Buitenland.

Dnitschland.

Achteruitgang van' het kerkelijk liberalism e inBerlgn.

Opmerkelijk is het, dat men in Duitschland ziet gebeuren, wat in Nederland op kerkelijk gebied een 3otal jaren geleden plaatshad. In de groote steden waren de kerken schier geheel en al in de macht van het kerkverwoestend liberalisme; doch de reactie ontstond en van lieverlede zag men het modernisme het veld ruimen. Hetzelfde neemt men o. a. tegenwoordig waar in Berlijn. Vóór een tiental jaren was de meerderheid der Stadt. Synode zoodanig overheerschend liberaal, dat het een onbegonnen werk scheen, om daartegen nog te willen ingaan. Doch de kamp is aangebonden en nu heeft men het reeds zoover gebracht, dat »het ongeloof en het halfgeloof" gelijk de Ev. Luth, Kirchmzeitung het noemt bijna in de minderheid gebracht is. Men gevoelt in het liberale kamp dan ook wel, dat men geslagen is. De liberale pers toont zich in het minst niet verbaasd, dat de magistraat als patroon (wij zouden zeggen als collator) geweigerd heeft, het beroep van den modernen predikant Frabner uit Kolberg, goed te keuren.

Vóór een zevental jaren was de toestand der Berlijnsche Evangelische kerk zóó, dat men in sommige kerken, waar men avondgodsdienstoefening hield, geen gas meer branden kon ... omdat men niet in staat was, de hoogopgeloopen gasrekening te voldoen! Als een predikant voor het kleine publiek, dat daarvoor in het bedehuis samenkwam, toch godsdienstoefening wilde houden, dan moest hij ervoor zorgen, gelijk geschied is, dat er eenige petroleumlampen werden opgehangen.

In dien toestand is verandering ten goede gekomen. Er wordt tegenwoordig een hoofdelijken omslag geheven, die haast niemand weigert te betalen ; zeker ook, omdat hg zoo weinig drukt.

De staatsambtenaren innen deze kerkelijke belasting; evenwel kunnen zij van geen dwangmiddelen gebruik maken, om de weigerachtigen tot betaling te nopen.

Wel is het te bejammeren, dat, nu er uiterlijk meer bloei in het kerkelijk leven is gekomen, het innerlijk leven daarmede geen gelijken tred gehouden heeft, voorzoover men dit in eene stad als Berlijn kan nagaan.

Maar het is aireede een groote zaak, dat er nog een Christelijk gezind volk te vinden is, dat zijne kerk tegen de aanvallen van kerkverwoesters verdedigen wil. Zelfs bij de liberalen kan men opmerken, dat men meer belang in kerkelijke zaken gaat stellen; maar dit is denkelijk wel het gevolg van de actie, die er van de orthodoxie uitgaat.

Hoe alles van lieverlede omgezet is, blijkt uit het feit, dat alles in het werk gesteld wordt, om het plan voor het bouwen eener groote Domkerk ten uitvoer te brengen; ja, dat het zeer waarschijnlijk is, dat die kerk binnen een tijdsverloop van 10 jaren zal gebouwd zijn.

Vóór weinige jaren hield men het bouwen van zulk eene kerk voor een droombeeld, dat toch nooit verwezenlijkt kon worden.

Maar als nu eenmaal de zege op het liberalisme bevochten is, wat dan ? Nu trekt alles wat anti-liberaal is tegen den gemeenschappelijken vijand op; doch als deze verslagenis, moet toch van de veroverde positie gebruik gemaakt. Dan zal men zien gebeuren, wat ook te onzent geschied is. Het moet zich dan openbaren, dat er in de rijen van hen, die tegen het Hberalisme en het modernisme gekant zijn, onderscheidene elementen bestaan.

Wellicht krijgt men dan in Duitschland hetzelfde in anderen vorm te zien, wat hier sedert 1886 aanschouwd is. In Engeland is dit reeds het geval door het optreden van Spurgeon, wiens oogen zijn opengegaan voor het afbellend spoor, waarop de »vermittlungstheologie" de meesten, die zich met den naam van Evangelischen of orthodoxen betitelen, doet afglijden. In Duitschland gaan de godgeleerden, die de lijnen, door Luther getrokken verlaten hebben, van ontkenning tot ontkenning, zonder zichzelven bewust te zijn, op welk een schadelijken weg zij zich bevinden. De reactie daartegen is reeds merkbaar, al is zij voorshands zwak.

Geve de Heere ook in Duitschland een ontwaken en een terugschrikken van de wegen, waartoe de geest, die steeds ontkent, zoekt te verleiden.

Frankrijk. Nu men zich in Frankrijk ijverig in de weer stelt, om tot verheerlijking van de »groote" Revolutie van 1789 een reusachtige tentoonstelling voor te bereiden, is het te begrijpen, dat er geschriften in het licht gegeven worden, waarin men de vraag poogt te beantwoorden, welke gevolgen deze omwenteling gehad heeft op het leven der volken. De Belgische hoogleeraar Emile de Laveleye heeft o a. een boek geschreven over »de beginselen van '89", waarin hij den invloed bespreekt, die de Fransche revolutie op de Roomsche volken uitgeoefend heeft. »De jongste gebeurtenissen, " zoo schrijft de hoogleeraar, »hebben mij steeds beter doen inzien, dat Ed. Quivet gelijk heeft, wanneer hij zegt, dat de staatkundige emancipatie alleen dan waarde heeft, wanneer zij steunt op eene reformatie in den godsdienst."

De uit de wijsgeerige beweging van de 18de eeuw ontsproten Fransche revolutie heeft de moderne vrijheden willen bouwen op den grondslag van het verstand, trots de kerk, die deze vrijheden veroordeelt, en daarom heeft de revolutie zich tegen de kerk verklaard.

Ja het is zoo, de radicale leiders van de Fransche republiek hebben den oorlog aan de Roomsche kerk verklaard. Doch de reactie is niet uitgebleven. En het ongehoord succes, dat een man als Boulanger te Parijs gehad heeft, is enkel daaruit te verklaren, dat deze blijkens zijn menigvuldige redevoeringen zoo middelmatige persoon, eenige reverentie betoond heeft jegens de vertegenwoordigers der Roomsche kerk. Nog onlangs verklaarde Challemel-I Lacour, dat de poging, om de Roomsche geestelijke broeders geheel buiten onderwijs te houden, groot gevaar voor de republiek doet ontstaan.

De hoogleeraar De Laveleye beweert, dat, wanneer men de kerk meesteresse laat over de school, de vrijheid teloorgaat, en dat, als men de kerk buiten de school sluit, er een zoo groote oppositie ontstaat, dat de clericalen, in bond met andere malcontenten, weldra weder de vrijheid in gevaar brengen.

De hoogleeraar trekt hieruit het gevolg, dat, zal de vrijheid op een vasten grondslag gevestigd worden, men een kerk verlaten moet, die de vrijheid niet dulden wil. De Laveleye heeft dan ook de Roomsche kerk verlaten om Protestant te worden.

Wij zeggen: zal de zaak der ware vrijheid zegevieren, dan zal men de beginselen, waarvan de Fransche revolutie uitging, moeten laten varen en het erkennen, dat zij uit Satan zijn. Wanneer morgen aan den dag meer dan half Frankrijk Protestant werd, dan zou de zaak der vrijheid geen stroobreed gevorderd zijn, indien althans de nieuwe bekeerlingen in den geest waren van hen, die tegenwoordig den naam van Gereformeerden dragen. In de Protestantsche kringen van Frankrijk is men toch op en top de staatkundige beginselen van 1789 toegedaan; enkele personen uitgezonderd, die schier geen invloed uitoefenen. Als men in Gereformeerde kringen eindelijk eens begon in te zien, dat uit het ongeloof, door philosofen als Voltaire enz. gepredikt, de Revolutie is geboren, dan kwam men op den goeden weg. Doch helaas, we zien zelfs nog geen voorteekenen, dat het daartoe voorloopig komen zal. De redactie der Egliss Libre wilde of durfde onlangs een conscientiekreet van een gemeentelid, die tegen de heerschende critische richting in de godgeleerdheid opkwam, niet in zijne kolommen opnemen, maar liet dezelve als bijvoegsel bij het blad drukken. De bestrijding van dit artikel werd echter wel in het hoofdorgaan van het Fransche Protestantisme opgenomen! Dit teekent. Nog.jammerlijker is het op staatkundig gebied gesteld. Onverholen wordt met de beginselen der Revolutie sympathie betuigd.

Dat overgang tot het Protestantisme, gelijk het zich tegenwoordig in Frankrijk openbaart, den staatkundigen toestand des lands niet kan verbeteren, is duidelijk als men nagaat, in welk spoor de onlangs gestorven Colani en Edmond Scherer zijn verloopen, Colani, emeritus hoogleeraar in de Godgeleerdheid, was op het laatst van zijn leven een «vrijdenker", terwijl Scherer

eerst is begonnen te twijfelen aan de autoriteit der Schrift, daarna aan de Godheid van Christus; en ten slotte ook het bestaan van God onzeker is gaan stellen. In het laatst van zijne ontwikkeling, haalden hij zelfs voor godsdienst en zedelijkheid de schouders op!

Wel mag de hoogleeraar Pédézert naar aanleiding van het treurig verjoop, die de gedachtengang van een Scherer nam, zeggen: »Geeft wel acht op de critiek; om den mensch te verlichten, wil hij zijn hoofd hebben; hij is de Satan van dezen tijd."

Mannen als Colani en Scherer staan de ware vrijheid meer tegen dan een gansch heirleger van Jezuïeten.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen