Het calvinisme en de kunst - pagina 22

20

bergen zijn opereeren uit het subject aandorst. En al toont Kitschl's school, als rijpste vrucht, overtuigend, hoe deze Duitsche r e v e i l van Christelijke wetenschap steeds verder afdoolt van onze heilige mysteriën, ''^) toch acht ik het een opmerkelijke winste, dat het „Wij g e l o o v e n en wij belijden", waarmee de Keformatie haar subjectief uitgangspunt koos, zoo verrassenden steun ontving uit de wijsbegeerte onzer eeuw. '^')

II. Zoo bleek dan, M. H., hoe Calvijns f o r m e e l beginsel hem n i e t bond aan een wereldbeschouwing, die akosmisch de kunst uitsloot, en integendeel een ontologie en kosmologie te zijnen dienste stelde, waarin het rijk van het Schoone eere van Godswege had; maar zonder meer biedt ons dit nog geen maatstaf voor de r i c h t i n g , waarin het Calvinisme op dit terrein de geesten bewerkt heeft. Ik ga daarom thans m a t e r i e e l de eigenaardige karaktertrekken van het Calvinisme ondervragen, om te vernemen^ in hoeverre deze de ontwikkeling van het kunstleven in de hand werkten of inwerkten op zijn verloop.. En dan sta op den voorgrond de Calvinistische v r i j m a k i n g van s t a a t en m a a t s c h a p p i j u i t de b o e i e n der k e r k . Sedert Constantijn de kerk van Christus waande te sterken door haar in een staatskerk om te zetten, sproot uit dezetegen-Schriftuurlijke theorie velerlei kwaad. Uit den staat sloop de wereld in het kerkelijk organisme en door het kerkelijk organisme wierd een kerkelijk net om staat en maatschappij gespannen. Begunstigd door het zwakke politiek en sociaal gestel der toenmalige Germaansche en Gallische volken, leidde dit er heen, om de s t a a t s k e r k al spoedig in k e r k s t a a t om te zetten; en kwalijk kan ontkend, dat aan het einde der Middeleeuwen schier geheel de maatschappelijke levensuiting, en zoo ook de Kunst, een veel te k e r k e l i j k karakter droeg. Zelfs de R e n a i s s a n c e miste de kracht om aan dezen tooverschijn te ontkomen, en al drong in de scheppingen der Van Eyks meer realiteit van karakter en detail, en al herschonk het Italiaansche palet natuur en actie aan de menschelrjke gestalten^ toch bleef beider kunst zich bij voorkeur in de kerkelijke sfeer bewegen. Koninklijk vrijgemaakt wierd de kunst door de Renaissance n i e t . Die volledige vrij-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen