Het parlementaire stelsel.

(iSlot.J

Dat het parlementaire stelsel noch in ons land, noch in een der , aii.dere Europeesche landen, in bij'zonderen bloei verkeert, daar zijn vrijwel alleu het over eens.

Verschil van meening ontstaat echter zoodra men de oorzaken zoekt. Dan wij'st de een op; het dalend peil der kamers en een ander op| de groote domme massa der met leuzen en redevoeringen bewerkte kiezers, een derde spreekt van het kiesstelsel en den. slechten invloed van politiek en partijbesturen terwijl een vierde van meening is dat .kamerleden die van hun schadeloossteling afliankelijjk zijn nimmer het belang van het land maar altoos het belang van hun kiezers en daarmee het eigen belang voor oogen zullen hebben.

Deze opsomming is voor uitbreiding vatbaar.

We staan hier voor een complex van verschijnselen, die alle min of meer denzelfden oorsprong hebben, , althans zeer nauw samenhangen,

In den regel wordt bij bet behandelen van deze kwestie al bij voorbaat aangenomen dat de foui moet liggen in de toepassing of functioneering van het stelsel, nimmer vraagt men of de verwachting ook onredelijk hoog gesteld was en het parlementaire stelsel welbezien moeilijk iets anders brengen kon dan strubbelingen en strijd.

Toch is dit laatste het geval.

Er is dan ook geen reden van verwondering over den stro even gang van onze S taatsmachine maar veel meer grond voor verbazing over het feit dat wij' onder de bestaande omstandigheden nog op zulk een doeltreffende wijze geregeerd worden.

Wat toch is het geval?

De geweldige uitbreiding van de staatstaak heeft veroorzaakt een steeds verder ingrij'pen in de belangen en rechten der burgers.-In 't algemeen gesproken was deze uitbreiding-moeilijk te ontgaan. Door de toepassing der techniek, het toenemen van vervoer on verkeer, den groei der bedrijven, de toename der bevolking en vele andere oorzaken meer is het leven veeï gecompliceerder geworden.

Waar vroeger de Staat geen taak had hebben thans nieuwe verhoudingen om regeling geroepen en nieuwe toestanden hebben ingrijlpen noodig gemaakt.

Dit ingrijpen geschiedde of moest althans geschieden in het belang van het recht, maar practisch was het een ingrijjjen ia de-belangen van burgers die tegelijk kiezers waren en zich onmiddelijk hebben opgemaakt om door middel van hun vertegenwoordigers in de Sta ten-Generaal hunne belangen te bevorderen.

Zoo heeft de belangenstrijd van de moderne maatschappij' zich voor een deel verplaatst naar de Vertegenvsroordiging en trachten daar de verschillende groepen voordeelen te behalen eu deze in de wet te doen foa-muleeren.

Nu hebben wij de evenredige vertegenwoordiging gekregen en daarmee een kiesstelsel dat aan iedere groep de gelegenheid heeft, een man in de Kamer te brengen. Ieder ontevredene, die meent dat met zijn belang nief 'in voldoende mate gerekend wor'dt, kan, als liij tijd en lust heeft, een partij stichten en trachten het tot % van de kiesdeeler te brengen (')f wat nog fataler is, hij kan in zijn partij ermee dreigen en op deze wijze een zetel forceeren. Als gevolg van dezen toestand vindt men in de Kamer menschen die men overal behalve daar zou verwachten en moeten de grootere partijen het moge-Jijpc© en het onmogelijke doen om de kudde' der kiesgerechtigden bijéén te houden.

Is het een wonder dat onder deze omstandigheden geen sterke parlementaire regeering te vormen is?

Het js veelmeer wonderlijk dat we ülDerhaupt nog een regeering hebben 1

De oplossing van deze rebus? '

Hier en daar fluistert men van een beperking van het kiezerscorps en noemt de dagen vóór 1896 „gezegende tijden".

Toch zal moeilijk een deskundig man deze beperking een kans geven. In de staatkunde is het nu eenmaal niet mogelijk om terug te treden.

Hier zou de terugtred een revolutie ontketenen.

De eenige mogelijkheid is verder te gaan.

Wat kan er gebeuren? ', ; : -'-^.y.!-K^-vi'.

De onmacht der partijen kan leidénïfoit-%©13L'regeering die moties deponeert en ondaiaks de uitspraken der Kamers rustig verder regeert.

Zulk een regeering is moeilijjk te verjagen door wie geen kans ziet een nieuwe te vormen.

In dit geval hebben we niet veel initiatief, niet veel regeerkracht te verwachten, doch dit is geen ono'verkomenlijke ramp in tijden waarin iedere verandering vrijl zeker een verslechtering zal zijn.

Een tweede stadium in dit proces is dat de Kamer alle gevoel van verantwoordelijkheid verliest en een .regeering onmogelijk maakt zonder een nieuwe te kunnen vormen. "Pessimisten zeggen dat wij' dit stadium reeds zijn ingetreden, d'oeh hoe dit ook' zij', veel verschil met het voorgaande geval is er niet.

In beide gevallen zullen we practisch geregeerd worden door deskundige hoofdambtenaren die bij hun dagelijksch werk in het laatste geval niet telkens gestoord zullen worden door het komen en gaan van steeds nieuwe Ministers.

Hoe het ook ga de invloed van het volk is geneutraliseerd. De groepen en groepjes in de Kamer honden elkaar 'in evenwicht en steeds zullen de velen die niet regeeren wel zorgen dat de ócne die wel regeert niets uitvoeren kan. De gestalte van Colijn kon wel eens de laatste der werkelijke regeerders zijn in de lange rij der vaderlandsche ministeries.

Tenzij: — tenzij de volgelingen van den Paus en Marx het eens worden en we voor korten tijd maar dan toch zeer gedecideerd in de richting vaai den afgrond zullen marcheeren.

Deze weinig bemoedigende beschouwingen over ons regeeringsstelsel bevatten zeer zeker ook een beschuldiging en "tevens een aansporing om te werken.

Zöu het zoover gekomen zijn indien we als partij en als personen steeds hadden geleefd uit ons beginsel?

Tenslotte is toch elk stelsel iets bijkomstigs, meer gevolg dan oorzaak. Kennen wij' als antirevolutionairen de schoonheid en de beteekenis onzer beginselen en zijn we daarvan in eigen omgeving steeds de bezielde tolken geweest?

De ernst der tijden en de nood van ons land' maken het dringend noodig dat ook binnen de grenzen van onze eigen partij steeds meer gewerkt wordt voor de verbreiding van de kennis der beginselen, ook en vooral onder de jonge menschen die straks leiding moeten geven. Waar mate wij dien omvangrijken en moeilijken arbeid aanvangen en er in slagen mogen wij hopen dat de strijd van belangen Èilthans in de eigen ^partij zal verkeeren in eien strijd voor beginselen.

E. VISSER.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen