Spinoza en de Gereformeerde Theologie zijner dagen.

Van meer dan gewone beteekenis is het proefschrift, waarop Dr. Severijn, Hervormd predikant te Leerdam, onlangs den titel van doctor in de Theologie aan de Utrechtsche Hoogeschool verwierf, en dat handelt over de philosophie van Spinoza en den invloed door deze philosophie geoefend op de Gereformeerde Theologie zijner dagen.

Nadat Dr. Bohatec in zijn interessante studie over den invloed van het Cartesianisme op onze Theologie den weg geopend had voor een nieuw onderzoek naar den'-invloed, dien deze nieuwe wijsgeerige stelsels op onze theologie hebben .uitgeoefend in de 17e en 18e eeuw, was het een gelukkige greep, dat Dr. Severijn thans zijn aandacht wijdde aan den invloed van Spinoza's philosophie. Veel meer toch dan de-philosophie van Cartesius beheerscht de philosophie van Spinoza het denken van onze dagen. En reeds daaroni is het van belang, op historisch gebied na te gaan, hoe Calvinisme en Spinozisme tegenover elkander staan.

Dr. Severijn heeft zijn taak in dit opzicht dan ook breed opgevat en zich niet maar er toe beperkt den invloed na te gaan, dien de werken en het stelsel van Spinoza op enkele theologen in zijne dagen hebhen uitgeoefend, maar hij heeft ook het stelsel van Spinoza tegenover dat van Calvijn gesteld. In zijn Inleiding bespreekt Dr. Severijn eerst den samenhang van de theologie en philosophie in 't algemeen, om daarna in Hoofdstuk I te handelen over Spinoza en het wijsgeerig denken van zijn tijd, in Hoofdstuk II het Spinozisme en het Calvinisme tegenover elkander te stellen, waarbij vooral gebruik wordt gemaakt van de Institutie van Calvijn, terwijl in Hoofd-- stuk III dan wordt nagegaan welken invloed Spinoza's intellectualisme op zijn tijd heeft gehad en de bekende personen van Willem Deurshof, Frederik van Leenhoven, Pontiaan van Hattem en de andere Hattemisten worden besproken.

Het standpunt door Dr. Severijn zelf ingenomen, blijkt wel het duidelijkst wanneer hij, na aan het slot van zijn dissertatie er op gewezen te hebben, hoe de philosophie van Spinoza, wel verre van gestorven te zijn nog een wondere vitale kracht openbaart, aldus eindigt (blz, 231): > Doch daartegenover staat ook, dat de groote denker van Geneve onsterfelijk bleek. Nog gaat zijn invloed uit op politiek, op sociaal, op wetenschappelijk gebied. De herleving van het Calvinisme in onzen tijd opent nieuwe vergezichten voor de toekomstige ontwikkeling der Westersche menschheid. Slechts één gevaar is er, n.l. dat het Calvinisme in zijn nieuwen vorm zou inboeten de geestkracht en de teedere godsvrucht, die er de cultuurwaarde aan geven en het ook alleen een toekomst kunnen waarborgen. Daaruit komt dus de roeping op om het in zijn eigen ontwikkelingreinte bewaren. Calvijn zal immer moeten blijven de antithese van Spinoza. Voor beide stroomingen dreigt gevaar uit de verdoezeling der grenzen, maar voor het Calvinisme allermeest.

Blijkt reeds hieruit, dat Dr. Severijn zelf een beslist voorstander van het Calvinisme is, ook uit de stellingen, achter zijn proefschrift gedrukt, blijkt wel hetzelfde. Stelling XXII luidt: De oplossing van het kerkelijk vraagstuk is een dringende etsch met het oog op de religieuse ontwikkeling van ons volk. Stelling XXIII: Voor de toekomst der Gereformeerde beweging is reconstructie van de Gereformeerde Kerk een levensbelang. En Stelling XXIV: Alle Gereformeerden behooren saam in één kerkverband.

Dat dergelijke stellingen aan Utrecht's Hoogeschool verdedigd werden, is ons een oorzaak van blijdschap.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen