Het calvinisme en de kunst - pagina 80

78 nere groep, die wy er ten onzent van bezitten, doet vaak een eenzijdig oordeel vellen ovei- zijn kunst. ^') Zie voor Calvijns opinie aanteekening n". 51 en voor de meening onzer puriteinen, wat Voetius oordeelde. Zie aant. n". 10. Dat ons tegenwoordig tooneel geheel ontrouw aan wat het zijn moest, en voor een Christen in volsirekten zin onbruikbaar is, behoeft wel geen nadere aanwijzing. Wat Galvijn te Geneve onder zekere voorwaarde wel wilde was een opvoering van stadswege, waar ieder vrij entree bij had, en waar eerbare stukken gespeeld wierden, niet door acteurs van beroep, maar door fatsoenlijke mannen uit de burgerij. ^•') Liefst verwijs ik hier naar Dr. J o n o k b l o e t ' s getuigenis, die in zijn G e s c h . d e r N e d . L e t t . , Gron. 1875. L p. 471, zich aldus uitlaat: „Niet het minst vreemd is voor ons, kinderen der negentiende eeuw, dat de achttien- of twintigjarige „eerbare en konstrycke dochter Tesselscha Roemers", aan wie het stuk is opgedragen, de eerste voorstelling bijwoonde niet alleen, maar daaraan verleende „een so aendachtig en nechtigen gehoor, dat de beroerlijke redenen, door yemant beweeghlyk uitghesproken; ter nyvere ziele inbraken, . . . ja, by wyle mengelde de grilligheyt der boerteryen dat kostelycke en konincklycke purper onder het lelywitte vel van de maegdelycke wanghen-". Wat toen opgevoerd wierd was niets minder, dan dai voor het oog van het publiek Ascagne en Lucelle zich aan overtreding van het 7e gebod overgeven, en dit doen onder voor allen hoorbare gespr ekken. En zulk een tooneel woonde JonkvrouweTcsselschadeniet alleenbij, maar Brederoo vonder geen been in, haar zulk een stuk openlijk te vereeren met een tamelijk winderig vers. Zie het tafereel in BREDEROO'S, W e r c k e n . Amst. 1678. p. 183. ^°) Gelukkig mag geconstateerd, dat het niet enkel onze Puriteinen zijn, die zich aan het tooneel in zijn tegenwoordige gestalte ergeren. Bijna in alle landen gaat er een geroep op, om aan de zelfverlaging van het tooneel paal en perk te stellen. Van veredeling van zin en smaak is geen sprake meer, wel voor verdierlijking van zin en karakter vrees. Het kwaad zit in de stukken, die men speelt, in de spelers en speelsters, die ze uitvoeren, in het personeel van lagere orde, dat in de koren en reien optreedt, en niet het minst in de bezoekers en bezoeksters van deze spelen, die erdoor verlokt worden tot geldverspilling boven hun krachten, tot lust in liet avontuurlijke, tot genotzucht en onvoegzame ijdelheid. Veilig kan men zeggen, dat het tooneel in zijn tegenwoordigen vorm geen g o e d sticht, maar kwaad. ^0 BANCROFT, H i s t , of t h e U n i t e d S t a t e s . , ! , p. 461, 2. Gf. mijn: H e t C a l v i n i s m e , o o r s p r o n g e n w a a r b o r g o n z e r G o n s t , v r i j h e d e n . Amst., 1874. p. 55, en de aant. op blz. 76/7, waar de zinsnede van Bancroft is afgedrukt. Evenzoo oordeelt MAURICE, L e c t u r e s on s o c i a l m o r a l i t y . 2eed. Lend. 1872. p. 310. ^•) Ook TAINE wees op den samenhang tusschen dezen vrijheidszin en hot karakter van onze schilderschool. P h i l , de F a r t d a n s l e s P a y s - B a s . p. 148 v. En CARRIÈRE erkent volmondig, dat het Calvinisme dezen vrijen zin ook in de kunst inbracht: „Alttestamenllicher prophetischer Eifer, der sich auch mit dem Schrecken gürtet und bis zum finstern Fanatismus vorangeht, verband sich in Calvin mit jener Spartanischen Harte, die im Namen der Freiheit und Herrlichkeit des Ganzen den Einzelnen zum Versicht auf alles Hcitere,auf alles leichtSichgehen lassen zwingt; und so macht er aus Genf eine Theocratische Republik, eine Burg des festen Glaubens und Wissens, der Gottesfurchtigen Siltenstrenge, wo die ge-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen