarheid naar Gods Woord van de aarde te bannen. Hij stierf dus als martelaar voor den naam des Heeren,

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen