OPVOEDING EN ONDERWIJS

Ziele-piloten ?

Eenigen tijd geleden is ergens in ons land een spreker opgetreden over „Opvoeding en Onderwijs", (plaats en namen doen niet ter zake), van wiens referaat dit wonderlijke verslag werd gepubliceerd. Ik spatiëer in het verslag.

Zonder vooraf te polemlseeren daarover, wat in dezen kring overbodig lijlct, gaat spr. uit van het calvinistiscti standpunt. Dat lioudt het midden tusschen Kant, die de macht der opvoeding overschat en Schopenhauer, die de macht der erfelijkheid overdrijft. De opvoeding moet de goede tendenzen in het kind versterken, de neutrale in de juiste richting leiden en de slechte remmen. Het eerste doel is de vorming van den rechten wil. Die gehoorzaam moet zijn aan, als plicht zien moet wat God wil. Het goede voorbeeld is hier van meer waarde dan 100 „predikatiën" en diverse paardemiddelen. Opvoeding moet religieus karakter hebben. Niet dogmatisch in verkeerden zin. Niet het onbegrepen van buiten leeren van Psalmen of Catechismus. Maar bijbelsche figuren, vooral Christus, moeten leven voor 't kind. Door ouderen kunnen zorgvuldig uitgezochte gedeelten uit Bijbel en belijdenisschriften worden van buiten geleerd. De vorming van het geweten is van het hoogste belang. Daarin hooren we Gods stem! Het geweten moet daarom rein gehouden en vrij gemaakt. Het kind moet toch zelf zijn weg gaan, zelf willen gehoorzamen, aan God in hoogste instantie. Ook bij het onderwijs moet zelfwerkzaamheid, niet het doceeren, op den voorgrond staan. (Daltonsysteem.) Spr. critiseert het onderwijs, dat in doelstelling, program en methode fout gaat. Kennisvergaren is geen vormen. Ook de opleiding der leeraren, die het bij meer gedaltoniseerd onderwijs niet gemakkelijker hebben zullen, moet verbeterd in didactisch, paedagogisch en psychologisch opzicht. Het is onverantwoordelijk, dat, zooals het nu gaat, jonge leeraren het maar op levend materiaal I-eren moeten.

Op dit referaat volgde een zeer geanimeerde bespreking, die tot middernacht duurde.

Enkele vragen aan den verslaggever! En enkele bezwaren als het verslag juist is.

: HJeeft de spreker werkelijk zijn calvinistisc standpunt bepaald als het-midden-houdende tusschen Kants overschatting der opvoeding en Schopenhauers overschatting van de macht der erfelijkheid?

Staat de waarheid omtrent de opvoeding dan toch waarlijk tusschen de dwahngen van twee valsche profeten in? Is zij daarmee bepaald?

Heeft spr. werkelijk de „tendenzen" in het kind verdeeld in goede, neutrale en slecht el Wielke dan te regelen zijn door den opvoeder?

Maar als het kind gehoorzaam moet zijn aan Gods wil, ware het dan niet beter om de tendensen in het kind (waar Schrift en belijdenis niet veel goeds van zeggen) maar tendenzen te laten en de kinderen Gods Verbond en den wil Gods over f de kinderen des Verbonds te leeren kennen?

Heeft spr. nu toch werkelijk het religieus karakter der opvoeding nauwkeurig omschreven met de tegenstelling: niet dogmatisch in verkeerden zin, maai- bijbelsche figuren, die moeten leven? En heeft hij dan Christus ook onder die bijbelsche voorbeelden gesteld?

Is dat dan het nieuwste Calvinisme? Dat men kiezen moet tusschen dogmatiek in „verkeerden zin" en Bijbelsche-figuren-beleven ? En dat men dan van deze twee kwade dingen het laatste neemt met volle overtuiging?

Is er geen nadere bepaling van Calvinistische opvoeding te geven, die zuiver met de woorden van de Schrift en naar de meening des Geestes kan gezegd worden, zoodat men het philosophisch jargon van de Ethischen met hun „Kant" en „Schopenhauer" en „dogmatisch in verkeerden zin" en „beleving van figuren" (als Christus? ) kan laten voor wat het is? Waarom spreken de Clu-istenen van Nederland toch vaak zoo Asdodisch? Heeft de spr. nu waarlijk gezegd, dat we in het geweten „Gods stem" hooren? 't Is vaak gezegd. Maar is het juist?

Mij lijkt het beter met Calvijn te zeggen: de góéde consciëntie is niets anders dan de oprechtheid des harten en de consciëntie is .het mede-weten voor het aangezicht Gods. Institutie, 3. 19. 15 en 4. 10. 3.

Ook al spraken Calvinisten misschien hier en daar van 't hooren van Gods stem in de consciëntie, hier in dit verband — waar de innerhjko beleving gesteld wordt tegenover „dogmatisch" en 't „goede voorbeeld" tegenover 100 „predikatiën" en „diverse paardemiddelen", waarmee blijkbaar de leering en de tucht bedoeld worden, die in Spr. 5 zoo zeer aangeprezen worden — liier is het zeer gevaarlijk.

j, Kennis-vcrgaren is geen vormen", zegt het ver- , slag. De bedoeUng is zeker, dat het versterken van goede tendenzen en het leiden der neutrale-, en het remmen (!) der slechte tendenzen en hoc dat geknoei aan de „persoonlijkheid" nog verder mag genoemd worden, niet wil weten van de 1 e e r, de wijsheid, de „predikatiën" en vermaningen, die op grond van de waarheid van Gods Woord worden gesproken door den gezagsdrager tot het kind. Het kind wil immers , .z e 1 f" gehoorzamen, onder „psychologische" remming, leiding, versterking van zijn tendenzen, dus niet rechtstreeks doo' gebod en leer, waarvan de Schrift zoo hoo„ *~ spreekt. Het psychologisme van het ethisch-theologisch standpunt d'raagt hier consequenties voor de opvoeding en het onderwijs. Hier wordt het onderwijs (= waarheid-mededeelen, kennisvergaren) mtgeschakeld. Dat is geen „vormen" in den boven aangegeven zin.

Geen wonder dat de spr. dan jonge leeraren^ die hun eerste schreden zetten op het onderw ijs pad, aanziet voor jongelieden, die zoo maar L op jonge „levens" worden losgelaten en die „liet" H (dat pilotenwerk aan remmen en leidingen en belevingen en wilsacties in de jonge-leerlingen-zielwaar-Gods-stem-inwendig-te-hooren-is) maar op levend materiaal moeten leeren.

Spreker criüseert „het onderwijs". Dat leeren is geen „vormen". Misschien zoekt hij weer het midden, als hij voor de consequenües van het „vormen" schrikt — en dan zal de opvoeding weer liggen tusschen „doode leer" en „beleven" in.

Er is echter iets beters. Dat we weer eens belijden met woord en daad in deze verwarde wereld, dat de 1 e e r i n g- en vermaning en de leer der gansche Schrift en de onderwijzing omtrent al Gods groote werken en de studie van beginselen naar het Woord voor alle terreinen des levens op beding van Gods genade werkelijk kloeke mannen en vrouwen zullen kweeken. "En dat dit Schriftuurlijk leeren niet hangt tusschen twee dwalingen van onzen tijd En dat dit waarheid vertellen op alle gebied ook psychisch het meest diep kan ingrijpen in 't jonge leven. Zonder dat geduimel van psychologiseerendc leeraren die als „vormers" gaan staan boven hun „leerlingen".

't Is mij niet te doen om personen en vergade ringen, maar hier was een sprekend geval van ©en gevaarlijke „aanstekelijke" griep onder de „calvinisten", die ook zelfs vi-oeger-krachtige-mannen slap en hulpeloos maakt. 1

'Calvinisme, dat het „Goddelijke" zóó IN den

iiuiisch zoekt (Gods stëï^nTgëwëtMi, tendenzen, beleven van voorbeelden, van Christus als „bij- (elsche figum-", vorming buiten lessen om) dat is )ch. qp den keper beschouwd, geen Calvinisme »©er, doch synthese „tusschen" bijv. „Kant en ïlchopenhauer", „tusschen" vele wereldgelijkvor- •fcige „dogmatische" leeringen in verkeerden zin. I Gelukkig vermeldt het verslag nog ©en zeer ge- ; inimeerde bespreking, die tot middernacht duurde, ^at is het ©enige verheugelijke in het verslag.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen