Christelijke wereldbeschouwing - pagina 43
Rede bij de overdracht van het Rectoraat aan de Vrije Universiteit te Amsterdam
43 en levende, anorganische en organische, onbezielde en bezielde^ en bewuste, stoffelijke en geestelijke schepselen,
onbewuste
onderling in aard verschillend, toch alle opgenomen zijn
die
de eenheid van het geheel.
in
Deze organische beschouwing heeft mechanische
van
blik.
dit voor, dat zij
ruimer
is
De mechanische beschouwing
de gansche wereld voor zich op- Maar
boven de
al terstond
van hart en breeder is
exclusief,
zij
eischt
de organische beschou-
wing erkent ook het goed recht der mechanische
verklaring,,
op haar terrein en binnen de door de natuur zelve haar gestelde grenzen. eisch,
komt
Zij
alleen op tegen den aprioristischen
leven, bewustzijn, vrijheid, doel zich mechanisch
dat
moeten laten verklaren, omdat elke andere verklaring omvetenschappelijk zou
zoeker
zijn.
Want
als
een wetenschappelijk onder-
mechanische verklaring van het leven onmogelijk
de
acht en dan tot de hypothese der levenskracht de toevlucht
neemt,
is
hij
—
—
hypothese
afgedacht van de materieele juistheid zijner
formeel daartoe evenzeer gerechtigd, als wanneer
een ander uit de verschijnselen, die
dynamiden, tot krachten
of
of
hij
wetten
waarneemt,
besluit.
Met
tot
atomen
dualistisch
supranaturalisme heeft dit niets van doen. Ziel en leven, bewustzijn
en
schijnselen
geest en gedachte zijn evengoed ver-
vrijheid, in
de door ons waargenomen natuur als stof en
kracht en hebben dus op verklaring recht
De
organische beschouwing erkent dus en gaat nit van de
verscheidenheid die
i).
der
zien laat. Zij
maar neemt haar,
schepselen,
komt
niet
gehjk de natuur zelve ons
met eene theorie
tot
de natuur,
gelijk zij zich geeft. Zij beperkt het begripi
der natuur niet, en laat hare grenzen niet met hetphysische 1)
Ed. von Hartmann, Mechanismus und Vitalismus in der modernen f. syst. Philos. 1903 bl. 345. ld. Philos. des Unbew. III bl. VI.
Biologie, Archiv
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van donderdag 20 oktober 1904
Rectorale redes | 104 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van donderdag 20 oktober 1904
Rectorale redes | 104 Pagina's