Over de onderhouding van den Sabbath.

DOOR W. TEELINCK.

II.

3. Alle werken der noodzakelijkheid, al wat wij dan onverwacht vernemen, dat zekerlijk zoude verderven en verloren gaan van hetgeen, tot welks onderhouding wij op andere dagen verplicht zijn, daartoe mogen wij arbeiden, om dat te behouden. Zoo mag iemand, zekerlijk vernemende, dat een zijner schuldenaren hem meent te bedriegen en zich zelven te ontdragen, zich alsdan met behoorlijke waakzaamheid voorzien; en wat dergelijke gevallen meer zijn. Zoo mag men ook desgelijks alsdan het koren in de schuur brengen, wanneer het zeker is, naar het oordeel van verstandigen, dat het koren anders zou verloren gaan. Ik zeg naar het oordeel van verstandigen, d. i. van de wettige overheid of kerkeraad, die zich des verstaan. Want dit mag men niet laten aankomen op de schielijke vreeze van eiken karigen of kleingeloovigen landman, willen wij niet de zaken daartoe brengen, dat in den oogsttijd, wanneer het zwaarste werk gedaan wordt, en wij liet meest den zegen Gods van doen hebben over liet tijdelijke, men dan allerminst zal rusten van zijn dagelijksch werk en allerminst den gezegenden dag des Heeren vieren i).

4. Alle werken der barmhartigheid jegens ons zelven en anderen, al komen die ons niet onverwacht voor, al is er ook geen dadelijke Hood van verloren te gaan, maar strekten zij alleen merkelijk tot ons tegenwoordig welwezen, die mogen wij ook doen, zooals goed te doen aan de zieken. Zoo mag ook een dokter, om zijn patient beter te helpen in eenig ziektegeval, zijn Galenus of Hippocrates (twee geneeskundigen van naam, die ook geneeskundige werken geschreven hebben) wel inzien. Men mag dan ook een dier uit zijn ongemak helpen daar het in komt, de beesten melken, in en uit leiden. Dit alles mag men doen, en dergelijke dingen veel meer, al zoude mensch of vee juist niet daaronder vergaan, als het uitgesteld werd tot den naasten dag. Hiertoe behooren het bezoeken van zieken, het meesteren, het leveren der dingen, die de zieken van doen hebben, zoo van apothekers, vroedvrouwen, chirurgijns, dokters mogen zich op des Heeren dag hiertoe begeven en ook loon ontvangen, niet alleen voor hunne medicamenten, maar ook voor hunnen arbeid. Toch houden wij het daar ook voor, dat dezen behooren op den rustdag niet om des loons wille zulks te doen; want het is een werk der liefde, en met zulk een harte, dat al zouden zij geen loon hebben van hun arbeid, zij het evenwel zouden willen doen.

5. Al wat de burgerlijke eerbaarheid voegzaam maakt, wanneer het ons onverwacht voorkomt, hetwelk wij niet hebben kunnen verhoeden, of hetwelk wij door onze schuld verzuimd hebben als bijvoorbeeld: ons komt onverwacht, op des. Heeren dag een vriend over, en wij hebben niets in huis, om hem, naar zijne gelegenheid, te onthalen. Hier mag men nu zien, zoo goed men kan, zich buiten 's huis te voorzien, als om wijn te zenden en om andere dingen, die men van noode heeft tot matig, doch voegzaam burgerlgk onthaal zijns vriends, naar zijne gelegenheid. Wederom ik kom onverwacht mijn kleed te scheuren, zoodat ik niet eerlijk daarmee kan uitgaan. Hier wordt mij geoorloofd, om der burgerlijke voegzaamheid wille, die scheure voor de hand te vermaken. Hiertoe behoort ook, dat een schipper, uit de zee komende, op des Heeren dag, een paar schoenen mag koopen, wanneer hij er geene heeft, of een omslag enz. om gevoegelijk, naar burgerlijke wijze, in de vergadering der geloovigen te verschijnen. Hiertoe behoort ook, dat men een vloer vege op den dag des Heeren, die door hec gaan en komen, of op andere wijze vuil gemaakt is. Zoo desgelijks, dat men zijne kleeren schoon make, die dan op eenige manier vuil gemaakt zijn, en dergelijke duizend dingen meer. Want ik houde het ook daarvoor, dat aangezien wij ons voor de oogen Gods alle dagen moeten rein en kuisch houden, ook naar het lichaam, dat wij zulks immers ook moeten doen op des Heeren dag. Toch kunnen wij die lieden niet prijzen, die, vergetende den rustdag te gedenken, al hun werk, als hun straat schuren, hunne kleederen reinigen en schoonmaken enz. uitstellen tot des Heeren dag, hetwelk zij toch daags te voren gevoegelijk zouden hebben kunnen doen, indien zij gewild hadden.

i), Met deze beweriag Jija wij h« ai« t«a volle ««ns,

6. Aangaande de werken der ontspanning, daar houde ik dezen regel, dat elk zie, waardoor hij meest verkwikt en minst verhinderd wordt in den godsdienst, en dat hij daarin (zonder schandaal te geven) ontspanne met zulk een hart voor den Heere, om zich zelven daardoor tot den statelijken dienst Gods nog bekwaam te maken.

7. Ik gevoele en geloove, dat evenwel, dewijl wij met al de genoemde tijdelijke dingen bezig zijn op des Heeren dag, wij dan wel zonderling behooren onze harten te gevy^ennen, geestelijke «verdenkingen en voornemens daarover op te nemen, als bij voorbeeld, wanneer wij een vuur aansteken, dat wij ons gaarne gewennen (zonder toch ons bijgeloovig daaraan te binden, of ons in onze conscienten te kwellen als wij zulks vergeten of verzuimd hebben, dan tot den Heere te zuchten, dat Hij het vuur des ijvers in onze harten wilde ontsteken.

8. Ik gevoele en geloove evenwel ook, dat van alle die aardsche dingen, die wij met onze handen mogen doen bij zulke omstandigheden als wij nu hebben aangeroerd, wij ook bij dezelfde omstandigheden daarvan mogen spreken en daaraan denken. Zoodat er vele gevallen zijn, waarin het ons geoorloofd is, ook op des Heeren dag, van de dingen onzer tijdelijke beroeping te spreken of te gedenken.

9. Ik gevoele en geloove, dat de Heere den rustdag heeft ingesteld om des menschen wil; niet om hem te verstrikken in de zonde, maar te helpen tegen de zonde; ook niet om ons natuurlijk leven en ons geestelijk leven, te meer te vorderen. Daarom houde ik het ook daarvoor, dat diegenen, die voor God, den Heere (die harten en nieren kent) kunnen getuigen, dat zij oprechtelijk voor hebben den Christelijken rustdag heiliglijk te vieren zich overdièn wel mogen geruststellen, ofschoon zij bij de voorgemelde gelegenheden eenigerlei lichamelijke werken, als wij daar nu hebben aangeroerd, nog komen te doen op des Heeren heiligen rustdag.

10. Ik gevoele en geloove, dat er zeer goed bewijs uit den mond des Heeren kan bijgebracht worden tot bevestiging van al het; bovengemelde. Dat ook zeer vele voortreffelijke leeraars onzer gemeente aldus van de onderhouding onzes Christelijken rustdags gevoeld en geloofd hebben,

1626.

DE GAAY FORTMAN.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen