Leemten in de wet - pagina 26

28 18) Vele juiste opmerkingen hierover gaf o. m. d è r M o u w in het Tijdschrift voor Wijsbegeerte. Van belang in dit verband zijn ook diens Kritische Studien 1906 . Zie voorts A d i c k e s : Charakter und Weltanschauung, 1907 en het Sammelwerk „Weltanschauung", 1911. v

19) Hierop heeft in den laatsten tijd vooral M e r k l (eveneens een leerling van K e l s e n ) gewezen in onderscheiden bijdragen: b.v. Grünhuts Zeitschrift 1916. Bd. 47, blz. 535 \ de Deutsche Richterzeitung van 1916, in Oesterreichiche Zeitschrift für Oeffentliches Recht. Bd. II, blz. 3 9 2 , enz. v

20) Dat datgene, wat hier slechts in grove trekken kan worden aangeduid, van fundamenteele beteekenis is voor elke wetenschap, die op Deutung aangewezen is, springt in het oog. 21) Terecht merkt ook R e g e l s b e r g e r op: „Man hört häufig: nur dunkle „oder zweideutige Gesetzen bedürfen der Auslegung. Das ist nicht richtig „und beruht auf einer Verwechslung der Auslegung mit der Schwierigkeit „ihrer Aufgabe. Auch der klare Gesetzestext ist zunächst toter Buchstabe „und seine Anwendung dadurch bedingt, dass der Anwendende der Sinn „in sein Bewustsein aufgenommen hat." Pandekten, 1893, blz. 141. Het heeft wel den schijn, dat S c h o l t e n in Mr. A s s e r ' s Handleiding tot de beoefening van het Nederlandsen burgerlijk Recht Dl. I, 8e druk Ie stuk 1919, blz. 72/3, deze waarheid uit het oog verloren heeft. „Door „enkel de feiten onder den wettelijken regel te brengen komt de rechter „in zoo'n geval," (n. 1. waarin leemten bestaan), „niet tot een beslissing." Dit eerst, volgens S c h o l t e n , door interpretatie. In denzelfden geest spreekt S c h o l t e n zich op blz. 75 uit. Dit is echter niet juist te achten: het brengen van feiten onder wettelijke regels onderstelt reeds interpretatie. 22) S o m l ö wijst er op t. a. p. blz. 384, dat dit hier, trouwens ook door M e r k l gegeven, argument geen steek houdt: „da es ja keinen Widerspruch „bedeutet, irgendwelche Normen nach ihnen selbst enthaltenen Bestim„mungen aus zu legen." Ten onrechte. Historisch of psychologisch is dit zeker mogelijk, komt trouwens overal voor. Maar we spreken niet over historische werkelijkheden, maar critische mogelijkheden. Critisch nu, is de casus van S o m l ö onmogelijk. Deze stelt de Rechtsdeutung voor een oneindigen wederkeer van denzelfden staat van zaken. Voor het denken echter is de kennis het eerdere van het voorwerp en alleen daarnaar vragen wij. 23) Met deze nevenschikking is een onderscheiding, geen scheiding bedoeld. Terecht leert ook S o m l ö t. a. p. blz. 380, noot 1: „Es gibt keine Rechts„deutung, die nicht notwendiger beide Arten umfasste". 24) M e r k l spreekt hier van een „der Rechtswissenschaft transcendentes Kriterium", wat slechts een andere uitdrukking is voor den zelfden staat van zaken, cf. Deutsche Richterzeitung, Jahrg. 8, blz. 541. W e l volgt hieruit: „Das Recht wandelt sich mit seiner Auslegung" maar dit is een consequentie van het synthetisch element in onze rechtskennis en anderzijds van de ontwijfelbare waarheid van het op redelijke gronden onbewijs- en onweerlegbare onzer vooroordeelen vergl. ook S p i e g e l t . a . p . blz. 42/3.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen