Calvijns invloed op de reformatie in de Nederlanden voor zooveel die door hemzelven is uitgeoefend - pagina 112

104 den tijd zijner omzwervingen, van 1544 tot 1548 (toen hij eindelijk, met zijn gezin, en in gezelschap van Beza e. a., naar Geneve kon komen) een aantal, door zijne biographen nog niet of nog niet voldoende gebruikte, gegevens te vinden, behalve in den brief van Rihelius, ook in de brieven, die zijn toenmalige vriend, tevens zijn land- en stadgenoot, Balduinus (kort na hem, in April '45, ook bij verstek tot verbanning veroordeeld) aan Calvijn geschreven heeft, op 20 en 31 Juli en 5 Dec. '45, 18 April en 28 Nov. '46, 11 Nov. '47, en 2 Jan. en 25 Maart '48; en vooral in zijne eigene correspondentie met Calvijn, zij het ook, dat hiervan slechts weinig is overgebleven. Calvijns brieven aan hem schijnen alle verloren te zijn; en van zijne brieven aan Calvijn zijn er niet meer dan vier bekend. De eerste van die brieven is uit Straatsburg, van April '45, en bevat, onder veel belangrijks, ook het bewijs, dat Crespin met het Nederduitsch of Vlaamsch goed bekend was. Toen Dr. C. Sepp in 1873 het 2» Deel van zijne Geschiedkundige nasporingen uitgaf, moest hij nog vier bladzijden toewijden aan de vraag, die voor de waardeering van Crespin's Martelaarsboek van gewicht is, of deze »met onze moedertaal bekend" was, en kon hij toen slechts tot de slotsom komen, dat voor een bevestigend antwoord genoegzame gronden waren (a. w., blz. 29—32). Maar sedert de genoemde brief aan het licht is gekomen, is reeds afdoende, wat daarin voorkomt met betrekking tot de zoogenaamde »Leuvensche artikelen", die bij Keizerlijk besluit van 14 Maart '45 gepubliceerd waren: «Misissem ad te, sed non fuit otium eos vertendi, nam flandrica lingua scripti sunt." De tweede brief is van 20 Juli '45; niet, zooals de uitgevers van Calv. Opp. stellen (Vol. 12, p. 557), van 1547 of zelfs 1548; deels omdat uit zijn vierden brief, van 1548, schijnt te volgen, dat hij toen in geen twee jaren aan Calvijn geschreven had; deels, en vooral, om den inhoud, die alleenlijk past op Crespin's omstandigheden in 1545 (b. v. de mededeeling, dat zijne nog in de Nederlanden teruggehouden vrouw toen hare bevalling binnen kort verwachtte, terwijl uit zijn brief van 12 Juli '46 blijkt, dat hij toen één kind had, ongeveer een jaar oud). De derde brief is uit Noyon (in Picardië, Calvijns geboortestad), van 12 Juli '46. En de vierde van 13 Sept. '48; niet van 1547, gelijk de uitgevers van Cab). Opp. waarschijnlijker achten (Vol. 12, p. 589); vooral omdat hij daarin zegt, sedert lang niet geschreven te hebben, en dit verontschuldigt door een beroep op de velerlei moeielijkheden en ongemakken, naar ziel en lichaam beide, die hem nu de laatste twee jaren in Parijs en Compiègne, waar hij beurtelings verblijf hield, gedrukt hadden; waaruit schijnt te volgen, dat hij in die twee jaren niet geschreven had, zoodat de brief, dien hij na 12 Juli '46 schreef, uit 1548 zijn moet. Ook spreekt hij in dezen brief van zijne nu zeer aanstaande reis naar Geneve, waar hij inderdaad in Nov. '48 is aangekomen. Voorts toonen alle zijne brieven overvloedig, hoezeer hij Calvijn hoogachtte, liefhad en met volle instemming volgde; waarvoor trouwens in zijne geschriften ook genoeg bewijzen te vinden zijn.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen