De verflauwing der grenzen - pagina 22

20

wird panthëistischi 71). En Feuerbach sprak slechts de consequentie van dit stelsel en daarin de diepste gedachte onzer eeuw uit, toen hij s p r a k : »Gott war mein erster Gedanke; die Vernunft mein zweiter, der Mensch mein dritter und letzter Gedanke. Das subject der Gottheit is die Vernunft, aber das i Subject der Vernunft ist der Meiiscli' 72). Büchner, zelf een ;, verklaard Atheist, komt er dan ook rondw^eg voor uit, dat \ Darwin's theorie, in nog veel sterker zin, dan die van Lam\ marck, als puur atheïstisch is te beschouwen 73). Een verklaring, die ik volmondig beaam. W a n t wat baat het u, ot ge de causaliteitswet al ongestoord kunt laten doorwerken tot op het eerste nevelgas, tot op de eerste cel of kiem, zoo g e voor die cel of kiem toch weer schepping, achter die cel of kiem toch weer de onverklaarde actie van een scheppend God moet erkennen, en dus toch met uw denken weer stoot op diezelfde klip, om welke te ontgaan heel uw theorie was uitgedacht ? Laat het dus al waar zijn, dat de »Mozes der modernen Freigeister,« gelijk Feuerbach Spinoza noemt, noch zelf noch door zijn epigonen, ons in het beloofde land der philosophische ruste gebracht heeft, en dat het bankroet der pantheïstische philosophic zich niet langer laat ver1 bergen, toch werkt in de Evolutie-theorie de schadelijke drijf1 kracht van het Pantheïsme op de meest verleidelijke wijze na, overmits al haar kracht er op gericht is, om het mei bestaan van scheidende grenzen op alle terrein onzer kennis staande te houden. Valentinus, de zinrijkste der Gnostieken, schoot de Evolutie achter de schepping naar den Bi'd-og terug, maar had voor het gevaar dat hierin voor de uitwissching der grenzen school ten minste nog zulk een open oog, dat hij uit denAvrojiatcoQ plotseling een God in den vorm van den Horos of Horkos, d, i. als Grens laat optreden, om de ordening van al het bestaande in stand te houden 74). En metterdaad, deze gedachte, hoe zonderling ook ingekleed, is als poëtisch beeld volkomen juist. " Met de handhaving of uitwissching der grenzen staat of valt ' het geloof in den levenden God. Hij is het, die de grenzen I schiep. Hij is zelf de principieele grens voor al zijn schepsel, I en de uitwissching der grenzen is in den g r o n d met de uit-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen