Het calvinisme en de kunst - pagina 76

71 f')) Voor hen, die de gelegenheid misten zich op het gebied der Kunstphilosophie eenigzins te orienteeren, vereischen deze woorden eenige toelichting. Een algemeen ingang vindende aesthetiek bestaat er niet. Eer integendeel heeft elke philosophische school, en elke schakeering in zulk een school, ook op aesthetisch gebied een eigen pad gekozen; terwijl als niet-philosophen, de beoefenaars der schoone kunsten, zich op hun wijze in het kapittel mengen; en de empiristische physiologen zich weer een andere voorstelling vormen van de taak der aesthetiek. Dit leidt tot een eindelooze dooreenmengeling van systemen, die dan ook door de aesthetici openlijk erkend wordt, ook al spreken ze de hoop uit, dat allengs uit dit morgenrood de zon in haar vollen glans moge opgaan. LEMCKE zegt er van: „So s e h e n w i r a i i c h a u f d i e s e m G e b l e t e , w i e auf a l l e n , ein A u f u n d A b , H e r r s c h a f t u n d A n g r i f f u n d U m s t u r z u n d N e u g e s t a l t u n g , b a l d d i e s e r , d a n n and e r e r , oft e n t g e g e n g e s e t z t e r I d e e n , d i e h i e r m i t F r e u d e da m i t W i d e r s p r u c h oder mit Abscheu aufgenommen werden. W e r das Ganze übersieht, der weiss, dass Nutzen u n d S c h a d e n i n e i n a n d e r w a c h s e n , wie das S c h l a n g e n p a a r in D a n t e ' s Holle. W i e der P e n d e l so w e i t z u r L i n k e n w i e z u r R e c h t e n ü b e r d i e S e n k r e c h t e h i n a u s s c h w a n k t , d a d u r c h a b e r g e r a d e die B e w e g u n g d e r U h r e r h a l t u n d d e n F o r t g a n g d e r Z e i t v e r k u n d e t , so w e i s e n a u c h j e n e G e i s t e s b e w e g u n g e n , ob s i e v o n E x t r e m zu E x t r e m geh'en, auf e r f r e u l i c h e n F o r t s c h r i t t , so l a n g e d a s S t r e b e n n a c h d e r W a h r h e i t d i e T r e i b k r a f t d e s G a n z e n a u s m a c h t . " LEMCKE, P o p . A e s t h e t i k . 5e Aufl. Lpz. 1879. p. 37. Dit is oprechter gesproken dan wat HARTMANN zegt: , U e b e r s c h a u t m a n d i e A e s t h e t i k d e r l e t z t e n h u n d e r t J a h r e u n t e r d i e s e n Ges i c h t s p u n k t e n , so k o m m t n i c h t n u r O r d n u n g u n d U e b e r s i c h t l i c h k e i t in d e n s c h e i n b a r e n C h a o s , s o n d e r n m a n g e w i n n t a u c h e i n e n p r i n c i p i e l l e n S t a n d p u n k t , v o n d e m a u s m a n m i t n e u e n M u t h e a n die L ö s u n g der noch u n g e l o s t e n a e s t h e t i s c h e n Aufgaben h e r a n t r e t e n darf." Zie zijn A e s t h e t i k . Leipz., 1888. Bd. I, p. 362. De drie grootegroepen, waarin deze Aesthetici uiteengaan zijn de Sensualistische, de Idealistische en de Empirische scholen.Vóór Kant bloeide d e S e n s u a l i s t i s c h e school, die het schoon zocht in ,wat aangenaam voor de zinnen is," en haar pleitbezorgers vooral in Engeland gevonden had, waar H e n r y H o m e, H o g a r t h en E d m u n d B u r k e haar denkbeelden aanprezen. De e m p i r i s c h e school dagteekent in haar scherper trekken eerst uit den jongsten tijd en dankt haar opkomen vooral aan Helmholz's en Sempers studiën, die^ met terzijdezetting van alle speculatie, erop uitgaan, om de wetten op te sporen, waaraan het schoon in lijn en toon en tint gehoorzaamt. En lusschen deze beide in staat de machtige Idealistische school in al haar schakeeringen, die haar ontstaan dankt aan Kant. Wel is in G u s t a f T h e o d o r F e c h n e r een eclecticus opgestaan, die een ruiker saamlas uit de vele bloembedden, waartusschen hij doorwandelde (zie FECHNER V o r s c h u l e d e r A e s t h e t i k . Leipz. 1876 en T a g e s a n s i c h t g e g e n ü b e r d e r N a c h t a n s i c h t Leipz. 1879); maar dit standpunt vormt natuurlijk slechts een overgang, waarbij niemand zich ophoudt. Toch is de strijd met de Sensualisten, ook in weerwil van lürchmann's poging allengs uitgestreden ( A e s t h e t i k a u f r e a l i s t i s c h e r G r u n d lage, 1868); zijn Idealisten en Empiristen nog nauwlijks handgemeen; en grijpt de eigenlijke aesthetische worsteling nog steeds onder de Idealisten onderling plaats, die, hoewel één in het subjectieve uitgangspunt, toch in hun conclusion geheel uiteenloopen. Fichle, voor wie naar Schillers' zinrijk zeggen, heel de Kosmos ,een bal was, die hij met de ééne hand opwierp en met de andere hand weer opving," kon natuurlijk geen aesthetiek in eigenlijken zin leveren. Voor hem bestond niets dan zelfreflectiei en Schlegel tooverde daaruit de Garricaturen der „Romantische Ironie". Een opzettelijk geschrift over aesthetiek bestaat van Fichte's hand niet, en slechts in

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen