De herziening van het physische causaliteits-beginsel - pagina 18

Toegepast op de radioactieve desintegratie, die ook als zo'n overgang uit een stationnaire toestand is op te vatten, betekent het voorgaande dat de theorie in beginsel de mogelijkheid inhoudt de desintegratieconstante, het steritecijfer dus, te voorspellen, echter niet het tijdstip van de individuele desintegratie, het sterftegeuaZ. Wel valt er ook omtrent de individuele desintegratie iets te zeggen. Uit de theorie volgt namelijk dat de waarschijnlijkheid voor een overgang slechts dan van nul verschillend is, wanneer deze overgang voldoet aan de eerder besproken wetten van behoud van energie, van hoeveelheid van beweging en van moment van hoeveelheid van beweging. Hiermede heeft de theorie dus juist het resultaat bereikt, dat in de proeven naar voren is gekomen. Men komt dus tot deze conclusie: de waarneembare toestandsveranderingen, die zich binnen een micro-structuur kunnen voltrekken, zijn mogelijke processen, geen noodzakelijke processen. De tijdstippen waarop zij zullen optreden zijn onvoorspelbaar. Uit de toestandsvelden en de wisselwerkingen kunnen slechts de waarschijnlijkheden voor het optreden worden berekend. Als een proces optreedt zal het steeds aan de behoudswetten blijken te voldoen. Voor de deterministische causaliteit der klassieke physica is een statistische vorm van causaliteit in de plaats getreden; voor de volledige, strenge voorspelbaarheid een voorspelbaarheid van kansen en middelwaarden. Zoals reeds is opgemerkt, hangt deze uitkomst ten nauwste samen met de omstandigheid, dat reeds in de opzet der theorie rekening is gehouden met het bestaan van het universele werkingsquantum en met het karakter der observabelen. Deze laatste treden n.l. in de toestandsvergelijkingen niet op als numerieke functies van de tijd, maar als symbolen voor de verzameling van mogelijke getalwaarden, die bij een meting te voorschijn kunnen komen. Ook kan men ze beschouwen als operatoren, d. w. z. als voorschriften voor wiskundige bewerkingen van de functie, die het toestandsveld beschrijft. De algebra waaraan deze symbolen voldoen is dan ook niet de algebra van de gewone getallen; zij onderscheidt zich daarvan o.a. doordat zij niet commutatief is. Hiermede is bedoeld, dat het product van twee symbolen niet onafhankelijk behoeft te zijn van de volgorde der factoren. Wanneer q een coördinaat symboliseert en p de bijbehorende impuls, dan zal „p maal q" niet hetzelfde zijn als „q maal p". De introductie van het elementaire werkingsquantum in de theorie geschiedt nu juist door een universeel verband aan te nemen, tussen dit quantum enerzijds en het verschil tussen „p maal q" en „q maal p"^ anderzijds. Uit dit niet-commutatief karakter van de algebra der observabelen volgt dan noodzakelijk de z.g. onnauwkeurigheidsrelatie van Heisenberg, die ook buiten het gebied der physica reeds bekendheid en belangstelling heeft verkregen. De inhoud van deze relatie is, dat de exacte bepaling van de waarde 16

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen