Voor Kinderen.

AAN VRAGERS.

Oost-Indië. — Trippelmaat. —Meikersen. — Siegenbeek.

G. B. vraagt:

Hoe zijn wij Nederlanders, het eerst in aanraking gekomen met de Oost, waar wij thans zulke groote bezittingen hebben f

Wij moeten in ons antwoord beknopt zijn. Daarom slechts dit, 't welk echter, naar wij hopen, toch duidelijk genoeg zal wezen.

Sedert Filips II, Koning van Portugal geworden was, en den Hollanders niet dan bij oo luiking toegelaten had hunnen handel te Lissabon te drijven, hadden zij hun zinnen gescherpt op de vaart naar Oost-Indië, waarvan de Portugeezen schier een eeuw ongestoorde bezitters waren geweest.

Ontelbare zwarigheden schenen deze onderneming af te raden, totdat Cornells Houtman, die zich in Portugal opgehouden had om de geheimen van den Indischen handel machtig te worden, zich aanbood. Hij was de eerste, die uit het Vaderland vertrok om voorbij de kaap de Goede Hoop te zeilen en verder in de Indische gewesten het geluk te beproeven. Hij zeilde in het jaar 1595 met vier schepen uit, hem te dien einde door een maatschappij van kooplieden toegevoegd.

Dat voorbeeld werd welhaast door vele anderen gevolgd, en schoon hij, na een reis van ruim twee jaren, zonder eenig voordeel behaald te hebben, terug was gekomen, werd evenwel niemand hierdoor afgeschrikt. De maatschappij, die hêm had uitgerust, vereenigde zich in het jaar 1598 met eene andere van geen minder aanzien, en zond Jakob van Neck met acht schepen op een anderen tocht, dien hij met veel gelukkiger uitslag volbracht.

Een onzer lezers wenscht te weten wat men verstaat door trtppelmaat.

Door trippelmaat verstaat men een bizondere soort van dichtmaat, die weinig voorkomt, en bij het lezen der verzen doet denken aan den trippelgang van vlugge voeten. Veelal zijn de regels zoo gesteld dat twee of driemaal dezelfde rijmklanken voorkomen in eiken regel. Elke »voet" bestaat dan uit drie lettergrepen waarvan de middelste den nadruk heeft, b.v.

Wat tronen en kronen ook loonen^ 't is stof

Het best zal zijn een voorbeeld te geven, Het hier volgende is van den dichter Arntzenius uit de vorige eeuw.

HET ROOSJE.

Lief roosje! wiens bloosje een poosje maar staat; JDat, geurig en kleurig, zoo schielijk vergaat; Dat, bloeiend en groeiend, al stoeiend geplukt. Het jeugdige, vreugdige meisje verrukt! Het glimmen der kimmen en 't klimmen der zon Uw schoonheid ten toon spreidt, zoo fraai het maar kon. Bij 't dalen dier stralen uw pralen heeft uit: Uw knopjes, uw topjes zijn de aarde ten buit. De winden ontbinden, verslinden uwe eer; Door d'avond gehavend, verwelkt ge reeds wtèr.

Zoo spoeien, na 't bloeien en 't groeien der jeugd. De stonden, verbonden aan wereldsche vreugd.

Het leven, ons even gegeven, gaat voort. Door - stormen en wormen van droefheid gestoord. \5'!i zaden en bladen, der maden ten pro^i, Versterven en derven ook spoedig hun tooi.

Geen muren verduren der uren geweld; Ook vorsten bezwijken, Hoe trotschlijk zij prijken, In spijt hunner wachten. Voor 't woën en de krachten

Des tijds, die de roos en den eikenboom velt

Als dit versje nu overluid gelezen wordt zal onze lezer zelf wel gevoelen wat trippelmaat is.

Nu Mei weer in 't land is, vraagt > een bejaard lezer" hoe men toch van Meikersen kan spreken. Hij heeft nooit kersen in de vrije natuur bij ons in Mei zien rijpen. De kersen komen gewoonlijk tegen het eind van Juni en verder in Juli. Waarom dan »Meikersen",

Onze lezer heeft gelijk als hij zegt, dat Me niet de Kersenmaand is, die komt later. Er is dan ook reeds vaak over getwist van waar »meikersen" komt. 't Is misschien goed één gissing mee te deelen die heel goed juist kan zijn Daarbij komt, dat ik dusver geen betere verklaring weet, en dat zij mij in der tijd is meegedeeld door den heer E. Gerdes, den bekenden schrijver. Hij was mijn voorganger aan de Heraut; ik volgde hem op. Dat was in 1880 en zal dus dit jaar juist 40 jaar geleden zijn.

De heer Gerdes uitte de meening dat > Meikersen" eigenlijk is Maaikersen {Maay en Mei werden oudtijds veel verwisseld), 't Zou dus zien op kersen als welkome verfrissching in den heeten maaitijd.

Volkomen voldoet deze uitlegging niet. Maar wie geeft een betere f

Een jonge lezer vraagt ten slotte: In het vers »De Torenwachter" komen o.a. deze vier regels voor:

Dit hoorde een dienaar van 't gerecht, Die zich een koppel blauwe dagen Op Siegenbeek had toegelegd. En 't wangeluid niet kon verdragen".

Wat wordt hier bedoeld vraagt hij.

Bekend is onder ons het gezegde: » Een blauwe Maandag", wat beteekent een heel korten tijd b.v. »Hij is er maar een Diauwen Maandag geweest". Zoo ook hier in den tweeden regel. — »Een koppe!" is hier: eenige.

Wat Siegenbeek betreft, tot in het begin der vorige eeuw had men voor onze taal geen vaste spelling. Toen voerde de regeering die in, en droeg de vaststelling van de spelling enz, op aan twee taalgeleerden, Siegenbeek en Weyland, die boeken en voorschriften gaven waaruit men de spelling kon kennen. Voortaan mocht in stukken van de regeering uitgaande, bij examens enz. geen andere spelling gebruikt worden, zoodat de spelling bovengenoemd weldra algemeen werd, al waren er ook die er zich niet naar voegden o.a. Bilderdijk.

De versregels willen dus zeggen, dat de gerechtsdienaar een heel korten tijd getracht had uit het taalboek van Siegenbeek te weten te komen hoe het stond met het geslacht van het woord klok.

Hiermee zal het wel duidelijk zijn.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen