Calvijns invloed op de reformatie in de Nederlanden voor zooveel die door hemzelven is uitgeoefend - pagina 56

48 graphie zonder twijfel alle vorige geheel in de schaduw stellen, en voor langen tijd op dit gebied als het standaardwerk te beschouwen zijn. 4) Een overzicht van de in den tekst bedoelde monographieën en korte opstellen, dat vele bladzijden vullen zou, kan hier veilig achterwege blijven, daar bijna niemand daaraan iets zou hebben, en de weinigen, die naar eenig punt uit Calvijns leven of werkzaamheid een bijzonder onderzoek willen instellen, zeer gemakkelijk kunnen te weten komen, wat daarover reeds geschreven i s ; b. v. voor de laatste 17 jaren met behulp van het bekende Theologischer Jahresbericht, waarvan het eerste Deel in 1882 verscheen, en dat sedert geregeld is voortgezet, thans voor ieder jaar in 5 Afdeelingen. Het is niet geheel volledig; maar toch worden b. v. uit het ééne jaar 1897 niet minder dan 20 geschriften over Calvijn daarin vermeld. Uit Nederland is op dit gebied het meeste geleverd door Prof. A. Pierson, die in 1881 uitgaf Studiën over Johannes Kalvijn (iJ2'/—iSJ^Jt in 1883 Nieuwe Shcdün over Johannes Kalvijn fiSJÓ—1541), en in 1891 Studiën over Johannes Kalvijn, Derde reeks (1S40—1542). Wat hem tot die onderzoekingen aandreef, was »niet uitsluitend belangstelling in den Kalvijn der zestiende eeuw", maar «evenzeer belangstelling in Calvinus redivivus, in den Kalvijn, die nog heden ten dage als leidsman wordt gezocht en verheerlijkt" (a. w., III, blz. 159); waarbij dan gesteld wordt, dat dit wederoplevend Calvinisme uitsluitend hierin gelegen is, dat men »den Hervormer, wien het zoo dikwerf hapert aan zedelijke grootheid zoowel als aan aantrekkelijke vroomheid, in allen ernst een karakter acht, waarop het goed is de jongelingschap te wijzen"; terwijl zelfs gezegd wordt, dat voor ieder, die er heel iets anders onder verstaat, »Kalvijn slechts een naam" is, en »het Kalvinisme slechts een leus, een symbool" (t. a. p. blz. 182). Uit die zonderlinge opvatting van het Calvinisme volgt vanzelf, dat men, om het te bestrijden, inzonderheid op Calvijns persoon de aandacht vestigt, om dan, zoo mogelijk, aan te toonen, dat het hem ontbroken heeft aan zedelijke grootheid, aantrekkelijke vroomheid, enz. En daarop zijn deze «Studiën" dan ook eigenlijk ingericht. Zonder twijfel wordt die verkleining van Calvijn en van het Calvinisme nu en dan afgewisseld door waardeering, door lofspraak, en zelfs door bewondering. Maar het oogpunt, waaruit de Schrijver Calvijn beschouwde, is toch, zij het ook zijns ondanks, de geheele beschouwing blijven beheerschen. Toch kunnen onderzoekingen, die met zulk eene strekking worden ingesteld, op historisch gebied nog wel vruchtbaar zijn. Maar in dit geval is de vruchtbaarheid veelszins belemmerd, doordat deze »Studiën" blijkbaar geschreven zijn, lang voordat de Schrijver met zijne bestudeering van de te behandelen onderwerpen gereed was. Om haar vluchtig en daardoor oppervlakkig karakter bij ieder punt in het licht te stellen, zou men den Schrijver op den voet moeten volgen, minstens evenveel bladzijden gebruikende als hijzelf gedaan heeft. En dat zou de

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen